Hard times – Her face was blood and diamonds / He remembers her that way.

Op maandag 16 september 2013 werd in de Osse bibliotheek de vierde bijeenkomst gehouden van Wijsheid in crisistijd.

Een clubje mensen komt om de drie weken samen om te praten over een van de tien door de Engelse filosoof Alain de Botton voorgestelde deugden/waarden voor de 21e eeuw. Ten virtues for the modern age. Dat is een artikel dat hij in februari 2013 op de website van The School of Life plaatste. Een ‘school’ die hij oprichtte en waar mensen samenkomen om te praten over “good ideas for everyday life“. En dan helpt het om af en toe te rade te gaan bij wijze mensen uit het verleden; inclusief filosofen.

Alain de Botton stelt tien deugden voor die in zijn ogen in de 21e eeuw van belang zullen zijn. In de jaren vijftig van de vorige eeuw, in de sixties, de jaren zeventig enzovoorts overheersten waarschijnlijk andere deugden. Bijvoorbeeld gehoorzaamheid en deemoed in de keurige jaren vijftig; een hang naar vrijheid in de jaren zestig. Maar in onze complexe, doorlopende veranderende tijd passen andere ‘houdingen’ als mens. Op nummer één staat bij hem resilience = veerkracht. De andere deugden zijn empathie, geduld, hoffelijkheid, je opofferen, humor, de kunst om jezelf te kennen, de gave om te kunnen vergeven, hoop en vertrouwen.

Een voorstel
Alain de Botton is van alles, maar vooral een hoffelijke en slimme man. Die met zijn artikel een debat op gang wil brengen. In de Openbare Bibliotheek Oss komen elke drie weken een vijftiental mensen samen om over een bepaalde virtue te praten en informatie uit te wisselen over titels van boeken, films, muziek en andere cultuuruitingen die daarmee een relatie hebben. Klik hier voor het blog. Voorlopige conclusie: het gesprek is belangrijker als de informatieoverdracht!

Zo’n lijst zet aan het denken. Dwingt om een standpunt in te nemen. Zijn dit de deugden en/of waarden voor mijzelf? En zo nee, welke kunnen er uit en moeten ervoor in de plaats komen. Een voorlopige conclusie (medio september) is dat De Botton een mooie lijst heeft gepubliceerd, waar je als mens – als je er in zou slagen daaraan te voldoen – redelijk de 21e eeuw mee tegemoet kunt treden. Nu en in the years ahead of us. Vooral zijn nummer één (veerkracht) is erg to the point. In onzekere jaren, decennia helpt het als je als mens in staat bent om te gaan met zaken die anders lopen. Tegenzitten. Je niet had gewild, maar ze komen op je pad. Toevallig (?) sluit hoogleraar bestuurskunde Paul Frissen daar met zijn nieuwste boek mooi op aan. In De fatale staat : over de politiek noodzakelijke verzoening met tragiek roept hij ons (bestuurders én burgers) op meer oog te hebben voor het noodlot. Domme pech. Tegenslagen. Die horen (nu eenmaal) bij het leven, en de typisch 20e eeuwse houding om alles op alles te zetten om dat onheil te voorkomen zou passé moeten zijn. Pain is to be expected. Mostly, we survive. Niet alles is (gelukkig!) maakbaar.

Een man die leeft naar deze tien virtues?
Maandag 16 september verzorgde de Amerikaanse singer-songwriter Sam Baker een concert in Frits Philips in Eindhoven. In het café. Ruim honderd bezoekers. Het woord singer klopt niet helemaal, want Sam Baker kan niet zingen. En als gitaarspeler stelt hij ook niet veel voor. Gekscherend merkte hij op slechts drie noten te kennen. En de aanwezige zangeres (Carrie Elkin) had er, volgens Sam, maar liefst 64! Maar toch past dit etiket bij hem, want hij is vooral een writer. Van songs, verhalen. Waarin veel mensen worden opgevoerd die – wellicht overdreven gesteld – leven volgens de deugden die Alain de Botton voor onze tijd voorstelt.

Sam Baker
Geboren in 1954. Een Amerikaan. Die als jongeman tijdens een vakantie kennis maakte met het noodlot. Hij zat toevallig in Peru in een trein die doelwit was van een terroristische aanslag. Een bom ging af in zijn coupé. Doodde alle inzittenden. Hij overleefde, was wel zwaar gewond en moest jarenlang revalideren om er weer bovenop te komen. Hield er broken fingers aan over en een beschadigd gehoor. Niet echt handig als je gitaar wilt spelen en zingen. Toch doorgezet (veerkracht). Niet verbitterd geraakt door wat hem was overgekomen (hoop, vertrouwen). Eerder het tegendeel. Hij straalt een soort blijheid om de schoonheid van het alledaagse leven uit. En daarvan willen getuigen. In liedjes die sinds 2004 op vier cd’s zijn uitgebracht. Met bijzondere albumtitels: Mercy (2004), Pretty world (2007) en Say grace (2013). De derde cd – Cotton uit 2009 – past qua titel minder in dit rijtje. Maar is een verwijzing naar zijn achtergrond: een streek waarin katoen werd verbouwd. Het voert te ver om hier alle liedjes te duiden die over deze of gene virtue gaan. Of waaruit een houding van een persoon spreekt die naar een bepaalde waarde leeft of vandaaruit handelt, gedrag vertoont. Op zijn mooiste cd – zijn tweede (Pretty world) – staat het nummer Odessa, waarin bijna alle virtues samenkomen. Die deugden zitten in de woorden en het verhaal dat in dit liedje wordt verteld, maar anderzijds ook in de houding van waaruit deze kunstenaar zo’n (vervelende) man neer zet.

Odessa
Sam Baker beschrijft in dit liedje een rijke stinkerd. Die zijn hele leven niet hoefde te werken. Zijn vader was rijk geworden, gebleven en alles wat zijn hartje begeerde werd geregeld.

He never learned to work / but that never really mattered ()
And he got what he wanted / It was the only thing that mattered

Om dit rijkeluis heertje neer te zetten voert Sam Baker een Corvette op. Zo’n kek sportwagentje, dat niet iedereen zich kan veroorloven. Sam Baker heeft een groot empathisch vermogen, want hij zet deze man niet neer als een bullebak, een nietsnut (wat hij wel is) maar eerder als een slachtoffer. Wiens lot nu eenmaal was dat hij geboren werd in een rijk gezin, nooit hoefde te werken, dat alles voor hem geregeld werd. Zelfs toen hij met zijn (Cor)vette een meisje doodreed, want: daddy’s money made her lawyers go away.
Het liedje eindigt (natuurlijk) sad. Hij betrekt het ouderlijk huis als zijn ouders dood zijn. En sterft zelf op zeker moment. Maar dan komt de aap uit de mouw. De goede man was heimelijk verliefd op het meisje dat hij vele jaren daarvoor met zijn Corvette had doodgereden. Hij heeft haar altijd meegedragen.

See he loved the girl who was penned in the vette
Talks to her everyday
Her face was blood and diamonds
He remembers her that way
He never learned to work
But that never really mattered

Zoveel geld, zoveel jaren verlangen naar een dood meisje. So sad.
Het liedje begint en eindigt met een vrouw die enkele cruciale regels uit een klassieke Amerikaanse songs zingt: Hard times come again no more (van Stephen Foster uit 1854).

Tis the song, the sigh of the weary,
Hard Times, hard times, come again no more
Many days you have lingered around my cabin door;
Oh hard times come again no more.

Klik hier voor een (lang) artikel (uit 2009) over Sam Baker, Odessa, Barack Obama en onze levenswijze in het Westen. Alles gezien binnen het kader van een eerder jaarthema.

Motto
Op de website van Sam Baker en in zijn cd-boekjes kom je een zin tegen die feitelijk samenpakt hoe hij naar de wereld kijkt.
Een frase die Alain de Botton zonder enige twijfel kan onderschrijven: everyone is at the mercy of another one’s dream
Meer dan ooit in onzekere wereld. Waarin we moeten (zullen) (mogen) (willen) Oefenen voor een andere tijd.

Citaat 067 (dinsdag 17 september 2013)
Homepage Citaten 2013