Creëer een cultuur van verandering en aanpassing

In onze snel veranderende samenleving zijn er zogenaamde trendwatchers. Mannen en vrouwen die zich bezig houden met de toekomst. Nadenken over wat gaat komen. Hoe onze samenleving er op dit of dat terrein uit zou kunnen zien. Het is natuurlijk geen exacte wetenschap. Niemand weet hoe de toekomst zich kan of zal ontwikkelen. Er kan zo weer een vliegtuig uit de lucht geschoten worden, nietwaar! Of de prijs van olie omhoogvliegen naar 150 dollar per vat. De jonge historicus Rutger Bregman noemt alle trendwachtchers charlatans. En vindt met die uitspraak veel mensen aan zijn zijde. Tóch is het legertje trendwachers, nadenkers over de toekomst erg groot. En worden vaak aan het woord gelaten in de media. Mensen snakken naar enige duiding. Waar staan we, en wat gaat er ongeveer aankomen. Je hoeft het niet té serieus te nemen, maar het kan geen kwaad om kennis te nemen van meningen van Lidewij Edelkoort, Adjiedj Bakas, Andrea Wiegman of Herman Konings.

Wim de Ridder
Wim de Ridder (1945) is als hoogleraar Toekomstonderzoek verbonden aan de Universiteit Twente. In 2014 verscheen van hem De ontdekking van de toekomst : wat we al weten, is niet te geloven. In dit boek wordt iedereen die wil weten waar we staan en ongeveer naar toe op weg gaan op zijn of haar wenken bediend. Wim de Ridder schetst in grote lijnen vijf grote trends. De Ridder heeft het over ’technologische revoluties’. Van het midden van de 18e eeuw tot aan het jaar 2025. Rond dat jaar – 2025 – begint in zijn visie een nieuwe ’trend’ of golf. De reden om dit boek hier naar voren te halen – in het kader van de nieuwe frame ‘Volwassenen verleiden zich volwassener te gaan gedragen’ – is dat hij over de tijd waarin we NU leven opmerkelijke dingen beweert. We leven nu in de eindfase van de vijfde technologische revolutie. Nog een jaar of tien en dan begint een nieuwe tijd.

Vier fasen in ‘onze’ vijfde technologische revolutie
In de ogen van Wim de Ridder begon ‘onze’ revolutie rond 1971. En het begon te pruttelen rond 1967/1968. De tijd van de hippies, provo’s en andere jongeren die zich overal tegen het oude gezag afzetten. In onze tijd (van 1971-2025) vond en vindt de informatie- en communicatierevolutie plaats. De impact van steeds snellere computerchips. En wat die allemaal mogelijk hebben gemaakt. Hij heeft het (natuurlijK) ook over het verschil tussen linieare en exponentionele groei. In die fase – exponentionele groei (‘De Wet van Moore’)  zitten we nu. En ná 2015.

Binnen deze periode van ruim vijftig jaar onderscheidt hij vier fases: baby-, peuter-, adolescenten- en volwassen gedrag. En weet aannemelijk te maken dat we de afgelopen vijftig jaar al deze fases hebben doorlopen. En momenteel in de laatste fase zitten: “we zijn volwassen geworden!”
“Dat zou je niet zeggen!”, maar volgens De Ridder zitten we wel degelijk in deze fase. Elke fase wordt voorafgegaan door een (kleinere of grotere) crisis. Het begon in ’68 met een culturele crisis (zeg maar ‘de hippies’), vervolgens zo rond 1989 een geopolitieke (het wegvallen van De Muur), een beurscrisis (in 2001 – de dotcom-bubbel) en recent een systeemcrisis. Volgens de Ridder hebben we de laatste systeemcrisis (zeg maar het in elkaar klappen van een groot deel van ons economisch systeem) achter ons en zitten we momenteel in de laatste fase. Tja.

De Ridder voorziet dat zo rond 2025 een nieuwe culturele crisis (die De Ridder wijs genoeg niet omschrijft) de voorbode zal zijn van de volgende technologische revolutie: de tijd van alom aanwezige kunstmatige intelligentie, nanotechnologie en energie die bijna gratis zal zijn. Wellicht komt dan ook ‘de singulariteit’ binnen handbereik. Het moment waarop het menselijk brein met de computer zal versmelten, waardoor we eeuwig kunnen blijven ‘leven’.

Vier fases, vier woorden om de lading te dekken
Het ‘grappige’ van het verhaal  van Wim de Ridder is dat hij vier min of meer bekende begrippen aan ‘zijn’ vier fases koppelt.

De babyfase <-> verzorgingsstaat
De peuterfase <-> neoliberale samenleving
De adolescenten fase <-> netwerksamenleving
De volwassen fase <-> participatie samenleving

Wellicht kijkt u verbaasd op. Nooit geweten dat ‘onze’ neoliberale samenleving iets te maken heeft (sorry: had) met kinderachtig gedrag. Maar bezien in het licht van de (aankomende) frame ‘Volwassenen verleiden zich volwassener te gaan gedragen’ klopt het waarschijnlijk wel. Peuters denken in eerste instantie vooral aan zich zelf. Moeten nog leren dat sociaal gedrag in the end tóch beter is om je in onze maatschappij staande te kunnen houden.

Wim de Ridder meldt nadrukkelijk dat de participatie samenleving die hij voor ogen heeft afwijkt van de visie die politici in Den Haag en omstreken er op na houden. Participeren gebeurt tussen échte volwassenen. En niet door volwassenen die door bezuinigende politici min of meer gedwongen worden dit of dat te doen. Het woord participeren suggereert gelijkwaardigheid, vrijwilligheid. Participeren doen alleen mensen die dat zelf willen. Omdat ze begrijpen dat dit of dat moet gebeuren.

Vijf adviezen
In zijn boek De ontdekking van de toekomst geeft hij vijf adviezen door van de Indiër Mahbubul Alam voor burgers én bedrijven die zich realiseren dat zij zich de komende jaren aan moeten passen. Prima tips, kort en bondig. Bedenk bij alles: voldoe ik of ons bedrijf er aan?
* creëer een cultuur van verandering en aanpassing
* blijf experimenteren
* maak zoveel mogelijk gebruik van wat in het bedrijf aanwezig is
* blijf innoveren
* zoek samenwerking om tot grote prestaties te komen

Een ander artikel over o.a. Wim de Ridder: 2024, 2032 of later? Het begrip ‘vrije tijd’ zal ons vreemd in de oren klinken. (november 2011)

Verwante artikelen
Ik geloof niet dat mensen de capaciteit hebben om engelen te zijn. Maar ik ben ervan overtuigd dat ze minder egoïstisch kunnen zijn. (The Good Country Party)
Een beetje goedbedoeld aanmodderen is niet genoeg. (Rob Mutsaers)
We groeien en ontwikkelen niet in goede tijden, we groeien en ontwikkelen in moeilijke tijden.  (Het boek der waarden)
De sluier van onwetendheid (John Rawls)
Wij kunnen u niet beloven dat het alle dagen feest zal zijn (Lieven Tavernier)
Twenty years ago, writers wrote and readers read. The web lets readers respond, and increasingly they do (Graham’s Hierarchy of Disagreement)
We moeten het met elkaar uithouden. Dat vind ik troostrijk. (René Gude)
Wat me bij veel leeftijdgenoten opvalt is hun gebrek aan engagement (Jort Kelder) (Nelleke Noordervliet & Louise Korthals)
Foto van het jaar? (een hek in de Spaanse enclave Melilla)
Downton abbey (waarom spreekt deze serie zoveel mensen aan)
René Gude (We moeten het met elkaar uithouden. Dat vind ik troostrijk)

Citaat 206 (donderdag 18 december 2014)
Homepage Citaten 2014