Quote van het jaar – Wees deel van de oplossing.

Wat mij betreft kwam die gisteravond kwam voorbij. Zat ergens midden in een Tegenlicht-uitzending.

In Houtbouwers vertelden uiteenlopende mensen over hun nieuwe ‘ding’: bouwen met hout. Beter: met CLT, dat staat voor Cross Laminated Timber. Of kruislaaghout.

Een techniek die bij het grote publiek nog niet zo bekend is, maar zonder enige twijfel de komende jaren, beter decennia overal ingang zal vinden. Waarom? Omdat het moet. Bouwen met staal en beton (waarin cement zit) levert allerlei problemen op. Allereerst raken grondstoffen op, worden schaars. Maar vooral omdat de productie van staal en beton ontzettend veel energie kost, en bijdraagt aan de uitstoot van broeikasgassen.

Houtbouwers bouwen met kruislaaghout
Een van de beste Tegenlicht-uitzendingen van de laatste jaren.

In de eerste plaats omdat in Houtbouwers een onderwerp wordt aangesneden dat voor velen nieuw is. Dat klopt niet helemaal, want al in april 2017 ging het in de Tegenlicht-uitzending Groene dromen deels ook hierover.

Maar het is vooral een mooie uitzending geworden door de toon. De positieve toon van alle talking heads. Opeens is er een methode die ons in staat stelt grote problemen te gaan aanpakken.

Weg van het cynsime, het negativisme, het ironische
En dat aan het eind van een week waarin het negativisme alom aanwezig was. Boerenprotest, gedoe over het uitbreiden van vliegvelden, gestuntel in het Verenigd Koninkrijk over de Brexit, president Trump die nog meer blunders dan gewoonlijk maakte, conservatieve heren die Afrikanen oproepen om minder kinderen te maken waardoor wij in het Westen onze uitbundige levensstijl kunnen blijven voortzetten.

Ook een week waarin in een groot landelijk dagblad gepleit wordt voor het bouwen van tien (Hoeveel? Tien!) kerncentrales. In Nederland, waar niemand zo’n ‘ding’ in zijn achtertuin wil. Dream on. Overal negatieve mensen die ‘de schuld’ of ‘de oplossing’ voor uiteenlopende problemen overal, behalve bij zichzelf zoeken.

Andrew Waugh, architect
En in zo’n week komt deze optimistische man voorbij. Een Engelse architect, Andrew Waugh. Onbekend of hij een verwant is van schrijver Evelyn Waugh.

Een positieve Brit, die waarschijnlijk voor Remain is en op zijn manier bezig is om de wereld een beetje beter te maken. Hij was de eerste die ruim tien jaar geleden in Engeland een houten gebouw van zes verdiepingen bouwde.

En deze Andrew Waugh heeft het over ETHOS.

Ethos … pathos en logos
Bingo: over twee weken spreekt oud-Nationaal Ombudsman Alex Brenninkmeijer. We hebben die lezing genoemd: Next – Moreel leiderschap.

Een inkoppertje, want de aanleiding voor zijn lezing is zijn begin dit jaar verschenen boek Moreel leiderschap.

Hij spreekt daarin over een next samenleving die midden in grote transities (meervoud) zit en dat we tegelijkertijd – oneerbiedig gezegd – opgescheept zitten met technocratische, bureaucratische leiders. Leiders die niet willen, noch kunnen begrijpen dat ‘de mens’ niet alleen aangestuurd wordt door LOGOS, maar vooral ook door PATHOS én … ETHOS.

Onder pathos vallen volgens hem instincten en gevoelens van mensen. Instincten en gevoelens die we als sociaal dier domweg (nodig) hebben; die we met onze hersenen (ons verstand) niet uit kunnen uitschakelen of ongedaan maken. Kortom met onze LOGOS. Gevoelens die ons door de dag heen helpen, maar ons ook opzadelen met negatieve zaken.

Tegelijkertijd realiseren té weinig leiders zich dat mensen vooral ook warm lopen voor zaken die groter zijn dan zijzelf. Mensen willen het gevoel hebben dat ze ergens naar op weg zijn, dat er iets beters of mooiers aan de andere kant van de spreekwoordelijke heuvel is. Iets wat hen overstijgt. Dat is in zijn verhaal ETHOS.

En deze Andrew Waugh heeft het in deze Tegenlicht-aflevering daar over. Een cadeautje van zijn mum.

Mooi vertaalwerk
Mooi is wel dat de vertaler van deze Tegenlicht-uitzending voor dat (evenzo Engelse woord) ethos twee vertalingen presenteert. Twee keer blijft het ethos, maar precies op het goede moment bezigt hij het woord kompas. Beter hij (of zij) maakt van dat ethos: moreel kompas.

Bingo. Dat hebben we anno 2019 hard nodig. En morele leiders – waar Brenninkmeijer over komt spreken – zijn er veel te weinig. We hebben vooral bureaucraten, technocraten. Die in procedures denken. Geen vergezichten hebben, en er zeker niet over praten. Ook geen poging doen mensen die onder hen ‘vallen’ er warm voor te maken.

Mooi verhaal, maar de realiteit …
In deze Tegenlicht-uitzending zit ook een Nederlandse architect die zich weinig illusies maakt dat we op korte termijn in Nederland met dit nieuwe procédé aan de slag zullen gaan.

Eerst moeten er onderzoeksrapporten geschreven worden. Zullen mensen naar de mond gepraat worden. Mensen zogenaamd gerustgesteld: “Als het aan ons ligt hoeft én zal er niets veranderen.

Terwijl ze als slimme mensen weten dat er juist van alles wél moet gaan veranderen.

Het lijkt een beetje op het circus tijdens het boerenprotest op het Malieveld. Voorlopig zullen volgens architect Bjorne Mastenbroek (ontwerper van Hotel Jakarta, dat in 2018 uitgeroepen werd tot Beste gebouw van het jaar) alle gevestigde belangen (in de bouw en productie van staal en beton) worden ontzien. En zal de kruislaaghout-revolutie voorlopig beperkt blijven tot burgers die wél snappen dat het anders kan en moet. Zij draaien om met Lucebert te spreken een kleine revolutie af; terwijl er waarschijnlijk een mega-shift nodig is. Burgers van Stavast met een moreel kompas.

Andrew Waugh over zijn ethos
Toen ik een eigen bedrijf begon …
… belde ik m’n moeder op en zei:
Ik ga een eigen bedrijf beginnen.
Ik ben er heel enthousiast over.
En zij zei: Wat goed, ik ben zo blij voor je.
Wat is je ethos?
Ik zei: Hoe bedoel je, m’n ethos?
Ik ga een bedrijf beginnen.
Zij: Je hebt een moreel kompas nodig.
IK weet nog dat ik gefrustreerd ophing.
Maar die vraag is me m’n hele carrière bijgebleven.
Vraag: Is uw moeder trots op u?
|Is ze trots op me?
Vraag: Hebt u uw ethos gevonden?
Ja, ik heb m’n ethos gevonden.
M’n moeder is er blij mee.
Vraag: Hoe ziet dat eruit?
Het is: Wees deel van de oplossing.
Wees deel van de oplossing.
Pak problemen aan.
Dat betekent vaak dat je jezelf moet aanpakken.
Het gaat hier om een collectieve schuld …
… vooral van de Westerse samenleving.
We moeten onze levensstijl veranderen.
Dat is lastig, want ik vind m’n leven leuk.

Ik denk dat m’n moeder …
… Even op de weg letten.
Ik denk dat m’n moeder trots op me is.

De Engelse versie
When I first decided to set up a practice I called my mum up and I said:
Hey mum, You know what I’m gonna do? I’m gonna set up a business.
I’ve decided, this is what we’re gonna do. I’m really excited.
And she was like: Oh that’s fantastic, I’m so pleased for you. What’s your ethos?”
I said: What do you mean, what’s my ethos, what does that mean.
Mum, I’m gonna start a business.
Yeah, yeah, but you need an ethos!
I kind of remember putting the phone down, a bit sort of frustrated, and thinking.
But you know, that question has stayed with me my whole career.
Vraag: Is your mum proud of you?
Is my mum proud of me?
Vraag: Did you find your ethos?
Yeah, I did. I found my ethos. Yeah, I think my mum is pretty cool.
Vraag: And what does it look like?
What does my ethos look like? My ethos is like: Be part of the solution.
You know, be part of the solution. Confront these issues.
You know, which often means confronting yourself, you know and that’s you
Because this is something collective guilt, really of,
You know of western society, particularly western society
and we need to change the way we lead our lives.
That’s not easy, because I like my life.

And yes, I think my mum …
… I’d better look at the road.
I think my mum is proud of me.

Een volwassen volwassene
Andrew Waugh is een voorbeeld van een volwassene die zich in mijn ogen volwassen gedraagt.

Hij weet dat het inevitable (onvermijdelijk) is dat we onze lifestile moeten gaan aanpassen. Dat is niet leuk, want het leven zoals we dat in onze contreien al decennialang kennen is best … leuk. Comfortabel.

Maar – helaas, pindakaas – de negatieve gevolgen van die lifestyle worden dagelijks meer duidelijk. En het helpt niet om vooral naar anderen te wijzen. Die en die moeten aan de bak, en ik kan blijven hangen in mijn manier van leven.

Andrew Waugh is niet naïef. En zeker ook niet radeloos. Hij weet dat hij met zijn talenten iets kan bijdragen aan die noodzakelijke oplossingen.

Alex Brenninkmeijer over moreel leiderschap
Opmerkelijk is dat Andrew Waugh zich vooral beroept op zijn morele kompas, zijn ethos. Dat werkt bij andere volwassenen helaas als een spreekwoordelijke rode lap. Hij zit daar volgens mij niet mee en gaat als een typische Brit ongestoord en vrolijk verder met wat hij nodig en belangrijk vindt.

Ben benieuwd of Alex Brenninkmeijer deze aflevering in het verre Luxemburg (waar hij namens ons land ‘de boeken’ in de Europese Rekenkamer controleert) heeft gezien, en wat hij van dit morele kompas (dit ethos) vindt.

Tegenlicht Meet Up Oss
Op donderdag 21 november staat deze aflevering centraal tijdens de Meet Up in de Bibliotheek Oss.

We zijn nog op zoek naar lokale of regionale kruislaaghout-bouwers die begrijpen dat het om meer draait dan geld verdienen.

Artikelen
Moreel leiderschap. Het ethos geeft als het erop aankomt de doorslag. (januari 2019)
Volwassenen verleiden zich volwassener te gaan gedragen (februari 2015)
Kevin Kelly: Vragen stellen is gewoonweg krachtiger dan antwoorden geven. (augustus 2016)

Citaat 614 (maandag 21 oktober 2019)
Homepage Citaten 2019