Er zullen politieke beslissingen moeten worden genomen om hierop te anticiperen

Alles wordt anders. Echt waar. De maatschappij waarin we leven, ziet er over tien tot twintig jaar heel anders uit; en daarna nog weer anders. Een golf van technologische vernieuwingen staat op het punt ons te overspoelen en daarbij onze maatschappij, ons leven en ons werken ingrijpend te veranderen. Dat is niet zweverig en ook niet uit de lucht gegrepen. Als je jezelf even iets minder in beslag laat nemen door het nieuws van alledag, kun je het zien gebeuren. Dagelijks horen, lezen en zien we van alles over het vluchtelingenprobleem, het moslimterrorisme, aversie tegen buitenlanders, bankschandalen, graaiende bestuurders, politici die ons voorliegen en democratisch gekozen autocraten die vervolgens  de democratie stap voor stap om zeep helpen. Allemaal belangrijke zaken waar we ons zeker zorgen over mogen maken. Maar ik denk dat er nog belangrijkere zaken zijn waaraan we aandacht moeten besteden en waarvan de impact op termijn veel groter zal zijn. Ik bedoel de komst van robots en zelfrijdende auto’s of de spectaculaire vooruitgang in de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie, 3D-printen en medische genetica. En daarover gaat dit boek: over de technologie en de gevolgen daarvan voor ons allemaal.

Alles wordt anders. Echt waar.
Zo begint Dik Bijl, een arbeids- en organisatiepsycholoog, zijn recent verschenen boek Alles wordt anders : hoe robots, 3D-printers, kunstmatige intelligentie en nog vier technologieën ons leven zullen veranderen.

Terwijl hij in het voorjaar dit voorwoord schreef wist hij zonder enige twijfel dat we in maart 2017 naar de stembus moeten. En wist ook dat in de zojuist begonnen verkiezingscampagne amper gesproken zal worden over zaken die hij in dit zeer LEESBARE boek aansnijdt.

Hij formuleert het nog netjes (‘Maar ik denk dat er nog belangrijkere zaken’) maar weet drommels goed dat hij gelijk heeft. Dat ligt niet alleen aan die politici (want die zitten er dankzij ‘ons’) maar ligt evenzeer aan ‘de media’, die liever inzoomen op incidenten, geneuzel, triviale zaken. Die wél scoren. Goed zijn voor de kijkcijfers en de hoeveelheid reclame die (daarmee) verkocht kan worden.

Vandaag verscheen toevallig in de NRC Next een vergelijkbaar geluid, van twee jonge onderzoekers: Dhoya Snijders en Patrick van der Duin (Kweekvlees, big data – politiek: spreek je uit!). Ze sluiten hun korte opiniestuk als volgt af:

Er zullen politieke beslissingen moeten worden genomen om hierop te anticiperen. Maar in de politieke arena is technologie nog weinig gepolitiseerd. Natuurlijk hebben politici het over wetenschap en innovatie, maar een visie op de rol die technologie in ons leven zou moeten spelen ontbreekt. Hoe denkt Klaver technologische werkloosheid aan te pakken? Wil Wilders meer of minder profilering op basis van big data? En wat vindt Pechtold van de inzet van gekweekte organen? Het is tijd voor politiek over technologie.

Een ander tijdperk, een nieuwe Renaissance
Bijl, Snijders, Van der Duin en andere schrijvers, denkers, wetenschappers en betrokken burgers maken zich zorgen. Vermoeden dat we aan de vooravond van grote veranderingen staan. Die veel impact zullen hebben op de manier waarop we nu ons leven en onze maatschappij hebben ingericht. Grosso modo zitten er positieve én negatieve kanten aan die andere tijd en toekomst. Niemand weet of, wanneer en hoe dingen zullen gaan veranderen, uitpakken. Zeker lijkt dat we als mens ons zullen dienen aan te passen. Het is een illusie te denken dat ‘we’ alles bij het oude kunnen laten. De mens heeft zich altijd aangepast aan omstandigheden. Alleen lijken we nu mee te maken wat hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans al jarenlang zegt: we leven niet in een tijdperk van verandering maar zitten midden in een verandering van tijdperk. Of Martijn Aslander die vindt dat we in een nieuwe Renaissance terecht zijn gekomen. En de jonge Belgische theatermaker Lucas De Man die in zijn voorstelling De Man Door Europa parallellen ziet tussen onze tijd en die van Erasmus, Columbus, Gutenberg en ??. Een tijd waar in Europa een volstrekt andere tijd begon.

En ondertussen
Wordt over de grote veranderingen die ons leven dramatisch overhoop zullen halen niet gepraat tijdens de Algemene beschouwingen. Daar ging het vooral over onze identiteit. Maken de heren zich druk over een zinnetje (‘Pleur op!’). Wordt de vrouw, die blijft proberen wel over die grote zaken te spreken, genegeerd. Weggezet als een halve idioot.
En blijven praatprogramma’s plekken waar het vooral over incidenten gaat. Die opgeblazen worden. Blijven we dooremmeren over haatvloggers.  Worden serieuze denkers, schrijvers, wetenschappers en burgers die wél degelijk iets over die andere tijd te zeggen hebben niet uitgenodigd. Of ze blijven bewust weg. Willen niet meedoen aan een zinloos circus, waarin de indruk wordt gewekt dat elke BN’er over alles kan mee praten.

Lees eens een boek
Het boek Alles wordt anders van Dik Bijl is goed geschreven. Hij heeft een vlotte pen. Schetst in ruim tweehonderd pagina’s kort en bondig de contouren van een deel van het toekomstige speelveld. Hij merkt terecht op zich slechts uit te laten over dingen (producten en diensten) die straks anders gemaakt zullen worden. En over … Daarmee sluit hij bewust andere hot issues – als onze democratie, vluchtelingen, ongelijkheid of ?? – uit.
Gelukkig zijn er andere boeken waarin deze en andere aspecten van die veranderingen wel worden beschreven.

Hieronder treft u links naar een dertigtal pdf-bestanden. Elk pdf bevat enkele tot tientallen redelijk recent verschenen boeken over een bepaald onderwerp. Alle boeken zijn geselecteerd voor Lezers van Stavast. Dat zijn lezers die zichzelf als het ware verplichten veel non-fictie boeken te (blijven) lezen over onze veranderende tijd. Om te begrijpen wat er gaande is. Om op basis daarvan een beter standpunt te kunnen innemen. Momenteel bevat deze lijst ruim 440 boeken.

Onderaan treft u een twaalftal zeer recente boeken aan die er in mijn ogen écht toe doen U helpen grip te kijgen op die aankomende werkelijkheid. Dertien boeken tot de Kerst. Moet lukken als u afkickt van Pauw of alle Champions league wedstrijden die werkelijk nergens over gaan.

Index op alle titels, naar vorm  (per 27 september 2016)
Alfabetisch op achternaam auteur
Uitgevers
Geboortejaar auteurs
Sexe auteurs
Geboorteland auteurs
Aantal pagina’s
Jaartal release boek
Prijsklasse

Index op alle titels, naar inhoud (per 27 september 2016)
Creativiteit
Democratie, politiek
Easycratische bibliotheek
Economie
Een ander frame
Filosofie
Geld
Geschiedenis
Hersenen
Literair niveau en romans
Management
Media
Milieu
Must reads
Neoliberalisme
Onderwijs en opvoeding
Ongelijkheid
Optimistische toon
Pamflet
Pittige toon
Tijd(geest)
Toekomst
Trends
Voedsel
Wetenschappelijk niveau

Twaalf andere, recent verschenen boeken – must reads

Crisis, wat crisis? Er is helemaal geen crisis. De oude systemen zijn verrot. Kunnen ook niet meer gerepareerd worden. Elk systeem heeft zo zijn eigen levenscyclus. Bij veranderende omstandigheden komt er altijd een moment waarop het oude systeem niet meer voldoet.		De zelfhulpliteratuur is in deze optiek een deel van het probleem en niet van de oplossing, dus moet die genegeerd worden. Omdat lezen echter goed is, wil ik je aanraden om je in plaats daarvan in een ander soort literatuur te verdiepen: romans.		De laatste zin in ons boek is: ‘Technologie is niet ons lot. Wij maken zelf ons lot.’ We zijn geen pessimisten, maar ook geen utopisten. Technologische vooruitgang kan een mooie uitkomst hebben voor ons allemaal, zolang we maar niet achterover leunen en denken dat alles onvermijdelijk is, in positieve dan wel negatieve zin.
Economische groei vormt niet de oplossing, maar is het probleem. Het is de logica van een piramidespel om te stellen dat groei ervoor kan zorgen dat we niet krimpen. Daarom is revolutie meer noodzakelijk dan ooit.		Vraag: Wat is vooruitgang in dit geval? Gude: Vooruitgang is het vervangen van een gewoonte door een betere.		In Kleine filosofie van de volmaakte mens heb ik geprobeerd zoveel mogelijk van het debat te laten klinken. Ik laat verschillende denkers aan het woord, met verschillende, vaak radicaal tegenovergestelde opvattingen over wat de mens de mens verschuldigd is.
Het was in die jaren dat mensen begonnen kleine stukjes intelligentie toe te voegen aan domme dingen, hen opnamen in een wolk machine intelligentie en miljarden van hun eigen hersenen ook in dit ene superbrein onderbrachten. Deze samensmelting zal erkend worden als het grootste, meest complexe en de meest verrassende gebeurtenis die tot dan toe op aarde had plaatsgevonden.		Gedragsgegevens worden verzameld om profielen van ons te maken om ons vervolgens zo gericht mogelijk  te benaderen en nog liever: ons toekomstig gedrag te voorspellen. Behavioral targeting heet dit en het is de Heilige Graal van de advertentiewereld.		De staat die heel ‘eigenwijs’ innovaties ontwikkelt? Ja, van het merendeel van de radicale, revolutionaire innovaties die de dynamiek van het kapitalisme hebben opgestookt – van de spoorwegen tot het internet, tot de tegenwoordige nanotechnolgie en farmaceutica – zijn de moedigste, vroegste en meest kapitaalintensieve ‘ondernemende’ investeringen terug te voeren op de staat.
Advertenties, verkeerslichten, banners, etalages en pushberichten: de strijd om onze aandacht wordt steeds heftiger. Soms staat er weinig op het spel, soms is het een zaak van leven of dood. Maar hoe werkt aandacht eigenlijk? Waarom vallen sommige dingen meteen op en andere helemaal niet?		Sociale factoren, zoals verwaarlozing, mishandeling of misbruik van het kind, vergrote de kans op psychiatrische ziekten later, zoals depressie, schizofrenie en borderline-persoonlijkheidsstoornis.		Als maatschappij lijden we aan overdaad: het materiële equivalent van de obesitasepidemie.

Artikel: Vragen stellen is gewoonweg krachtiger dan antwoorden geven. (augustus 2016)

Citaat 395 (dinsdag 27 september 2016)
Homepage Citaten 2016