Nu de meeste muziektijdschriften hun bekende muzieklijstjes hebben gepubliceerd kan de balans van 2007 worden opgemaakt. Er zijn een stuk of zes platen die door Jan en alleman worden genoemd. Zowel in Nederlandse, Belgische, Engelse als Amerikaanse bladen. Toch geven die lijstjes niet hét antwoord op de vraag wat de beste plaat van 2007 is. Pretty world, de tweede cd van Sam Baker werd bijvoorbeeld niet genoemd. Tenminste niet in dé bladen.
Dé vaakst genoemde platen van 2007
Pretty world werd door niemand genoemd. Daar is een praktische reden voor: de meeste lijstjes worden medio november opgemaakt waardoor albums die daarna verschijnen niet meegenomen kunnen worden. Een andere reden is dat er zo ontzettend veel verschijnt dat er niet één muziekkenner is die alles voor de deadline beluisterd kan hebben. Dat hoeft vaak ook niet.
Daarnaast verschijnen er elk jaar albums die door de “kenners” genegeerd worden, pas later later worden beluisterd, gewaardeerd en tot slot uitgeroepen tot meesterwerk. Daar zijn allerlei redenen voor, maar een belangrijke heeft te maken met snobisme. Muziekprofessionals negeren bewust bepaalde groepen of artiesten omdat het not done is hun werk mooi te vinden. Of te laten merken dat je het waardeert.
Er valt een parallel te trekken met een pamflet van de Groningse kunstcriticus Diederik Kraaijpoel, die al weer jaren geleden in zijn pamflet (De nieuwe salon : officiele beeldende kunst na 1945) het snobisme in de beeldende kunstwereld hekelde. Een gesloten wereld waarin kunstbobo’s nog steeds op zoek zijn naar vernieuwende kunst. Terwijl alle mogelijke vormen van beeldende kunst in die lange 20e eeuw allemaal al lang zijn uitgeprobeerd. Zo zijn er veel muziekkenners die nog steeds serieus geloven dat er nog nieuwe muziek gemaakt zou kunnen worden. Dit soort muziekkenners produceren muzieklijstjes waarvan te betwijfelen valt of de geachte heren (en zelden mevrouwen) de cd vaak gedraaid hebben. “Draaien” is uiteraard een verouderd begrip, want velen zullen die cd’s op een iPod hebben gezet en wat betekent draaien dan nog.
Welke platen werden veel genoemd in 2007
Op http://www.muzieklijstjes.nl worden actief muzieklijstjes verzameld. Een tiental muzieklijstjes zijn daar a.h.w. ondergebracht in een soort verzamelbestand. Het zijn muzieklijstjes die gepubliceerd zijn in Oor, Heaven, Humo, Mojo, Q, Uncut, Mixmag, NME, Rolling stone en … Pitchfork (maar dat is geen tijdschrift maar een interessante muzieksite). Twee albums worden in 9 van de tien lijstjes genoemd. Het is een album dat pas op 28 december 2007 in een “normale” vorm in de winkels lag, nl. In rainbows van Radiohead en The sound of silver van LCD Soundsytem. Twee albums worden in acht lijstjes genoemd. Twee in Zeven, Zeven in zes. Dat levert in totaal dertien cd’s op die er blijkbaar toe doen.
Er zijn andere manieren om te komen tot de keuze van de plaat van het jaar
De meest gangbare manier is om op zeker moment een muziekjaar de revue te laten passeren en enkele platen op een rijtje te zetten. Ongetwijfeld worden dan bepaalde albums vergeten; albums waarvan je later betreurt dat je ze niet hebt genoemd. Een iets betrouwbare manier is om je baseren op statistische gegevens. Dan zou je iPod van pas kunnen komen. Maar met een iPod draai je geen albums. Je springt van prachtig nummer naar een ander prachtig nummer. Komt daardoor nooit toe aan de verborgen pareltjes. Gebruikers van een iPod zijn in wezen ongeschikt om een muzieklijstje te maken. Cd’s die je in je (woon)kamer in een cd-speler stopt (of lp’s die je op een pickup legt – ze bestaan nog!) zou je op een stapeltje kunnen leggen en die titels aan het eind van de dag in een boekje noteren. Doe je dit dag na dag, jaar na jaar dan krijg je een objectief beeld van je muziekconsumptie. Op cd-niveau. Zo’n overzicht leidt tot een objectief muzieklijstje. Platen die je vaak draait zullen in dat jaar iets voor je betekent hebben. Zo’n lijst werkt ontnuchterend. Want cd’s met de meest lovende recensie blijken in de praktijk toch tegen te vallen, want niet gedraaid. En omgekeerd. Platen die afgekraakt zijn of volstrekt genegeerd door de heren van de muziekbladen komen hoog in je (ouderwetse, niet digitale) playlist te staan.
Wetenschapsjournalist Felix Eijgenraam publiceerde op 22 december 1989 in NRC een artikel over een “afwijking”. Hij moest bekennen dat hij een zogenaamd boekenschriftje bijhield. Waarin hij zijn (uit)gelezen boeken noteerde. Met toevoeging van een waardering, aantal bladzijdes en enkele andere kenmerken. Na jaren noest doorlezen kon hij mooie grafieken en overzichten produceren. Op dit artikel kreeg hij veel enthousiaste reacties. Er waren veel lezers die zo’n schrifte bijhielden. In 1990 bewerkte hij het artikel tot een boekje met de prachtige titel ‘De plezierfactor : nut en genot van een boekenschriftje’. Kort daarna overleed Felix Eijgenraam.
Uitgelezen boeken kun je noteren, maar gedraaide cd’s (en/of lp’s) ook. Dan kun je ook prachtige overzichten maken. Op genre, land, sexe en je kunt een objectieve lijst produceren van albums die je in een bepaald jaar veel hebt gedraaid. Het jaar 2008 is net begonnen. Misschien een idee. All it takes zijn een schriftje, een pen en dagelijks een kleine ceremonie aan het eind van de dag, nl. noteren. Niemand zal het euvel duiden als je in dat schriftje ook nog andere dingen gaat opschrijven.
Pretty world
Uit alle lijstjes blijkt dat dé platen van 2007 gemaakt zijn door LCD Soundsystem en Radiohead. De tijd zal leren of die platen over pakweg vijf jaar nog steeds genoemd worden. Als een hoofdredacteur op zeker moment zijn bekende muziekkenners benadert om de beste platen te noemen van de jaren nul.
Het zou warempel dan zo kunnen zijn dat velen Pretty world van Sam Baker noemen en The sound of silver of In rainbows alweer zijn vergeten. Pretty world verscheen ergens in augustus van 2007. Werd voor zover bekend niet gerecenseerd in de bekende bladen. Pas in het januarinummer van Revolver (dat blad voor oude mannen die nog steeds échte cd’s kopen; een nummer dat trouwens medio december verscheen) en in het 1e echte nummer van Oor in 2008 werd het gerecenseerd. Toch waren er muziekliefhebbers die het wel oppikten. Op een site voor liefhebbers van roots muziek, folk, blues en americana: Real roots music rules. Optelling van 95 ingezonden top-tienlijstjes resulteerde in een nummer 1 positie voor deze Texaanse singer-songwriter. Onder de deelnemers zitten bekende en vooral veel onbekenden. Een bekende naam is René Megens, een popjournalist die dit jaar geen lijstje inleverde voor de bekende Oorjaarlijst, waardoor Oor later toe zal moeten toegeven dat er onder de Nederlandse muziekkenners niemand was die het geniale van Pretty world op tijd heeft ingezien.
Sam Baker
In een vorig stuk (van 8 november 2007) werden een tiental platen gepresenteerd als platen van het jaar. Dat lijstje was gebaseerd op een vermoeden van welke platen vaak waren opgezet. De maand december was nog niet voorbij. In dat lijstje ontbrak Pretty world. Toen nog onbekend en in heel 2007 slecht zes keer opgezet. Dat aantal is in dit jaar, 2008, al veel groter.
Zelden is er een plaat verschenen waar zo schaamteloos het mooie van het leven en de wereld wordt bezongen. Saai, zou je zeggen, want échte kunst ontstaat pas als een artiest ellende meemaakt (liefdesverdriet, een ongeluk, een ramp). Maar Sam Baker beschrijft in zijn teksten het mooie van het leven zonder dat je iets krijgt zoals plaatsvervangende schaamte. In het titelnummer sluimert hij, is halfwakker, wordt zich langzaam er van bewust dat hij leeft en ervaart dan hoe mooi het leven is: Pretty world
Before the sun
Before the heat
Before we untangle from our sheets
Before this summer day unfurls
Pretty world
Before the paper is dropped at the gate
Before the coffee before we are late
Before dreams are lost like midnight pearls
Pretty world
In het verborgen, toegevoegde slotnummer staat een andere versie van dit lied. De arrangementen kloppen. Spaarzaam, lichte toetsen, uitgekiend, ze pakken je beet.
Het verhaal van Sam Baker
Hoe gaat de appreciatie van zo’n topplaat in zijn werk. Ergens heb je vaag iets gehoord of gelezen. Waar is nu al niet meer te achterhalen. Je zet ‘em eens een keer op. Een paar dagen later nog eens, want die cd ligt er nu eenmaal. En dan op zeker moment hoor je iets. Een flard in een nummer, een bepaalde zin, een bepaald instrument. Dat is het moment dat internet van pas komt. All music guide en je komt op sites waar je nog nooit bent geweest. Er is altijd ergens iemand die enthousiast is. Geloof echter niet alle juichende verhalen! Belangrijker is dan dat je meer leest over de achtergronden van de artiest. En dat is voor deze plaat essentieel. Het verhoogt het luisterplezier en maakt dat je definitief verkocht raakt.
Sam Baker is een Texaan (geboren in 1954) die in 1986 in Peru slachtoffer wordt van een terroristische aanval. Er vallen doden en hij raakt zwaargewond. Daarna gaat hij jaar na jaar ziekenhuis in ziekenhuis uit. Zijn vingers van zijn rechterhand zijn verbrijzeld. Maar hij komt er bovenop. En hij leert zichzelf opnieuw gitaarspelen (met z’n linker) en gaat (weer) optreden. In 2004 verschijnt zijn eerste album (Mercy). De titel Pretty world past in een rij! Die plaat wordt volstrekt genegeerd. Typisch is dat zelfs de Centrale Diskotheek de cd niet in haar collectie heeft opgenomen.
In de zomer van 2008 verschijnt Pretty world met daarop het nummer Broken fingers
How long
How long ago
Sixteen years
Everyday
Of course I know
Of course I know
Forget his face
Of course I don’t
Etched like a crystal face
De jongen waarna hij verwijst was het jochie dat in de trein naast hem zat en een van de zeven slachtoffers was.
Zo heeft elke song een eigen verhaal. Een eigen achtergrond. Zijn liedjes zijn zonder deze achtergrondinformatie zeer beluisterbaar, maar door deze informatie worden ze onweerstaanbaar.
Maar er is nog een reden waarom dit een tijdloze plaat zal worden. Dat is omdat Sam Baker in een traditie zit. En dat weet hij. Hij speelt er mee. Citeert bewust groten die hem voor zijn gegaan. Daardoor kan en zal deze plaat voor sommige luisteraars het begin zijn van, zoals dat in de slotscene van Casablanca wordt gezegd, a beautiful friendship.
Hij citeert Stephen Foster en Townes Van Zandt. Twee namen waartussen anderen geschoven kunnen worden. Zoals the Carter family, Jimmie Rodgers, Woody Guthrie, Hank Williams, Johnny Cash, Bob Dylan. Na Townes gaat het verder met Gillian Welch en nu dus Sam Baker.
Stephen Foster is waarschijnlijk (in Nederland) de onbekendste van het stel. Geboren op 4 juli. Independence day. Toen nog niet, nu wel. In 1826. Gestorven in 1864. In zijn relatief korte leven schreef hij veel liederen die nu uitgegroeid zijn tot evergreens. Sam Baker citeert in Odessa een lange strofe uit diens Hard times (come again no more). Een vrouwenstem zingt aan het begin van Odessa enkele regels, daarna komt Sam Baker met zijn regels en de vrouw zingt tot slot enkele andere regels uit Hard times. Odessa gaat over de zoon van een rijke patser die met zijn Corvette een meisje doodrijdt, zijn straf ontloopt (omdat zijn vader een rijke advocaat kan betalen) en de rest van zijn leven met schuldgevoel blijft rondlopen. En daar doorheen en tussendoor dus die regels van Stephen Foster.
Let us pause in life’s pleasures and count its many tears,
While we all sup sorrow with the poor.
There’s a song that will linger forever in our ears,
Oh! Hard times, come again no more.
Hard times, come again no more.
‘Tis the song, the sigh of the weary,
Hard times, hard times, come again no more.
Many days you have lingered around my cabin doo
In de eerste song van de cd citeert hij een andere, voor de gemiddelde luisteraar naar de publieke radio, onbekende grootheid: Townes Van Zandt.
In Juarez (a song to himself) gaat het via een omweg ook weer over de misfortunes die Sam Baker hebben getroffen. Misfortunes die, dat kan niet anders, mensen op de gedachte van zelfmoord kunnen brengen. Je bent een jongeman van rond de dertig, geniet van het leven, speelt redelijk gitaar, de wereld ligt voor je open. Dan wordt je slachtoffer van iets onverwachts en ga je een traject in dat ongeveer twintig jaar duurt om weer een beetje op te knappen. In het liedje Juarez wordt elke strofe afgesloten met de zin: He sings Waiting round to die. Je bent er nog wel, maar eigenlijk zit je op je dood te wachten. Zie Sam Baker in dat ziekenhuisbed liggen. Sam Baker kent zijn klassiekers. En dit liedje van Townes Van Zandt is er zo een. Waiting around to die is een typische Townes-song. Een Amerikaans singer-songwriter die in veel van zijn liedjes zong over de dood. Dood niet als het zwarte gat, maar de dood als iets wat bij het leven hoort. Dood als een fenomeen om laconiek mee om te gaan. Hij is dit jaar precies elf jaar dood. Hij stierf op 1 januari 1997 op de operatietafel. Merkwaardig dat hij op dezelfde dag stierf als Hank Williams (Nieuwjaarsdag 1953). Dat Sam Baker deze regels citeert is veelzeggend.
Herman van der Horst, die sinds 1980 in Oor recensies schrijft, was in nummer 1 van 2008 meer dan lyrisch over deze plaat. Ook hij behoort tot de late ontdekkers want hij noemt Pretty world niet in zijn jaarlijstjes in Oor en Jazzism.
“Opvolger Pretty world is een revelatie. Wat hij met Townes Van Zandt en Guy Clark gemeen heeft is het vermogen om met een paar simpele regeltjes een compleet verhaal op te roepen. Wat hem onderscheidt is dat deze twaalf hees gezongen en sober – maar uiterst doeltreffend – omlijste songs je raken als kleine lichtflitsen in een oneindige lucht. In essentie gaan zijn songs over liefde, verlies, dankbaarheid en de verwondering over het leven. Scherp getekende portretjes of beeldende snapshots, die zich kunnen afspelen in en hoerenkast in Juarez, een inrichting aan de Lower East Side of gewoon in een Mexicaans gezin dat kerstmis viert, Bakers muziek huldigt in gelijke mate het lelijke en het volmaakte, en tegelijk het aardse en het mysterieuze. Pretty world is even wonderschoon als vreemd. Een plaat die je na afloop onmiddellijk opnieuw wilt horen. Zeldzaam.”
Sam Baker is een man die zich ongetwijfeld doorlopend bewust is van de kwetsbaarheid van het leven en daardoor blij is met de kleine dingen van het leven. Hij geniet met volle teugen en doet daar in zijn liedjes kond van. Zonder, nogmaals, dat dit bij de omstanders leidt tot plaatsvervangende schaamte.
Aan de binnenkant van het cd-doosje staat de tekst: How beautiful are these days. Die regels zijn terecht. Een motto voor de jaren die voor ons liggen? Haaks op de tijdgeest?
(woensdag 16 januari 2008)
Hieronder staan enkele albums van de genoemde artiesten.
(vrijdag 11 januari 2008)
Één reactie op “Pretty world”
[…] 2008 nam ik hem mee in een artikel over een cd van Sam Baker: Pretty world. En […]