Thomas L. Friedman is een invloedrijk journalist.
Die zich na zijn jonge jaren in het Midden-Oosten de laatste twintig jaar vooral schrijft over de internationale politiek en het fenomeen van globalisering. Regelmatig worden columns van hem in Nederlandse kranten vertaald. Zijn krant, the New York Times, geeft hem veel ruimte om de hele wereld te bereizen, met uiteenlopende personen (van hoog tot laag) te spreken en relatief dikke boeken af te scheiden. Zijn bekendste boek verscheen in 2005 en is in Nederland inmiddels toe aan zijn twaalfde druk. En niet onbelangrijk, die twaalfde druk is sterk uitgebreid en aangepast. De belangrijkste reden daarvoor is dat het onderwerp, het platter worden van de aarde oftewel het fenomeen globalisering, zich blijft ontwikkelen.
Onlangs verscheen in de VS het boek Hot, flat & crowded : why we need a green revolution and how it can renew America. De Nederlandse vertaling verschijnt in het najaar van 2008. In dit boek bepleit hij, los van Al Gore, dat de Verenigde Staten zich herpakt en binnen een decennium beleid in gang zet om onafhankelijk te worden van olie en een duurzame economie realiseert. Een revolutionaire stellingname. Maar Friedman is geen “linkse rakker” of een milieu-fanaticus maar een keurige “liberal” die gelooft in de werking van “de markt” en de markt alles willen laten regelen (zonder té veel overheidsbemoeienis).
In de wikipedia wordt het boek als volgt gekarakteriseerd:
The world is flat
In zijn boek The World is Flat: a brief history of the twenty-first century (2005) beschrijft Friedman de economische opkomst van vooral India en China en de invloed die deze opkomst zal hebben op de wereld. Deze economische opkomst is mogelijk gemaakt door de verbeterde communicatiemogelijkheden. Volgens Friedman hebben deze nieuwe communicatiemogelijkheden en het goedkoper worden van vervoer van reizigers en goederen de wereld ‘plat’ gemaakt.
Er wordt ingegaan op de verschillende oorzaken van deze platte aarde. Zo worden verbanden gelegd tussen de val van “de Muur” op 9 november 1989 en veranderingen in het economisch denken. Ook worden hierbij de opkomst van PC’s, Windows, Internet en het World Wide Web in perspectief geplaatst. Tevens wordt ingegaan op de andere kant van deze ontwikkelingen. Een duidelijk verband wordt gelegd tussen de het uiteenvallen van de USSR en de opkomst van islamitisch fundamentalistisch terrorisme. Bin Laden was bijvoorbeeld al actief in 1989 maar dan als vrijheidsvechter in Afghanistan (geholpen door de VS).
Belangrijke boodschap is het anders denken over de inzet van arbeidskapitaal. Het gaat daarbij niet alleen om “goedkope” arbeid. Belangrijk is het denken in termen van een platte aarde. Welke kansen biedt deze platte aarde in termen van een nieuwe economie? Doen alsof er niets is gebeurd sinds de komst van het World Wide Web lijkt in ieder geval geen goed idee. Friedman verwijst bijvoorbeeld ook naar zaken als de kracht die in “communities” schuil gaat. Expliciet wordt ook Wikipedia genoemd. Een kennisbank die gewoon ontstaat omdat mensen via het internet hun kennis – om niet – willen delen. Onafhankelijk van plaats of positie.
De opkomst van Open source en Open standaarden maken bijvoorbeeld de wereld steeds platter.
The World is Flat biedt naast deze “bewustwording” gelardeerd met “historische” feiten ook tal van voorbeelden over hoe plat de aarde nu is.
Alhoewel het boek overduidelijk vanuit een Amerikaans perspectief is geschreven kan iedereen in Nederland die dat wil overeenkomsten naar onze eigen samenleving trekken. De wereld kent weinig grenzen meer, is inderdaad plat geworden en de effecten die hij beschrijft gelden ook voor Nederland.
Het boek omvat ruim 600 pagina’s. Dat schrikt in eerste instantie af, maar Friedman slaagt er in om de lezer die een willekeurig hoofdstuk opslaat door zijn stijl en het opvoeren van mensen die hij heeft ontmoet te pakken. Waardoor je na verloop van tijd meerdere hoofdstukken hebt gelezen en je op zeker moment “gewoon” vooraan in het boek begint te lezen en uiteindelijk alle hoofdstukken keurig afwerkt. En regelmatig denkt: “Deze paragraaf, of deze quote moet ik onthouden, want die zijn exemplarisch voor iets dat zich ook in Nederland speelt of gaat spelen”
Hieronder enkele voorbeelden uit De wereld is plat die aansluiten op het thema De latten verleggen.
Zes-min
Friedman hamert in zijn boek op zaken die in het Westen moeten veranderen om te kunnen blijven concurreren met het Oosten. Doorslaggevend is volgens hem dat ons niveau omhoog moet. We moeten meer jonge mensen hoog opleiden. Laagopgeleid werk wordt indien mogelijk naar het buitenland “ge-outsourcet” en als we niet oppassen wordt ook hoger geschoold werk verplaatst naar bijvoorbeeld India of China. Hij heeft het niet over een zes-min mentaliteit, maar het komt op hetzelfde neer.
“Meneer Friedman, u zegt dat het zo belangrijk is te leren leren, maar hoe leer je dat dan? Welke cursus moet je daarvoor volgen?”
Kinderen spreken de waarheid.
Het was een logische vraag. Maar op dat moment had ik het antwoord nog niet helemaal op een rijtje. Ik gaf dus maar een provisorisch antwoord dat volgens mij wel in de juiste richting ging: “Ga maar bij je vrienden langs en vraag ze maar wie hun favoriete leraren zijn. Vervolgens maak je een lijstje van die docenten en ga je hun lessen volgen, ongeacht waar ze over gaan.” Hte maakt niet uit of ze Griekse mythologie, wiskunde, kunstgeschiedenis of Amerikaanse literatuur geven – je volgt simpelweg hun lessen. Als ik namelijk terugdenk aan mijn eigen favoriete leraren, weet ik echt niet meer wat me die nou precies hebben geleerd, maar wat ik wel weet is dat ik enthousiast was over het feit dat ik dingen leerde. Wat me is bijgebleven zijn niet de feiten die ze overbrachten maar het enthousiasme voor leren dat ze wisten op te roepen. Om te leren hoe je moet leren, moet je van leren houden – of het in ieder geval leuk vinden, want het gaat er om dat je gemotiveerd wordt door jezelf dingen te leren. (blz. 321)
Leren is (eerst) niet leuk
Hij begon met de opmerking: “Kijk eens naar de mensen aan deze tafel”, waarbij hij in de richting van de vijf studentes van Yale gebaarde. “Ik zit hier aan tafel pizza te eten met al die slimme vrouwen en bij hen is het nooit opgekomen exacte wetenschappen te kiezen.”Ze hielden zich allemaal met alfawetenschappen bezig. “Waarom?” vroeg ik Stern. Er waren verschillende redenen en die golden tegenwoordig in Amerika zowel voor jonge vrouwen als mannen, zei hij. “Om te beginnen willen mensen iets leuks doen. Maar er is weinig leuks aan algebra of aan het uit je hoofd leren van de tafels van vermenigvuldiging. Maar met die grondbeginselen kun je later eerstejaars scheikunde worden. En dat is ook vervelend, daar kun je niets positiefs over zeggen. Pas als je wat verder in je studie komt kun je er wat plezier in krijgen. Maar je moet je al die grondbeginselen wel van tevoren eigen hebben gemaakt, maar daarmee bezig zijn is niet leuk. De cultuur is nu helemaal ingesteld op leuke dingen doen.”
De kloof in ambitie
Onze voorliefde voor televisie en video en computerspelletjes verklaart voor een deel het derde pijnlijke feit dat we niet willen zien, iets waar verschillende prominente Amerikaanse topmanagers slechts op fluistertoon met me over durfden spreken.
Het gaat om het volgende: als zij werk naar het buitenland verplaatsen, dan besparen ze niet alleen 75 procent op de loonkosten, maar stijgt ook de productiviteit met honderd procent. dat is deels begrijpelijk. Wanneer laagbetaalde banen met weinig aanzien (zoals van een telefoniste) van de VS naar India gaan, waar zulke banen goed worden betaald en veel aanzien genieten, dan krijg je werknemers die ondanks het lage loon sterk gemotiveerd zijn, “De kwestie is dat je met outsourcing niet alleen op loonkosten bespaart, maar ook personeel krijgt dat veel beter en harder werkt. Nog afgezien van de lage loonkosten doet één Indiase werknemer in Bangalore het werk van twee tot drie Europeanen, en ze hebben geen zes weken vakantie'” (blz. 363)
Medio september 2008 kun je constateren dat het boek alweer een fikse aanpassing behoeft. Friedman kon in deze twaalfde druk niet meenemen dat de prijs van olie explodeerde, waardoor het vervoer van goedkope spullen uit bijvoorbeeld Vietnam of China iets duurder zal worden. Een reden waarom sommige internationals overwegen om een deel van de productie weer dichter bij huis te laten plaatsvinden.
Een docent over zijn leerlingen en Idols
Ik gaf les op een lokale universiteit. De lage arbeidsmoraal van veel van mijn studenten was ontmoedigend. Van de studenten die ik meer dan zes semesters college gaf, had ik er maar twee willen aannemen. De rest miste de creativiteit, het probleemoplossend vermogen en de leergierigheid. () IK ben informaticus, geen econoom, maar ik weet dat iemand met een dik betaalde baan iets van veel waarde moet produceren. De economie levert banen op voor hoogopgeleiden en laagopgeleiden, maar je ziet in toenemende mate dat de banen aan de bovenkant buiten het bereik van velen vallen. Een lage opleiding betekent een laagbetaalde baan, dat is nu eenmaal zo, en steeds meer Amerikanen bevinden zich op dat niveau. Een heleboel Amerikanen willen eenvoudig niet geloven dat ze niet voor hoogbetaalde banen gekwalificeerd zijn. Ik noem dat het ‘Idolsprobleem’. Hebt u weleens gezien hoe kandidaten reageren als een jurylid ze vertelt dat ze geen talent hebben? Ze kijken hem vol ongeloof aan. Ik hoop maar dat ik nooit zo ruw uit mijn droom zal worden gewekt. (blz 366-367)
Klik hier voor de website van Thomas L. Friedman
(vrijdag 19 september 2008)
