De keus is zowel simpel als moeilijk.
Simpel omdat de mens zichzelf weer moet leren zien als natuurlijk organisme, uitgerust met een groter brein dan (andere) dieren, maar even afhankelijk van de natuur als al die andere levende wezens. Dus: niet de gulzige exploitant zijn, maar bescheiden deelnemer aan de natuur. Die omslag is erg moeilijk, omdat we, door onze aard en opvattingen, collectief aan twee schadelijke neigingen lijden: dwangmatige overactiviteit en heerszucht over andere wezens.
Langzamer, rustig leven, genieten in plaats van heersen, gelukkiger worden door minder te doen en zo meer te bereiken: het zijn oude, eenvoudige waarheden. Het is moeilijk toe te geven dat de race naar meer en groter een enorme vergissing was.
Het denkpatroon dat de mens sinds de 19e eeuw beheerst is dat economische vooruitgang het welzijn verhoogt. Dat is in het algemeen ook wel waar. Maar dit denken is doorgeslagen en allesoverheersend geworden. Maatschappelijk en persoonlijk succes wordt al tweehonderd jaar gemeten in geld, kapitaal, banen en consumptie. Overheden en bedrijven worden beoordeeld op economische groeicijfers. Maar groei is iets anders dan maatschappelijke vooruitgang. Een bizar voorbeeld maakt dit duidelijk. De groei neemt toe als alle bomen in Nederland worden gekapt en er vervolgens weer nieuwe worden geplant. Dit is tweemaal extra omzet, werkgelegenheid, loon, en uitgaven van Staatsbosbeheer. Maar wordt Nederland hier beter van?
Men moet de prestaties van beleid beoordelen naar de mate van sociale vooruitgang in een land: neemt zinvolle werkgelegenheid toe, vermindert het aantal zelfmoorden, verbetert het onderwijs, worden jeugdgevangenissen minder vol, neemt het aantal verwaarloosde en slecht opgevoede kinderen af, neemt de gemiddelde levensduur in gezondheid toe? Door een onjuiste meetlat, economische groei worden doelen verwaarloosd die veel belangrijker zijn.
Citaat uit Negen plagen tegelijk : hoe overleven we de toekomst? van Joris Voorhoeve.
Dit boek verscheen in april 2011. Daarin doet de oud-minister en hoogleraar internationale ontwikkelingen Joris Voorhoeve een poging alle (negen) ‘plagen’ die op mondiaal niveau spelen in kaart te brengen. Plagen die met elkaar samenhangen en alleen in zijn samenhang op mondiaal niveau kunnen worden aangepakt. Hij bepleit dat landen gezamenlijk optrekken om die te problemen te gaan oplossen. Opmerkelijk dat hij op de kaft niet (meer) wordt neergezet als een VVD-er. Zijn visie en betrokkenheid staan op vele punten haaks op die van de huidige VVD en het beleid van het kabinet Rutte-Verhagen. In februari 2010 zegde hij zijn lidmaatschap op en werd lid van D66.
Zijn negen plagen doen sterk denken aan de zes ‘schokken’ die de (jonge) Belgische econoom al in 2008 in zijn boek Econoschock : hoe zes economische schokken uw leven fundamenteel zullen veranderen formuleerde.
(donderdag 12 mei 2011)
