In een land in verwarring is Maarten van Rossem een baken van nuchterheid. ,,Het idee dat de integratie is mislukt, de opwinding over het terroristische gevaar, het is allemaal volkomen onzinnig.”
Bij vrijwel elke lezing van Maarten van Rossem staat er wel iemand in de zaal op om het hart te luchten over de deplorabele toestand waarin Nederland verzeild is geraakt. Op zo’n moment wordt het pas echt leuk voor Van Rossem. „Als ik zo’n verontwaardigde vragensteller, die trouwens vaak tot het welvarende deel van de natie behoort, vraag of hij dat kan staven met wat feiten, blijft het stil. Dan begin ik te vertellen dat je met cijfers kunt aantonen, dat Nederland een van de rijkste landen ter wereld is. Het is vreemd dat er zo veel onbehagen is, terwijl er alle reden is om tevreden te zijn.“
Hoogleraar en publicist Maarten van Rossem houdt zondag de Blikopener-lezing in de Groene Engel in Oss. Hij wil het thema Ontnuchteringsjaren vooral aangrijpen om in te gaan op de verwarring die er volgens hem in Nederland heerst. „Wat ik daar ga uitleggen, is dat er geen enkele reden is voor die verwarring“, zegt hij.
Puinhopen
Volgens Van Rossem hebben veel mensen hun verstand kwijtgeraakt onder invloed van Pim Fortuyn. „Ze hebben zich op stang laten jagen door zijn verkiezingsretoriek over de puinhopen van paars. Wat een populistische overdrijving! Het ene moment is Nederland met zijn poldermodel nog het lichtend voorbeeld in de wereld, het volgende moment deugt er niets meer aan het land. Het idee dat de integratie is mislukt, de opwinding over het terroristische gevaar, het is allemaal volkomen onzinnig.“
„Later is dat nog aangescherpt door het kabinet Balkenende, dat verkondigde dat Nederland er slecht aan toe was. Volstrekte onzin! In de jaren negentig kende ons land zijn snelste welvaartsgroei. In vergelijking met andere landen zijn veel dingen hier goed geregeld, we doen het in allerlei opzichten juist heel goed. We hebben problemen met immigranten, maar laten we die problemen vooral niet groter maken dan ze zijn. Nederland heeft geen Vlaams Blok en hier hebben zich geen rellen voorgedaan zoals in Parijs. Dat we ons zo’n zorgen maken over dingen die helemaal niet zo ernstig zijn, dát is pas zorgelijk.“
Tegen alle verdrukking in blijft Van Rossem onvermoeibaar pleiten voor nuchterheid en relativering. Dat kwam hem vijf jaar geleden na de aanslagen in New York zelfs op een boycot als tv-commentator te staan. „Ik kreeg op tv de vraag voorgelegd: vindt u ook niet, meneer Van Rossem, dat de Derde Wereldoorlog begonnen is. Toen ik antwoordde dat ik dat helemaal niet vond, waren ze zeer verontwaardigd.“
„Achteraf heb ik het grootste gelijk gekregen. ‘Nederland is in oorlog!’ Ik hoor het Wim Kok nog zeggen. Nou, ik heb van die oorlog weinig gemerkt. Natuurlijk waren de 3000 doden in New York een drama, maar er was geen enkele reden voor een oorlog tegen het terrorisme. We hebben sindsdien twee grote aanslagen gehad, in Madrid en Londen, maar verder is het opmerkelijk rustig gebleven.“
Van Rossem vindt de strijd tegen het terrorisme in Nederland bijna lachwekkend. „Als zo’n opgewonden adolescent als Samir A. hier staatsvijand nummer één is, dan loopt het naar mijn idee wel los in Nederland. De reactie tegen de vermeende terreurdreiging is compleet over the top. Het centraal station in Utrecht is al drie keer ontruimd omdat er ergens een kartonnen doos of een tas stond. Dan komt het treinverkeer in bijna het hele land stil te liggen. Dat is toch te gek voor woorden. Ik zou zeggen: laat nou gewoon een conducteur even in die tas kijken in plaats van zo paniekerig te doen.“
„De angst voor terreur is schromelijk overdreven. De kans om de kanjer in de postcodeloterij te winnen is groter dan de kans om slachtoffer te worden van een aanslag. Van een keukentrapje vallen of onvoorzichtig zijn met de barbecue, dat zijn pas echte risico’s. Dat is wat Balkenende ons op de tv had moeten vertellen: hoe onvoorstelbaar klein de kans is op terroristisch geweld.“
Ook de media, en vooral te televisie, laten zich volgens Van Rossem leiden door de waan van de dag. „Als je eindeloos de beelden blijft herhalen van vliegtuigen die in de Twin Towers vliegen, hoe kunnen mensen dan ooit toekomen aan reflectie? De meningsvorming wordt sterk beïnvloed door de televisie. Een voorbeeld daarvan was onlangs te zien toen een jongetje op een school in Hoogerheide was vermoord door een psychopaat. Zoiets is natuurlijk verschrikkelijk, maar waarom moet dat dagenlang nationaal nieuws zijn? Hoe erg een moord ook is, het is absurd om van zo’n incident een nationale ramp te maken. Is het de bedoeling dat iedereen gaat denken: oh, oh, waar moet het toch heen met de wereld? Als ik al die opwinding zie, dan denk ik: is er nou niemand die zijn gezond verstand gebruikt? Het gekke is ook nog dat het aantal moorden flink gedaald is. Dat is pas echt groot nieuws, maar daar hoor je niemand over of het wordt weggepropt op een binnenpagina.“
Van Rossem heeft niet de illusie dat hij met zijn lezingen het tij nog kan keren. „Die zendingsdrang zit er bij mij niet in. Als mensen na afloop iets minder in verwarring zijn, dan ben ik al dik tevreden.“
De feiten
Maarten van Rossem (1943) is bijzonder hoogleraar geschiedenis in Utrecht. Zijn leeropdracht is ‘De Nederlandse cultuur in internationale context’.
Daarnaast schrijft hij coluns en boeken, en geeft hij regelmatig commentaar op het nieuws op radio en tv.
Boektitels van Van Rossem zijn onder andere De wereld volgens Maarten van Rossem (2005), Heeft geschiedenis nut? (2003) en Amerika voor en tegen (2003).
Van Rossem houdt zondag om 14.00 uur de Blikopenerlezing in De Groene Engel aan de Kruisstraat in Oss. De lezingenserie is georganiseerd door Basisbibliotheek Maasland en het Brabants Dagblad.
Artikel: Maarten van Rossem houdt van gezond verstand
Bron: Brabants Dagblad van zaterdag 20 januari 2007
Auteur: Twan van Lierop
