Wie een gesprek wil vermijden, moet blijven doorpraten.

Ruim twee jaar geleden hield Eli Pariser iedereen die veel op het internet ronddwaalt via een TED-speech en een boek een spiegel voor.

Zijn centrale stelling was (en is) dat het door internet heel gemakkelijk wordt alleen informatie tot je te laten doordringen die aansluit bij jouw eigen kijk op de samenleving. Hij legt dit uit door het beeld van de filter bubbel. Ieder van ons leeft per definitie in zo’n bubbel. En voor ieder van ons ziet die bubbel er anders uit. Dat kan niet anders, want het is onmogelijk om in een bubbel te leven waarin ALLE beschikbare informatie is opgenomen.

Ieder van ons filtert doorlopend. Wat neem ik wel op; waar sluit ik me (onbewust) van af. Door de komst van internet is het echter erg gemakkelijk om alleen informatie binnen te laten komen die je kunt plaatsen, waarderen. Tegendraadse meningen en brokjes informatie over ‘dingen’ waar je niets mee hebt kun je gemakkelijk mijden. Zeker als je stopt met een abonnement op een (echte, papieren) krant of tijdschrift.

Eli Pariser waarschuwt ons voor de trend dat we op weg zijn naar een samenleving waarin ieder van ons geabonneerd is op een krant op maat. Je abonneert je in die visie alleen op onderdelen waar je voorkeur naar uit gaan; of columnisten die precies verwoorden hoe jij naar de wereld kijkt. Verder wordt deze tendens versterkt door allerlei (internet)bedrijven die ‘dingen’ aan je voorschotelen gebaseerd op je internetgedrag. Who’s in control?

Twitter
Sinds 2006 is er een medium bij gekomen dat deze trend kan versterken. Of tegengaan. Het is maar net hoe je er als internetgebruiker mee omgaat. Je kunt twitteraars volgen die bij jouw kijk op de werkelijkheid aansluiten of daar (soms) tegenin gaan. Een ander probleem van Twitter is dat je door veel mensen te volgen je in de val kunt trappen dat je verzuipt in een overvloed aan informatie. De kunst is dus mensen te gaan volgen die ‘iets’ zinnigs te melden hebben en die (af en toe) je eigen filter bubbel ondermijnen.

Twee kandidaten
Lex Bohlmeijer is een echte radioman. Die met zijn prachtige radiostem en inhoudelijke kennis betrokken is (geweest) bij uiteenlopende (NCRV)-radioprogramma’s. Sinds enige tijd maakt bij voor De Correspondent interviews. Die als weekend-‘bijlage” verschijnen. Twee namen moeten in dit verband naar voren worden gehaald.

Robert Went
Een econoom die verbonden is aan de Wetenschappelijke Raad voor het Wetenschapsbeleid. Bohlmeijer sprak met hem in januari en dat interview werd gebracht onder de kop De best geïnformeerde econoom van Nederland komt niet op tv. Een mooi portret van deze man op de achtergrond. Die aan veel rapporten heeft meegewerkt.

In de dagen na dit gesprek kreeg Robert Went (1955) tegen de tweeduizend nieuwe volgers. Waarschijnlijk zullen er inmiddels al weer enkele zijn afgehaakt. Waarom? Went stuurt per dag gemiddeld elf tweets de wereld in. Tweets die bijna altijd verwijzen naar artikelen die hij heeft ontdekt. Artikelen waarin aspecten van onze economische werkelijkheid worden toegelicht.

Hij heeft een neus voor interessante stukken die vaak pas weken later door journalisten worden opgepikt. Of niet. Robert Went weet dat onze maatschappij in een transitiefase zit. Grote veranderingen komen op ons af. En daarover wordt veel geschreven. In binnen en buitenland. Maar weest gewaarschuwd: hij verwijst naar interessante, lezenswaardige artikelen die tijd kosten (om te lezen). Volg Robert Went

Rik Torfs
Vorige week zaterdag (8 maart 2014) verscheen onder de kop Vrijdenken met de eigenzinnigste rector van België een interview met de in Nederland onbekende hoogleraar kerkelijk recht Rik Torfs. Hij is sinds 2013 de rector van de KU Leuven. Een prachtige ontdekking. Wat een man!

Een lange quote (van 19:20-20:06)
Te veel normen kunnen de ontwikkeling van waarden tegengaan. Omdat ze mensen murw maken en hun de energie ontnemen om nog echt met nieuwe dingen bezig te zijn. En omdat ze de indruk wekken dat wie hen navolgt goed bezig is. Dat hem alvast niets kan worden verweten. Dat laatste is dodelijk. Gruwelijk is de samenleving waarin aan niemand iets te verwijten valt.
Oom die redenen is het noodzakelijk dat politici minder normen maken, en de ontwikkeling van waarden helpen stimuleren. Welke waarden precies? Paradoxale waarden. Omdat ze helpen de nodige finesse te ontwikkelen om gelukkig te leven. Omdat ze leiden tot het herbergzame gesprek.

In bovenstaand fragment is Lex Bohlmeijer aan het woord. Een lange quote uit het boek Wie gaat er dan de wereld redden? (Halewyck, 2009) (pagina 148 uit het hoofdstuk Normen en waarden). Vervolgens informeert Bohlmeijer naar dat herbergzame gesprek´.

Rik Torfs – Een bijzondere man
Deze Belgische hoogleraar (1956) is een interessant man. Die in alles hét voorbeeld is van een man uit de ‘zachte sector’ die zeer relevante uitspraken doet over onze huidige tijd. Die doorlopend vraagtekens zet bij de mainstream gedachte dat alles in het leven om economie, weten-meten, managers, daadkracht en andere moderne ‘ongemakken’ draait. Integendeel. In zijn tweets stelt hij doorlopend vragen. Of je als mens niet anders naar bepaalde ontwikkelingen zou kunnen kijken. Hij is niet een man van dé antwoorden; maar meer van de vragen. Of om Henk van Tuinen te citeren. Die tijdens zijn lezing op zondag 16 maart 2014 in de Groene Engel in Oss opmerkte: “… mensen te voeden met de dilemma’s waar we voor staan.”

Paradoxaal. Dat woord pakt waarschijnlijk het beste de ‘boodschap’ van Rik Torfs samen. Hij kan binnen 140 tekens iets paradoxaals formuleren. Waar je over na kunt (moet!) denken. Soms schrijnt de zin. “Wat staat hier nu eigenlijk?” Nog een keer lezen. “Verhip, mooi gezegd!”. Stof om over na te denken. En – weten – dat hét antwoord op die opgeworpen vraag waarschijnlijk niet bestaat. De werkelijkheid is grijs, niet zwart-wit, goed of fout. Een ander woord om zijn zinnen te typeren is aforisme.

Hieronder staan ruim veertig tweets die hij in 2014 de wereld heeft ingestuurd. Zijn teller staat op zondag 16 maart 2014 op 2.111. Hij heeft ruim 37 duizend volgers en volgt slechts 6 personen, waaronder de in Nederland redelijk onbekende econoom Geert Noels (van Econoshock). Volg Rik Torfs

Wie een gesprek wil vermijden, moet blijven doorpraten. (16 maart)

Meten is weten. Maar wat meetbaar is, kan ons leven nooit vervullen. (15 maart)

De plannen van de PS: een betere spreiding van de armoede. (13 maart)

Wie geen tegenstand ondervindt, heeft niets te melden. (13 maart)

“Ik weet dat ik niet weet” is de kennis die we vrezen. (12 maart)

De gedachte dat er voor alles een verklaring is, getuigt van ambitie, maar niet van wijsheid. (12 maart)

Voorspelbare mensen sterken ons zelfvertrouwen. (12 maart)

Vrijheid van denken vooronderstelt het tweede. (10 maart)

Het vlugge oordeel volgt op het trage denken. (7 maart)

Wie zijn tegenstander vernedert, bereidt zijn eigen nederlaag voor. (2 maart)

Al die mensen die het bij elke overheidsuitgave over “mijn belastinggeld” hebben. Dat moeten geweldige grootverdieners zijn. (2 maart)

Wantrouwen berust vaak op zelfkennis. (1 maart)

De beste garantie om nooit van mening te veranderen is er geen te hebben. (25 februari)

Wie precies denkt zoals zijn buurman begint hem na een tijdje te minachten. (24 februari)

Waarom moeten wij eigenlijk Vlaamse films de mooiste, Vlaamse renners de beste en Vlaamse vrouwen de knapste vinden? (24 februari)

Het strenge oordeel is een zwakte waarvoor we begrip moeten hebben. (23 februari)

Als we in de spiegel kijken, zien we doorgaans enkel de spiegel. (21 februari)

Het breken van een gegeven woord is de voorbode van absolute stilte. (21 februari)

Onderwijs is zoals kunst. Wie trouw alle regeltjes volgt, brengt er niets van terecht. (20 februari)

Elke dag maken we wel een historisch moment mee. Maar wanneer gebeurt er eindelijk eens iets? (20 februari)

Teksten over onderwijs zijn doorgaans gruwelijk slecht geschreven. De oplossing is beter onderwijs. (20 februari)

Besparingen in de gezondheidszorg. Hoe lang mogen mensen nog lang leven? (19 februari)

Als optimisme een plicht wordt, is pessimisme bevrijding. (18 februari)

Het emotionele debat is altijd autoritair. (17 februari)

De spanning tussen vrijheid en dood. Wie kiest voor de dood zal nooit meer vrij zijn. (13 februari)

Religie is blijven nadenken voorbij de grenzen van de rede. (9 februari)

“Algemene vorming” is niet een beetje kennis van alles, maar een dieper inzicht in het geheel. Een misverstand in vele onderwijsdiscussies. (9 februari)

Wie lichtvaardig een grens trekt tussen goed en kwaad, bevindt zich algauw aan de verkeerde kant ervan. (8 februari)

Hoe sentimenteler een samenleving is, des te wreder haar moraal. (8 februari)

De kunst om een onvolmaakte wereld blijmoedig te omarmen. Dat is beschaving. (6 februari)

Vroeger mochten we in Europa denken en twijfelen. Vandaag worden we, bij gebrek aan beter, aangespoord om gelukkig te zijn. (4 februari)

Kennis is geen macht, maar onmacht. Hoe minder je weet, hoe zekerder je ervan bent. (2 februari)

Vroeger dacht ik: de toekomst zal prachtig zijn. Dat is ze geworden. Maar te vaak denk ik aan vroeger terug. (1 februari)

Waarachtig vormend onderwijs helpt niet enkel om succesvol te worden, maar ook om weerbaar te blijven wanneer dat niet zo is. (25 januari)

Steeds meer Vlamingen lijden aan hoogbegaafdheid. Precies daarom slagen ze er in die meesterlijk te verbergen. (23 januari)

“Gezond verstand” is het argument van wie er geen heeft. (23 januari)

De teloorgang van privacy. Wij zijn de eerste generatie die er zelf voor kiest om onvrij te zijn. (22 januari)

Ongelovigen weten vaak precies in welke God ze niet geloven. Gelovigen kennen hem minder goed. (20 januari)

Pluk de dag. Maar wat doe je, als iemand anders hem al heeft geplukt? (11 januari)

Wie anderen op hun plaats zet, kent de zijne niet. (11 januari)

Waarom schamen we ons voor de naïviteit van onze jeugd, en niet voor het cynisme dat ons vandaag bedreigt? (6 januari)

Wie blind gelooft in het rationele denken, is een onverbeterlijke romanticus. (4 januari)

We leven in een samenleving waarin veel meer kan, en veel minder mag dan twintig jaar geleden. (2 januari)

Als we gelukkig “moeten” zijn, zullen we het nooit worden. (2 januari)

Principes helpen niet om beter te leven, maar stellen wie ze heeft van kritisch denken vrij. (2 januari)

Het belang van lezen, cultuur
Als alfa-man weet Rik Torfs hoe belangrijk cultuur en kunst is. Opmerkelijk dat hij aan het eind en begin van het jaar daar in zijn tweets iets van laat doorschemeren:

Boeken fluisteren altijd, schreeuwen nooit, zelfs als ze zeker zijn van hun gelijk. (1 januari)

Als we alles begrepen, was er geen poëzie, alleen verschroeiende redelijkheid. (31 december)

Citaat 117 (zondag 16 maart 2014)
Homepage Citaten 2014