Het nieuwste boek (Kairos : een nieuwe bevlogenheid) van filosoof Joke Hermsen trekt volop belangstelling. Hieronder enkele quotes uit interviews, recensies en het boek zelf.
Maandag 31 maart 2014 spreekt ze in De Linck in Oss (Raadhuislaan 14). We zien een relatie tussen de inhoud van dít nieuwe boek, haar denken én het jaarthema van de bibliotheek: Oefenen voor een andere tijd.
Klik hier voor meer informatie (en kaartverkoop).
Hieronder enkele citaten uit recente artikelen/interviews over haar werk en denken PLUS een lang citaat uit Kairos.
Fragment 1
Vraag: Waarom juist nu?
Er vinden nu grote veranderingen plaats op technologisch, sociaal en ecologisch gebied, die vragen om de juiste handelingen en beslissingen. Ook moeten we nadenken hoe we deze planeet voor onze kleinkinderen leefbaar houden. Niet alleen de fysieke aarde, de energiebronnen en de ecologische omstandigheden, maar ook de wereld die we delen en waar de menselijke maat vanwege het tijd is geld principe, het tijdsgebrek en de technostress nogal onder druk is komen te staan.
Bron: Geef jongeren ruimte en tijd
Interview in De Morgen door Fleur Speet, 12 maart 2014
Fragment 2
‘We verwachten na het mislukken van het marxistische experiment niet veel wezenlijke veranderingen meer van de politiek. Bovendien zijn de laatste politieke ideologieën verworden tot totalitaire regimes. Dus hebben we een groot probleem. We keren ons af van de politiek, en Marx noch God inspireert ons tot het goede. Zo kon het kapitalisme in een hysterische vorm van hyperkapitalisme ontaarden, dat tot alle geledingen van de samenleving is doorgedrongen. Niet alleen de banken, maar ook het onderwijs en de zorg ademen de neoliberale, meritocratische geest. De menselijke maat is verdwenen. We moeten ons weer gaan afvragen wat de mens is en hoe die menselijkheid, dus zijn vermogen tot creativiteit en zijn vermogen tot empathie, kan gedijen. En daarbij kunnen we de hulp van die oude gekke Griekse god Kairos goed gebruiken, zoals ik in mijn boek laat zien.’
Bron: Uit de kloktijd raken is puur vrije vrijheid
Interview in De Standaard door Hans Cottyn, 28 februari 2014
Fragment 3
Deze tevredenheid over de groeiende aandacht voor Kairos komt een paar keer voor in Kairos, de essays van Hermsen over deze ‘jonge, sterke en gespierde god’. Kairos is de god van het juiste moment, de juiste maat, van de interval en van de subjectieve ervaring van tijd, goed te onderscheiden van de lineaire kloktijd van zijn grootvader Chronos. Kairos wil zeggen: de tijd nemen. Het boek heeft als ondertitel Een nieuwe bevlogenheid omdat de interval in de tijd ervoor zorgt dat er ruimte is om ongestoord te denken. Dat ongestoorde denken zorgt voor nieuwe frisse ideeën, zodat er van een nieuw begin sprake kan zijn.
Bron: De god van de tijd die er toe doet
Column in Vrij Nederland door Carel Peeters, 28 februari 2014
Fragment 4
“In ‘Stil de tijd’ lag de klemtoon op de rust die we moeten in acht nemen om nog creatief te kunnen zijn. Het ging over het verschil tussen tijd meten en tijd ervaren, tussen hebben en zijn. Je hebt een zekere rust nodig om in dat zijn te geraken. Inmiddels zijn we weer een paar jaar verder, en zien we de ene na andere slow-beweging opkomen. We horen allemaal pleidooien om te onthaasten. De kerken zijn weliswaar leeg, maar de kloosters stromen weer vol, ook met jonge schrijvers die de stilte opzoeken om iets te maken. De noodzaak van stilte, rust en ontspanning is wel begrepen, maar wat gaat ons nu weer in beweging brengen? Hoe gaan we om met de andere tijdservaring zodat we hem creatief kunnen maken? Dát is de centrale vraag in de bundel.”
“Er moet een en ander gebeuren in de eenentwintigste eeuw, een aantal veranderingen moeten doorgevoerd worden willen we de leefbaar- en bewoonbaarheid van onze planeet vrijwaren. Van de Oudheid tot de zestiende eeuw begrepen we die Kairos-gedachte. De bedoeling is ons weer gevoelig te maken voor die beleving van tijd. Het gaat over meer dan de juiste gelegenheid om een verandering door te voeren, de juiste maat is net zo belangrijk.”
Bron: De liefde haalt de klok van de schoorsteenmantel af
Interview op The Cutting edge door Wim Huyghebaert, 5 maart 2014
Fragment 5
Vraag: We maken volgens u een periode door van noodzakelijke verandering, een overgangstijd.
Hermsen: We leven in tijden van transitie, waarin het de vraag is hoe we onze houding gaan bepalen ten opzichte van de nieuwe technologieën. Zoals in de film Her van Spike Jonze mooi laat zien, dreigen we hyperindividualisten te worden, dan gaat de wereld die we delen teloor. We moeten ervoor uitkijken dat we geen obsessieve ik-zeggers gaan worden. We moeten zoeken naar wat wij als mensen gemeenschappelijk hebben en dat is behalve creativiteit en solidariteit ook een streven naar echte verbondenheid. Ik had mijn boek ook het levensmotto van Virginia Woolf kunnen meegeven: to connect.
Bron: Utopisch denken beleeft een revival
Interview in Vrij Nederland door Mischa Cohen, 22 maart 2014
Fragment 6 uit het boek Kairos
Je moet je leven veranderen luidt onomwonden de titel van een boek (2009) van Peter Sloterdijk, die daarmee de slotregel citeert van een gedicht van Rilke. Niet of wij moeten veranderen is het onderwerp van dit inmiddels veelbesproken essay, maar de imperatief dat we, hoe dan ook, ons leven moeten veranderen, willen we de problemen op ecologisch, ethisch en klimatologisch terrein het hoofd kunnen bieden. Sloterdijk vraagt zich af hoe de moderne mensheid, die zowel ‘met ongekende mogelijkheden als met grote gevaren’ wordt geconfronteerd, dat nog voor elkaar kan krijgen. Is er nog een geloof of politieke ideologie, die ons tot verandering kan aansporen? Nee, meent hij, die tijd lijkt voorgoed voorbij te zijn. Nu de motivatie om te veranderen niet langer ‘vanuit de hoogte’, dat wil zeggen niet langer bij monde van een religieuze of politieke autoriteit gegeven wordt, zullen de mensen zichzelf bij de hand moeten nemen en door beheersing en oefening, veel oefening, moeten leren hun leven te veranderen.
Daartoe zullen we eerst moeten leren onze primaire levensbehoeften, lusten en driften in bedwang te houden, meent Sloterdijk, of liever gezegd: uit te stellen, zodat er tussen het verlangen en de bevrediging een intermezzo ontstaat waarin we kunnen oefenen, nadenken en tot bezinning komen. We zullen onze ziel moeten trainen () om de hebzucht en de primaire lusten te beteugelen, en vervolgens naar iets hoger moeten streven, omdat ‘alleen het verhevene in staat is de overbelasting op te leggen die mensen laat afkoersen op het onmogelijke’.
() De vermeende onmogelijkheid van een ideaal, van een beter leven en een rechtvaardiger wereld, moet als richtsnoer aan de horizon van onze verbeelding verschijnen, zodat we onze armen ernaar uit kunnen strekken en al oefenend onze geest een beetje in beweging krijgen. (uit Kairos, pagina 258-259 )
Opmerking: het ‘oefenen’ uit Oefenen voor een andere tijd is een verwijzing naar juist dit ‘oefenen’ van Peter Sloterdijk
Ook zit in dit fragment ‘het weten’ dat de noodzakelijke veranderingen van onderaf op gang zullen komen. Tegen de ‘hogere machten’ in.
Klik hier voor een interview met Peter Sloterdijk (Ik zeg u: de crisis zal een nieuwe elite brengen – Vrij Nederland 6 juni 2009)
En hier voor een kort artikel over Du mußt dein Leben ändern/Je moet je leven veranderen.
Fragment 7 een filmpje
Ik vind dat de tijd echt rijp is om met z’n allen weer te durven hopen. Durven hopen dat het toch kan. Een nieuw begin maken. Ook voor de jonge generaties. Die hebben genoeg van ons cynisme. Die hebben ook genoeg van onze ironie. Ik heb het gewoon over ons, mijn eigen generatie. Men zit veilig op het pluche en is cynisch. Tot op het bot. En pessimistisch. Maar nu is het tijd om vanuit dat maatschappelijke bewustzijn tot iets anders te komen. En dat doe je door het nieuwe te verzinnen, nieuwe plannen te maken, nieuwe ontwerpen te maken. Door te worden als mens. En niet vast te roesten in een statische vorm van zijn (van 12:45 – 14:)
Bron: Een gesprek met filosofe Joke Hermsen
Cobra.be 27 februari 2014 (duur: 13:38)
Citaat 118 (vrijdag 21 maart 2014)
Homepage Citaten 2014
