De werkelijke Jezus was een heel andere figuur dan de bijbel ons wil doen geloven, concludeert filosoof Charles Vergeer na jarenlange analyse van Bijbelteksten. Tot ondermijning van het christendom zal zijn studie evenwel niet leiden. “Gelovigen zijn niet geïnteresseerd in de historische figuur van Jezus.”
Jezus slaakt een luide kreet en blies de laatste adem uit. En het voorhangsel van de tempel scheurde van boven tot onder in tweeën. Toen de centurio, die recht tegenover hem stond, hem zo zijn laatste adem zag uitblazen, zei hij: ‘Werkelijk, deze mens was Gods zoon.’
Aldus besluit evangelist Marcus zijn verslag van de kruisiging en de dood van Jezus. Hoe aangrijpend de beschrijving ook is, de weergave in het evangelie van Marcus moet volgens Vergeer in strijd zijn met de werkelijke feiten. “De centurion die de leiding over de executie van Jezus had, kon de tempel vanaf de Calvarieberg waar de kruisiging plaatsvond onmogelijk zien. Bovendien wijst alles erop dat het voorhangsel van de tempel pas veertig jaar na de dood van Jezus, scheurde, in 70 na Christus, toen de Romeinen de tempel verwoestten.”
Zo staan er in de bijbel wel meer onwaarheden over Jezus, meent filosoof Charles Vergeer, die al tien jaar bezig is met onderzoek naar de historische persoon Jezus Christus van Nazareth. De Tilburger wijdde al twee boeken aan het onderwerp en werkt nu aan een uitgave over de geschriften van de apostel Paulus, waarover tal van onjuiste opvattingen leven.
Vergeer verteld morgen over zijn bevindingen tijdens de vijfde en tevens laatste aflevering van de lezingencyclus Blikopener in de Groene Engel in Oss.
“Mijn katholieke jeugd, hè”, antwoordt Vergeer gekscherend op de vraag wat hem ertoe bracht zich in Jezus te gaan verdiepen. Ik vroeg me af of alles wat de bijbel vertelde wel echt klopte. Ik wilde weten hoe het werkelijk zit.”
Bijzonder in de werkwijze van Vergeer is dat hij de bijbel niet als theoloog maar als filosoof analyseert. “Het is een grote fout om Bijbelstudie alleen aan theologen over te laten. Ik probeer met andere ogen te kijken door de teksten als het ware te strippen. Marcus wilde met zijn evangelie het geloof uitdragen, maar is tegelijk pijnlijk nauwkeurig in zijn aanduidingen van tijd en plaats. Als je je vooral daarop concentreert, kom je tot verbijsterende ontdekkingen. je kunt het evangelie van Marcus dan lezen als een historisch verslag waar hij met veel retorisch vernuft een verhaal overheen heeft gelegd.”
“Marcus schreef zijn evangelie waarschijnlijk in de winter van 71/72 na Christus in Rome. Hij wilde zijn geloof verkondigen en kon de Romeinen niet voor het hoofd stoten. Dat kun je onder meer aflezen uit zijn verslag van de ontmoeting van Jezus met een heidense vrouw die hem om hulp smeekt voor haar zieke dochter. Jezus wil niets van haar weten en zegt: ‘Het is niet goed om de kinderen hun brood af te pakken en het aan de honden te voeren.’ Met kinderen bedoelt hij de kinderen van Abraham, de joden dus. De honden zijn de ongelovigen, de heidenen. Als je dat zo leest, komt Jezus over als een fundamentalist.”
“Vervolgens geeft Marcus echter een onverwachte draai aan de tekst en laat hij de vrouw antwoorden: ‘Heer, de honden onder de tafel eten toch de kruimels op die de kinderen laten vallen.’
Na deze opmerking komt Jezus terug op zijn weigering en besluit hij de vrouw alsnog te helpen. Ik denk dat Marcus dat aan zijn verslag heeft toegevoegd om de Romeinen ervan te verzekeren dat het ook voor hen als heidenen mogelijk was tot het christendom te komen.”
Zo komt Vergeer door zorgvuldige lezing en analyse van de bijbel tot meer ontdekkingen, die haaks staan op het beeld dat de christenen van Jezus hebben. “Ik denk dat van de befaamde Bergrede geen woord door Jezus is gezegd. Ook wordt ten onrechte verondersteld dat hij heel arm was. Je kunt uit teksten opmaken dat hij een rijk en aanzienlijk man was en in een mooi huis woonde.”
Bovendien leven volgens Vergeer over de gang van zaken rond de veroordeling van Jezus door Pontius Pilatus enkele misvattingen. “Pilatus veroordeelde Jezus niet als zoon van God zoals veel mensen denken, maar als koning van de joden, want alleen dat laatste betekende een aantasting van het Romeinse gezag. Ook is het ondenkbaar dat een wrede en nietsontziende figuur als Pilatus het gepeupel echt heeft laten kiezen tussen Jezus en Barabas. Als je weet dat Barabas ‘zoon van de vader” betekent, dan heeft Pilatus met zijn vonnis willen zeggen: ik veroordeel Jezus niet omdat hij zich zoon van God noemt, maar omdat hij zich koning van de joden noemt.”
Waarheden
Hoezeer Vergeer met zijn analyse ook een aantal christelijke ‘waarheden’ onderuit haalt, hij kan zich niet voorstellen dat zijn bevindingen het geloof ondermijnen. “Gelovigen zijn niet echt geïnteresseerd in de historische figuur van Jezus. Ik denk dat Paulus gelijk heeft als hij zegt dat hij niet gelooft in de mens van vlees en bloed, maar gelooft in de verrezene.”
De feiten
Filosoof Charles Vergeer houdt morgen de vijfde en laatste lezing in de reeks Blikopener Speciaal in Oss. De lezing in de Groene Engel begint om 14.00 uur.
Charles Vergeer (1947) is docent wijsbegeerte en ethiek aan de Fontys hogescholen in Eindhoven en Tilburg.
Hij publiceerde boeken op het gebied van de antieke filosofie en op letterkundig terrein. Over zijn onderzoek naar de historische persoon van Jezus publiceerde hij twee boeken: Een naamloze en Het panterjong
Momenteel werkt Vergeer aan een boek over de geschriften van de apostel Paulus.
De lezingencyclus Blikopener is georganiseerd door de bibliotheek Oss en het Brabants Dagblad.
Artikel: Ik wilde weten hoe het werkelijk was
Bron: Brabants Dagblad van zaterdag 19 maart 2005
Auteur: Twan van Lierop
