Zaterdagmiddag 10 november 2007 is op haar 58e verjaardag onze collega Hanne Swaans na een kortstondig ziekbed overleden. Hanne Swaans heeft ruim 38 jaar bij de Openbare Bibliotheek Oss gewerkt. Ze was de laatste twintig jaar verantwoordelijk voor het uitleenteam van vijfentwintig medewerkers die uitlenen, innemen, klanten inschrijven en opruimen.
| Aangepaste dienstverlening Woensdagmiddag 14 november wordt de uitvaartplechtigheid ter ere van Hanne Swaans gehouden.Alle collega’s van de Osse Openbare Bibliotheek zullen daarbij aanwezig zijn.Collega’s uit de bibliotheken van Berghem, Ravenstein, Heesch, Nistelrode, Heeswijk-Dinther, Schaijk, Zeeland en Lith nemen de diensten tussen 13.00-17.00 uur in Oss over. Ze zullen hun uiterste best doen om de dienstverlening zo veel mogelijk te laten doorgaan. We verontschuldigen ons bij voorbaat mocht een en ander niet zo vlot gaan als Hanne wilde dat het normaliter ging. De Openbare Bibliotheek in Berghem is woensdagmiddag 14 november gesloten. | |
| Stiltehoek In de Openbare Bibliotheek van Oss is een stiltehoekje voor Hanne Swaans ingericht. Hanne werkte vaak met schriftjes. In de stiltehoek treft u zo’n soort “schriftje” aan. Voor uw opmerkingen en blijken van medeleven. | |
Namens de collega’s werd onderstaande toespraak tijdens de afscheidsdienst op woensdag 14 november 2007 in het Herinneringshuis Van Lith uitgesproken.
De beloften van het leven
Ongeveer negen maanden geleden stond ik ergens anders ook voor een gezelschap. Een club mensen zoals vandaag hier aanwezig. Om afscheid te nemen van een medemens. Hanne stond daar toen nog tussen het publiek. Zoals ze daar de afgelopen jaren zo vaak tijdens dit soort bijeenkomsten heeft gestaan of gezeten. Om eer te betonen aan een gestorven pa of ma. Ouders van een collega. En daar troostend bij aanwezig te zijn.
Iedereen die hier vandaag aanwezig is heeft Hanne Swaans gekend. In meerdere of mindere mate. Dat bindt ons vandaag. Er zijn mensen die haar 58 jaar lang gekend hebben; anderen een jaar of 38. Weer anderen 27 jaar, 22 jaar, 15 jaar, 8 jaar, 3 jaar, 1 jaar, enkele maanden. Iedereen hier aanwezig had iets met Hanne Swaans.
Ik sta hier vandaag namens een honderdtal collega’s van de Osse bibliotheek. Die sinds enkele jaren als BasisBibliotheek Maasland door het leven gaat. Het is vandaag anders dan tijdens al die andere bijeenkomsten. Het overlijden van ouders is verschrikkelijk, maar heeft toch iets natuurlijks.
Vandaag sta ik hier namens alle collega’s die geschokt zijn. Er is iets onnatuurlijks gebeurd. Iets onverwachts. Iets dat tegen de natuurlijke loop der dingen ingaat. Maar het noodlot trekt zich daar niets van aan.
The gods may throw a dice, their minds as cold as ice. And some one way down here, loses someone dear.
Een collega van ons, een krachtige collega is in enkele maanden uit ons midden weggerukt. Dat zou niet mogen kunnen. Maar puntje puntje puntje puntje happens.
Hanne Swaans heeft net niet haar 40-jarig jubileum in de bibliotheek gehaald. Ze zal niet meer meemaken hoe haar team van 25 medewerkers zich verder zal blijven ontwikkelen.
Een collega van ons, een krachtige collega is in enkele maanden uit ons midden weggerukt. Dat zou niet mogen kunnen. Maar puntje puntje puntje puntje happens. Hanne Swaans heeft net niet haar 40-jarig jubileum in de bibliotheek gehaald. Ze zal niet meer meemaken hoe haar team van 25 medewerkers zich verder zal blijven ontwikkelen.
In het leven van Hanne Swaans nam de bibliotheek een belangrijke plek in. Ze was er graag. Zat er als een spin in het web. Om te regelen dat die tent zes dagen per week klaar kon staan voor de Osse gemeenschap. Ze regelde het rooster, informeerde bij zieke collega’s hoe het ging, was “vliegende keep” als er gaten in de dagelijkse bezetting vielen, kwam op Nieuwjaarsdag terug om te kijken of er geen vuurwerk in de brievenbus was gegooid. Ze begon er als jonge griet op haar 19e. Was er bibliothecaris. En vervulde door de jaren heen verschillende functies binnen de bibliotheek. De laatste twintig jaar was ze verantwoordelijk voor het team dat de meeste Ossenaren het beste kennen. De mensen die de boeken uitlenen, fijntjes melden dat er telaatgeld staat en dat een bepaald boek écht nog niet is ingeleverd.
Als bibliothecaris zou ik uit een gedicht enkele geschikte regels kunnen citeren. Dat doe ik niet. Ik zal enkele regels uit een liedje aanhalen. Een liedje dat slaat op het leven van Hanne Swaans. Regels van ene Les Barker. Helaas, geen Schot. Regels die gezongen worden door June Tabor. No Scottish lady. Het liedje heet The turn of the road.
Hanne heeft in haar leven niet alleen 38 jaar bij de bibliotheek gewerkt maar in haar leven veel heftige dingen meegemaakt. Dingen die velen van ons gelukkig niet hoeven mee te maken. In het liedje wordt het leven als een weg gezien. En een weg heeft bochten. Flauwe bochten, scherpe bochten, T-splitsingen, kruispunten. De laatste jaren ook verdacht veel rotondes. En het is wel zo prettig als je die weg niet alleen hoeft te gaan. Als juist op zo’n crossroad iemand klaarstaat. Als je, zoals dat zo mooi in het Engels heet, een companion hebt.
Hanne heeft in haar leven meerdere keren met het noodlot te maken gehad. Companions die wegvielen. Haar eerste man, Machiel, stierf op jonge leeftijd. Haar tweede huwelijk eindigde in een echtscheiding. De daaropvolgende relatie was na vijf jaar voorbij. En toen kwam Doug, 22 jaar geleden. Uit Scotland. The love of her life. Die ergens halverwege met haar weg mee ging lopen. En bij haar bleef. Tot het eind. Velen zijn daar de laatste weken getuige van geweest.
Will you walk with me beyond the road’s turning
Where day takes the valley that leads into night?
Loop je met me mee tot de volgende bocht
Naar het dal dat naar de nacht voert?
Love, will you walk with me all through my journey
Or only till the light?
Liefste, loop je de hele reis met me mee
Of alleen tot het licht?
Of anders gezegd: Blijf je meelopen, juist ook als het zwaar wordt?
Love, will you hold me through all my life’s evenings?
Love, will you take the road right to the end?
I’ve never had someone I can believe in;
Forever my lover, my friend?
Liefste, zul je me mijn hele leven vast blijven houden?
Liefste, loop je met me mee tot het eind?
Ik heb nooit iemand gehad waarin ik kon geloven;
Voor altijd mijn geliefde, mijn vriend?
Het liedje staat vol vraagtekens. Les Barker hoopt dat zijn companion tot het einde bij hem zal blijven. Als een geliefde, als een vriend.
Hanne Swaans had zo’n vriend. Het zal wennen zijn voor Doug. Die weg zonder haar.
Wij op de bieb zullen haar ook missen.
Onlangs schreef een bekend columniste over De beloften van het leven. Dat stukje begon als volgt:
Soms, niet eens heel ongeregeld, lees je in een roman of een gedicht iets over ‘de beloften van het leven’. Vaak is de bewering dan dat die beloften niet zijn vervuld.
Nu het leven van Hanne Swaans voorbij is zou je de balans kunnen opmaken. Zijn de beloften van haar leven vervuld, uitgekomen?
Marjoleine de Vos, de schrijfster van de column, verwijst naar een boek over de tao, de weg. Uit die column enkele regels die duidelijk maken hoe Hanne in het leven stond. Vooral de laatste maanden.
Wees gelijkmatig. Wees niet buitenmate verheugd of bedroefd, begrijp dat de dingen gaan zoals ze gaan, reageer op wat het geval is, maar verzet je er niet tegen:
“Degene die zijn geest zo weet op te voeden dat leed noch vreugde de overhand op hem kan krijgen, die zich bewust blijft van het onvermijdelijke en daarin berust alsof het zijn lot is, die heeft de hoogste deugd bereikt.”
Er is niet ergens een lot dat voor je klaar ligt en waarmee je je maar hebt te verstaan, nee, dat wat niet anders lijkt te kunnen, dat moet je accepteren, alsof het je lot is.’
Mooie, wijze woorden. Of om het anders te zeggen. Uit een liedje van Eric Clapton. Let it grow, let it blossom, let it flow.
Of uit een ander troostrijk liedje: If I’m lost or I’m forgiven, The birds will still be singing.
Tot slot
Hanne had een stopwoordje als ze telefonisch afscheid nam van collega’s. Dat stopwoordje gebruikte ze nooit als ze met klanten, met vreemden sprak. Gisteren realiseerde ik me dat dit stopwoordje op een rare manier naar Dougy verwijst. Ikzelf zou zo’n woordje nooit gebruiken. Het past niet bij mij. Maar wel bij Hanne. Ik heb het haar honderden keren horen zeggen. Vandaag doe ik het nog een keer. Als eerbetoon aan Hanne. En tegelijk als een soort van bemoediging richting Dougy. Het woordje waar ze altijd mee afsloot was: Doeg.
Was Dougy aan de lijn, dan kwam er nog een sluikse kus achteraan.
Dat alles is voorbij, Hanne Swaans is voorbij.
Maar de herinnering aan Hanne Swaans is niet voorbij.
Niet voorbij
Een collega van BasisBibliotheek Maasland, vestiging Oss – 14 november 2007
Citaten uit:
| Abba | The winner takes it all (1980) | Super trouper |
| June Tabor | The turn of the road (1994) | Against the streams |
| Marjoleine de Vos | De beloften van het leven (2007) | NRC Handelsblad maandag 29-10-2007 |
| Zhuang Zi | De volledige geschriften : het grote klassieke boek / vertaald en toegelicht door Kristofer Schipper (2007) | |
| Eric Clapton | Let it grow (1974) | 461 Ocean boulevard |
| Elvis Costello & the Brodsky quartet | The birds will still be singing (1993) | The Juliet letters |
| Lieven Tavernier | Niet voorbij (2005) | Niet voorbij |
