Maak kennis met De bibliotheek bij nacht : de liefde voor boeken en de kunst van het verzamelen van Alberto Manguel door de beginzinnen van de verschillende hoofdstukken (Ambo 2007, 336 p)
Recensie voor de Openbare Bibliotheken
Over de bibliotheken in de hele wereld zijn bibliotheken vol geschreven. Meestal zijn dat opsommingen van typen bibliotheken. Dit boek, geschreven door een in Frankrijk wonende Argentijn die bekend is geworden door zijn succesvolle boeken over lezen, is anders. Uit de titel blijkt dat misschien niet helemaal. Waar gaat het dan wèl over? Om maar een paar voorbeelden te noemen: hoe ervaar je een bibliotheek, waarom is die zo geordend, alfabetisch of systematisch, waarom is deze keuze van boeken gemaakt, hoe voel je je in je eigen privé-bibliotheek, wat zegt een bibliotheek over de degene die de boeken verzamelt, en ga zo maar door. Soms wel heel interessante details over een bibliotheek, zoals over de verloren bibliotheek van Alexandrië, waarvan je meestal alleen maar leest dat die verbrand is. Waarom verzamelden de nazi’s joodse literatuur, dat soort vragen. Het boek is rijkelijk geïllustreerd met afbeeldingen (zw.w.) die je niet overal tegenkomt. Een boek dat als een roman leest voor de echte boekenliefhebber. Manguel (1948) heeft zelf een befaamde privé-bibliotheek (30.000 banden) waarover hij onlangs werd geïnterviewd in de NRC. Een echt bibliotheekboek.
De ideale functie van een bibliotheek is om een beetje te lijken op de kraam van een bouquiniste, de ideale plek voor trouvailles
| Voorwoord |
| Afgezien van de theologie en de fantastische literatuur, zullen weinigen eraan twijfelen dat de voornaamste kenmerken van ons universum het gebrek aan betekenis en een duidelijk doel zijn. |
| De bibliotheek als mythe |
| De bibliotheek waain ik ten lange leste mijn boeken bijeen kon brengen, begon haar bestaan in de vijftiende eeuw als schuur boven op een heuveltje ten zuiden van de Loire.Motto: De nacht die de Heidense Theologie de dochter van de Chaos zou kunnen maken, biedt geen mogelijkheid tot de beschrijving van orde. – Sir Thomas Browne |
| De bibliotheek als ordening |
| Als ik ‘s avonds in mijn bibliotheek zit, zie ik in de lichtkringen het onverbiddelijke plankton van stof, dat zowel wordt afgescheiden door de bladzijden als door mijn huid, en zowat om het uur laag na laag dode stof afzet in een vruchteloze pohing tot vasthoudendheid.Motto: ‘Maar hoe bergt u uw documenten op?’ ‘In vakjes, voor een deel …’ ‘Aha, vakjes, dat werkt niet. Ik heb het ook geprobeerd met vakjes, maar alles raakt in de war, in vakjes; ik weet nooit of een papier bij de A of bij de Z ligt.’ – George Eliot (Middlemarch) |
| De bibliotheek als ruimte |
| De wetenschap dat de boeken in een bibliotheek staan opgesteld volgens bepaalde regels, geeft hun een vooropgezette identiteit, zelfs nog voordat ze worden opengeslagen.Motto: ‘Geen plaats! Geen plaats! riepen zij toen ze Alice aan zagen komen. ‘Er is méér dan genoeg plaats! zei Alice verontwaardigd, en ze ging in een grote leunstoel aan het eind van de tafel zitten. – Lewis Carroll. De avonturen van Alice in Wonderland |
| De bibliotheek als macht |
| De macht van de lezer ligt niet in zijn vermogen om informatie te verzamelen of in zijn talent om te ordenen en te catalogiseren, maar in zijn gave om wat hij leest te interpreteren, te associëren en te transformeren.Motto: Geen enkele plaats biedt een krachtiger bevestiging van de ijdelheid der menselijke hoop dan een openbare bibliotheek – Samuel Johnson |
| De bibliotheek als schaduw |
| Wij dromen van een literaire bibliotheek die geschapen is door iedereen en toebehoort aan niemand, een bibliotheek die onsterfelijk is en die op mysterieuze wijze orde schept in de kosmos, terwijl we beseffen dat iedere geordende keuze, iedere gecatalogiseerde afdeling van de fantasie, onherroepelijk leidt tot een tirannieke hiërarchie van uitsluiting.Motto: Maar dat is de prijs die wij moeten betalen voor stabiliteit. Je moet kiezen tussen geluk en wat mensen ooit high art noemden. Wij hebben de high art opgeofferd. – Aldous Huxley. Heerlijke nieuwe wereld |
| De bibliotheek als vorm |
| Bij de eerste blik die ik wierp op wat ooit mijn bibliotheek zou worden, zag ik stenen en zand die een rechthoekig vlak bedekten van ongeveer zes bij dertien meter.Motto: Verboden toegang voor wie geen verstand heeft van geometrie. – Inscriptie op Plato’s deur in de Academie van Athene |
| De bibliotheek als toevalsfactor |
| Een bibliotheek is niet alleen een plaats van zowel ordening als chaos; het is ook het rijk van toeval.Motto: De ideale functie van een bibliotheek is om een beetje te lijken op de kraam van een bouquiniste, de ideale plek voor trouvailles – Umberto Eco |
| De bibliotheek als werkplaats |
| Er is voor mijn gevoel een duidelijk verschil tussen het grote vertrek waarin ik de meeste boeken bewaar en het kleinere vertrek waarin ik mijn werkzaamheden verricht.Motto: Ik blijf waar ik zin heb om te blijven – Robert Louis Stevenson |
| De bibliotheek als geest |
| Net als Machiavelli zit vaak ‘s avonds tussen mijn boeken.Motto: … zichtbaar vormgeven aan de psychische aanwezigheid en aan de bewegingen van de ziel – Aby Warburg |
| De bibliotheek als eiland |
| Meer dan driehonderd jaar voordat de bibliotheek van Warburg de Noordzee overstak naar Engeland, leed een andere, bescheidener bibliotheek schipbreuk op de kust van een onbewoond eiland ergens in de Stille Zuidzee.Motto: Een oude man is altijd een Crusoe – Francois Mauriac |
| De bibliotheek als middel tot overleven |
| Net als de dode zeerollen, net als ieder boek dat ons is nagelaten door de handen van verre lezers, vertelt elk van mijn boeken het verhaal van zijn overleving. Motto: ‘Ik leefde van de kunst, ik leefde van de liefde, Ik heb nooit een mens kwaad gedaan … Waarom dan, o Heer, Hebt U mij dit aangedaan?’ – Puccini (Tosca, tweede ackte) |
| De bibliotheek en de vergetelheid |
| Als de nacht het kind van Chaos is, dan is Lethe of Vergetelheid haar kleindochter, geboren uit de afschuwelijke verbintenis van de Nacht en de Twist.Motto: Wat verloren is, kan niet worden vernietigd of verzwakt – Petrarca. |
| De bibliotheek als fantasie |
| Er staan twee grote pagodebomen in mijn tuin, vlak bij de ramen van mijn bibliotheek. Motto: Het is net zo gemakkelijk om een boek te bedenken als het moeilijk is om het op papier te zetten – Balzac. |
| De bibliotheek als identiteit |
| Ik houd een lijst bij van boeken die voor mijn gevoel ontbreken aan mijn bibliotheek en die ik op een goede dag nog hoop te kopen, en een tweede lijst – eerder leuk om te hebben dan strikt noodzakelijk – van boeken die ik graag zou willen hebben, maar waarvan ik niet eens weet of ze wel bestaan.Motto: Voor mij volstond mijn boekerij als hertogdom – Shakespeare. |
| De bibliotheek als thuis |
| Achter de nationale bibliotheek van ieder land bestaat een bibliotheek die groter is dan alle andere, omdat ze iedere bibliotheek omvat: een onvoorstelbaar grote en ideale bibliotheek van alle boeken die ooit geschreven zijn, die slechts bestaan als mogelijke titel, en als toekomstige titel.Motto: Het universum (dat anderen de bibliotheek noemen) – Jorge Luis Borges |
| Conclusie |
| We hebben altijd gewild ons steeds meer te kunnen herinneren, en ik meen dat wij altijd een web zullen blijven spinnen om woorden te vangen, in de hoop dat er ergens, in de immense hoeveelheid menselijke uitingen, in een boek of op een scherm, een geluid, een zinsnede, een uitgewerkte gedachte zal zijn die het antwoord op iets kan zijn.Motto: Boeken zijn onze beste bezittingen in dit leven, ze vormen onze onsterfelijkheid. Ik betreur ten zeerste dat ik nooit mijn eigen bibliotheek heb gehad. – Varlam Chalamov |
Homepage Beginzinnen
(zondag 30 maart 2008)
