Maak kennis met Een nieuwe wereld : het ontstaan van het moderne Nederland van Auke van der Woud door de beginzinnen van de 15 hoofdstukken (Bert Bakker 2006, 464 p)
Recensie voor de Openbare Bibliotheken
Nieuwe media, zoals telegraaf en telefoon, en de introductie van vervoermiddelen als de trein en later de auto zorgden samen met de aanleg van kanalen en grootschalige werken als ontginningen ervoor dat de infrastructuur van Nederland snel veranderde na 1850. De ruimtelijke ontwikkeling van Nederland in de laatste anderhalve eeuw kan als een afgeleide van de negentiende-eeuwse communicatie- en mobiliteitsnetwerken worden beschouwd. Maar ook in geestelijk opzicht bracht de nieuwe infrastructuur ingrijpende veranderingen met zich mee. Zonder massacommunicatie en massamobiliteit zouden ideeën en normen binnen de westerse wereld nooit zo’n universeel karakter hebben gekregen. De auteur, hoogleraar geschiedenis van de bouwkunst, beschrijft op fascinerende wijze de aanleg van de nieuwe infrastructuur en voert de lezer in verwondering mee langs de maatschappelijke ontwikkelingen die daarmee samenhingen.
We kunnen ons een Nederland indenken waar geen telefoon is, of een Nederland waarin de Rijn en de Waal zandplaten hebben, en eilanden met koeien en bomen. Een Nederland dat haast geen harde wegen heeft is moeilijk voorstelbaar.
| 1 – Perpetuum mobile |
| Het jaar 1848 zorgde in een groot deel van Europa voor politieke aardverschuivingen. |
| 2 – Wereldwijd web |
| Talloze berichten in de Nederlandse tijdschriften over nieuwe spoorwegverbindingen maakten de lezers duidelijk dat door de komst van de spoorwegen de wereld nooit meer zou zijn zoals ze altijd was geweest. |
| 3 – Ruimte en kracht |
| Door de nieuwe infrastructuur groeide de internationale gemeenschap. |
| 4 – Heersen over de aarde |
| Huizinga schreef in 1935 dat het adagium ‘cultuur is beheersing van natuur’ voor velen in zijn tijd geen ‘voorwaarde’ meer was. |
| 5 – Triomflied der beschaving |
| Gezegend is degene die zich door Gods genade nergens mee hoeft te bemoeien en die niet weet wat nieuwsgierigheid is. |
| 6 – Technische cultuur |
| Historici hebben er vaak op gewezen dat Nederland tijdens de industriële revolutie een positie in de achterhoed had. |
| 7 – Nederland zien |
| ‘De atlassen en kaarten, die in ons vaderland het licht zien, zijn zoo weinige en ze zijn, op eenige zeldzame uitzonderingen na, slecht,’ schreef De Algemeene Konst- en Letterbode in 1856. |
| 8 – Normaaltijd |
| De tijd van de klok was eeuwenlang van de zonnewijzer afgeleid: zodra de zon precies in het zuiden stond was het 12.00 uur. |
| 9 – Systematisch bestuur |
| Toen mr. J.R. Thorbecke in 1848 met enkele collega-Kamerleden een ontwerp voor een nieuwe Grondwet ging maken, was hij goed voorbereid. |
| 10 – Naar buiten leven |
| Dat een hoogontwikkelde beschaving extra ruimte neemt, was al in de zeventiende en achttiende eeuw te zien. |
| 11 – Gehoorzame rivieren |
| Na 1850 zou bijna overal in Europa en Amerika een jaarlijks regeringsverslag over de openbare werken, met de situatie van de spoorwegen beginnen. |
| 12 – Slagaders van Nederland, en een hart |
| De naam ‘Randstad’ dook ergens in het begin van de twintigste eeuw op. |
| 13 – Sporen tussen de steden |
| Met ‘de spoorwegen’ bedoelen we tegenwoordig treinen, stations, machinisten en conducteurs, ochtend- en avondspits openbaar vervoer. |
| 14 – Elektriserende netwerken |
| Het eerste nummer van De Nederlandsche Stoompost verscheen in januari 1846. |
| 15 – De harde weg voor snel verkeer |
| We kunnen ons een Nederland indenken waar geen telefoon is, of een Nederland waarin de Rijn en de Waal zandplaten hebben, en eilanden met koeien en bomen. Een Nederland dat haast geen harde wegen heeft is moeilijk voorstelbaar. |
Homepage Beginzinnen
(zaterdag 29 maart 2008)
