Op zondagmiddag 21 december 2008 verzorgt Jan Juffermans (1945) beleidsmedewerker van de Kleine aarde in Boxtel in de Groene Engel in Oss de derde lezing in het kader van het thema De latten verleggen. Hij zal vooral ingaan op het fenomeen van de mondiale voetafdruk. Jan Juffermans is verantwoordelijk voor het Centrum voor een duurzame levensstijl binnen de Kleine aarde.
De titel van zijn lezing is De latten verleggen (zonder ondertitel). Jan Juffermans is zijn hele werkzame leven met juist dit thema bezig geweest en zal daar naar verwachting nog wel even mee door – moeten/kunnen – gaan.
Jan Juffermans heeft de laatste veertig jaar alle ups en downs binnen de milieubeweging meegemaakt. In zijn lezing zal hij betogen dat de latten al veel eerder verlegd hadden moeten worden; anderzijds lijken we nu aan de vooravond te staan van decennia waarin we écht sommige latten gaan verleggen. Benieuwd hoe hij terug- en vooruitkijkt. Is hij pessimistisch? Optimistisch? Skeptisch. Cynisch?
De uitnodiging
Op 22 mei werd onderstaande mail verstuurd naar Jan Juffermans
In deze brief wil ik u uitnodigen om in Oss een lezing te geven in het kader van een reeks die geafficheerd wordt onder de noemer De latten verleggen. Voordat ik concreet aan u wil voorleggen waarover de lezing wat mij betreft zou moeten gaan een korte inleiding.
De Osse Openbare Bibliotheek organiseert lezingen over de meest uiteenlopende onderwerpen. Op zondag 20 april heeft Mondo Leone (het alias van Leon Giesen) in de Groene engel in Oss de vierde reeks Blikopener speciaal lezingen afgesloten. Het thema van die reeks was Onmetelijke kwaliteit. Voor het seizoen 2008-2009 is het overkoepelende thema De latten verleggen.
Deze lezingenreeks wordt sinds 2004 in de Groene engel in Oss gehouden. Een vijftal vooraanstaande sprekers belicht elk vanuit hun eigen achtergrond een bepaald maatschappelijk thema. Het Brabants Dagblad ondersteunt de reeks door van tevoren een interview te plaatsen. Dit seizoen waren Arnold Heertje, Jaap Dirkmaat, Willem Hoogendijk, Herman de Regt en Richard Engelfriet te gast.
Ze spraken over onmetelijke kwaliteit. Daarmee wordt het fenomeen bedoeld dat velen naar een hoger kwaliteitsniveau zeggen te streven. De meest uiteenlopende manieren bedenken om die kwaliteit te kunnen meten, managen, te sturen, maar de conclusie is vaak dat uiteindelijk kwaliteit als een bij-effect ontstaat. Of ietwat romantisch gezegd: je ervaart kwaliteit als het er is, maar het is moeilijk te omschrijven wat het is. Hoe het gemaakt zou kunnen worden (vrij naar Robert M. Pirsig).
Dit onderwerp borduurt voort op het thema uit het derde seizoen, de ontnuchteringsjaren.
Dat zijn de jaren waarin we in Nederland (en het Westen) tot de ietwat ontnuchterende conclusie (moeten) komen dat veel zaken in dit land niet goed zijn geregeld. Denk aan de staat van het onderwijs, het klimaat, de economie, de manier waarop bedrijven worden gerund enzovoorts. In die jaren zitten we nog steeds. Vandaar dit jaar het thema onmetelijke kwaliteit én volgend seizoen De latten verleggen.
Want er moeten de nodige latten verlegd worden. Maar verleggen is niet genoeg. Ze moeten wat mij betreft ook op een iets hoger niveau gelegd worden.
Op onze website is inmiddels een dossier-“tje” aangemaakt over dit thema.
In zijn programma Graag gedaan meneer van Merwijk zingt cabaretier Jeroen van Merwijk het liedje De latten liggen laag. Een liedje dat volgens criticus Henk van Gelder (NRC Handelsblad van vrijdag 7 maart 2008) een cultuurpessimistische kijk is op het huidige niveau van onderwijs, politiek en andere richtinggevende sectoren in dit land. Deze observaties worden door velen gedeeld. Naast het feit dat de latten, de niveaus waarnaar we zouden moeten streven, té laag liggen speelt het feit dat de latten moeten worden verlegd. De komende tientallen jaren zullen we wereldwijd een antwoord dienen te vinden op het afsmelten van de poolkappen, het verdwijnen van de gletsjers, kortom het veranderende klimaat. Onze (ecologische) voetafdruk moet m.n. in het Westen beduidend kleiner worden.We zullen tevens een antwoord dienen te vinden op de opkomende economische grootmachten (China, India, Latijns-Amerika en zelfs Afrika), die ons de komende decennia in gaan halen. In zijn algemeenheid kan gezegd worden dat we in het welvarende Westen alleen kunnen overleven als we de kwaliteitskaart uitspelen. Dat betekent wel dat enkele latten écht verlegd moeten worden. De latten verleggen betekent: het niveau moet hoger én we moeten ons aanpassen om te kunnen overleven.
Hoogstwaarschijnlijk voelt u al aan waar ik naar toe wil. Ik zou het bijzonder op prijs stellen indien u een van de zondagmiddaglezingen voor uw rekening zou willen nemen.
Uit alles wat ik over u en uw organisatie lees meen ik op te maken dat u iets met dit thema heeft (sic).
De mondiale voetafdruk
Wie in Google de woorden mondiale voetafdruk intikt krijgt als eerste treffer de site van De Kleine aarde over dit onderwerp. Informatie voor burgers, bedrijven en de overheid die informatie zoeken over hun ecologische voetafdruk en op zoek zijn naar manieren om die kleiner te maken. Uiteraard wordt hier ook uitvoerig uitgelegd wat die mondiale voetafdruk inhoudt en vooral waarom het nodig is dat juist wij in het Westen onze levensstijl aanpassen.
In 2006 verscheen bij Lemniscaat het boek Nut & noodzaak van de mondiale voetafdruk : over de mondiale gebruiksruimte, duurzaamheid en de mensenrechten. In dit boek houdt Juffermans een hartstochtelijk pleidooi voor een duurzamer levensstijl die per persoon minder energie en ruimte verbruikt en daardoor minder schade toebrengt aan het milieu.
In 2006 verscheen ook het boek Ik en de wereld : het verhaal van Bold en Janini van Kees Waagmeester met daarin opgenomen De wereld en ik : dossier Jan Juffermans. Een boek met twee voorzijden. Waagmeester schrijft een verhaal over de mondiale voetafdruk en Juffermans zet in zijn (door Kees Waagmeester opgestelde) dossier de feiten op een rij.
Jan Juffermans
Jan Juffermans (1945) is vanaf 1978 medewerker van De Kleine aarde, het centrum voor een duurzame leefstijl in Boxtel. Daarvoor werkte hij veertien jaar in het bedrijfsleven, onder andere bij Akzo. Hij geeft met zijn publicaties over de mondiale voetafdruk nationaal en internationaal bekendheid aan de gevolgen van ons leefpatroon voor natuur en milieu wereldwijd, nu en in de toekomst. In 2005 won hij de eerste Duurzaamheidsprijs van de gemeente Boxtel. Hij was een van de mede-ondertekenaars van de zogenaamde Verklaring van Tilburg. Een oproep richting maatschappij en politiek om anders te kijken naar economische groei en daarin zaken mee te nemen die tot nu toe worden genegeerd.
Jan Juffermans in Blikopenerlezing “De latten verleggen”
Jan Juffermans is zijn hele werkzame leven al bezig met het thema duurzaamheid. Op zondagmiddag 21 december 2008 spreekt hij over dit onderwerp tijdens de derde lezing in de Blikopener Speciaal serie “De latten verleggen”, die georganiseerd wordt door BasisBibliotheek Maasland, in samenwerking met Brabants Dagblad en Groene Engel. De lezing vindt plaats in de Groene Engel, van twee tot vier uur. Aansluitend is er in het café gelegenheid tot napraten.
Jan Juffermans (1945) is beleidsmedewerker van de Kleine aarde in Boxtel. Hij zal vooral ingaan op het fenomeen van de mondiale voetafdruk. Juffermans is verantwoordelijk voor het Centrum voor een duurzame levensstijl binnen de Kleine aarde. Hij heeft de laatste veertig jaar alle ups en downs binnen de milieubeweging meegemaakt.
Een belangrijke inspiratiebron voor Juffermans was en is Gandhi, die eens zei dat “de aarde voldoende voortbrengt voor ieders behoeften, maar niet voor ieders hebzucht”. Al in 1948 betoogde Gandhi, dat India, dat toen zelfstandig werd, niet de ontwikkeling ging nastreven van die van Engeland, omdat dat de aarde zou uitputten.
Nu, met de economische opkomst van China, wordt gevreesd dat alle Chinezen onze – comfortabele – leefstijl zouden willen overnemen. Dat zou een regelrechte ramp zijn voor de aarde en voor iedereen. Jan Juffermans vraagt aandacht voor deze problematiek. In zijn lezing zal hij ongetwijfeld betogen dat de latten al veel eerder verlegd hadden moeten worden.
Anderzijds lijken we nu aan de vooravond te staan van decennia waarin we écht sommige latten gaan verleggen. Hoe kijkt Juffermans terug en vooruit? Is hij pessimistisch? Optimistisch? Skeptisch? Cynisch? Tijdens deze middag spreekt hij zich hierover uit.
Interviews/persberichten e.d.
We mogen niet te laat komen (Reflex, kwartaaluitgave van ExxonMobil Benelux) (december 2006)
Boekbespreking Ik en de wereld/De wereld en ik van Kees Waagmeester (Zingeving.net – Vereniging voor zingeving en democratie)
Inleiding Michiel van Hulten bij boekpresentatie Ik en de wereld/De wereld en ik (weblog Michiel van Hulten)
Beter economisch weten : de Tweede kamer aan zet (Persbericht van YminY over aanbieden petitie augustus 2006)
‘Wereld zal nu echt gaan veranderen’
OSS – Wat zou het best zijn voor de toekomst: grandfathering of fair sharing? De 45 bezoekers van de Blikopenerlezing gistermiddag in de Groene Engel, waren het er niet over eens.
Spreker Jan Juffermans daarentegen weet wél waar hij voor kiest: “Bij grandfathering ga je er van uit dat het Westen veel welvaart heeft en dat de Derde Wereld zich daaraan op kan trekken. Maar wij geven een heel verkeerd voorbeeld door de manier waarop wij met onze leefomgeving omgaan. Zo putten we de wereld uit. Bij fair sharing verdelen we de mogelijkheden die de aarde biedt evenredig over alle bewoners, door een quotering in te stellen. Alleen op die manier blijft de aarde leefbaar.”
Juffermans is al meer dan 30 jaar werkzaam bij De Groene Aarde in Boxtel, de laatste jaren is hij vooral bekend van de mondiale- of ecologische voetafdruk. Uitgangspunt van die hypothetische voetafdruk is dat elke consumptie omgerekend kan worden in een oppervlakte die voor de productie ervan nodig is. Hierdoor kun je gaan vergelijken wat de impact op het milieu is van verschillend consumptiegedrag. “Elke aardbewoner heeft 2,1 hectare ter beschikking. In Nederland gebruiken we 4,4 ha. per persoon, de Verenigde Staten 9,5 ha. en India slechts 0,9. We moeten dus heel hard aan de slag om de aarde leefbaar te houden”, stelt Juffermans. Ondanks dat het al lang vijf voor twaalf is geweest, ziet Juffermans de toekomst optimistisch tegemoet: “Het gaat nú gebeuren. De kredietcrisis komt precies op het goede moment. Net als Barack Obama, daar verwacht ik erg veel van. Alles en iedereen weet dat er nú iets gedaan moet worden, willen we de aarde behouden. Minder consumeren en duurzaam produceren, daar gaat het om. Dat hoeft niet ten koste van comfort of welzijn te gaan, je moet alleen anders met de dingen omspringen. En als je het goed uitlegt, willen de mensen echt wel.” Juffermans wijst op Ken Livingstone, de voormalige burgemeester van Londen, die belasting invoerde op autorijden in de spits. Ondanks die impopulaire maatregel werd hij in 2004 toch met grote meerderheid herkozen. “Iedereen beseft dat het menens is, behalve onze regering. Als je in Duitsland zonnepanelen installeert, krijg je gegarandeerd 20 jaar lang 2 kwartjes per kWh dat je levert. Hier krijg je één jaar subsidie en verder zoek je het maar uit.”
Met een kleine test kunnen de aanwezigen tijdens de lezing hun eigen mondiale voetafdruk meten. Ondanks dat iedereen dacht behoorlijk milieubewust te zijn, blijken de uitslagen tussen de 3 en 5,5 te liggen. Om je tot de mondiaal beschikbare 2,1 ha. te beperken, moet er dus nog veel veranderen.
Bron: Brabants Dagblad, editie Oss, maandag 22 december 2008. Auteur: Manjo van Boxtel
(maandag 15 september 2008)
