Sinds september 2008 werkt BasisBibliotheek Maasland formeel met een jaarthema. Daarvoor (vanaf 2004) was er wel een jaarthema, maar dat beperkte zich tot bijeenkomsten op de derde zondag van de maand in cultuurpodium Groene Engel. Vanaf 2008 wordt een thema van september tot juni in de verschillende vestigingen op uiteenlopende manieren naar voren wordt gehaald. Het eerste jaarthema was De latten verleggen. In het seizoen 2009-2010 was het thema Draait de wereld om jou of om ons allemaal. Begin mei is Tijd voor een nieuwe lente gekozen als titel voor het seizoen 2010-2011.
Hoogleraar bedrijfskunde Rien T. Segers van de Rijksuniversiteit Groningen gaf in een reactie op de uitnodiging het volgende compliment:
Graag bevestig ik mijn komst op 21 november. Ook uw brief sprak me aan. Dit soort initiatieven zouden meer bibliotheken moeten nemen: een nieuwe vorm van genuanceerde democratie van onderaf, die bij de aanhoudende besluiteloosheid van bovenaf het – onderschatte – verschil kunnen maken in de komende jaren.
Tijd voor een nieuwe lente – voorwoord in Biebzine no. 7 (september – november 2010)
Anno 2010 maken velen van ons zich zorgen over de toekomst. Lang zag alles er rooskleurig uit. Maar hoe lang gaat het nog goed, houd ik mijn baan, hoe ziet de toekomst voor onze kinderen eruit, hoe ziet Nederland er straks uit? Al die vragen maken je als mens onzeker.
De veranderingen gaan razendsnel. De kranten staan vol over kredietcrisis, globalisering, immigratie, klimaatverandering, ontslaggolven en het opraken van grondstoffen.
Is dit de wereld die wij willen? Verdienen wij dit? Er moet iets veranderen, maar dat kan alleen als je wilt kijken naar de mogelijkheden.
Mogelijkheden die er zijn als we er serieus werk van maken om van dit land een kenniseconomie te maken. En dat betekent dat iedere burger mee moet in dit proces. En dan komt een Openbare Bibliotheek van pas, menen wij.
Daar staan nog steeds boeken om jezelf te ontwikkelen. En voor mensen die niet zo van lezen houden organiseren we door het jaar heen lezingen. Speciale aandacht vragen we voor de Blikopener Speciaal reeks: elke derde zondagmiddag van de maand betreden bevlogen en deskundige sprekers het podium van de Groene Engel in Oss.
Onder de noemer Tijd voor een nieuwe lente zullen ze u voorhouden dat er perspectieven zijn. Kansen. Dat een tijd waarin angst in uiteenlopende voren regeerde op z’n einde loopt. Dat een lente in aankomst is. Aangezien alleen de zon voor niets opkomt zullen zij aangeven welke inspanningen we ons dienen te getroosten. In veel verhalen zal het begrip kenniseconomie, vakmanschap, het Rijnlandse model en in zijn algemeenheid het streven naar meer kwaliteit centraal staan. Burgers zullen het verschil uitmaken. Die – dat dan weer wel – zichzelf doorlopend moeten blijven ontwikkelen. Dus naar onze mening iets vaker met een boekje in een hoekje.
We hopen u in de bibliotheek of bij een van onze lezingen te mogen ontmoeten.
Lange inleiding
Toen in het vroege voorjaar van 2010 het jaarthema van BasisBibliotheek Maasland langzaamaan kwam ‘bovendrijven’ brachten 16.000 postbodes nog ‘vrolijk’ hun post rond, gingen de meeste Organezen nog met veel plezier naar hun werk en moesten veel Nederlanders voor zichzelf nog uitmaken op welke partij ze zouden gaan stemmen. Sterker: toen was het vierde kabinet Balkenende nog niet eens gevallen. En leek het een goed idee om iets te doen met de gedachte dat er een nieuwe tijd aan zit te komen. Een tijd met meer optimisme, vertrouwen in de toekomst, werken aan die toekomst. Een periode waarin we het negativisme achter ons zouden laten. Die gedachtes brachten ons op de titel Tijd voor een nieuwe lente. Zonder vraagteken. Of uitroepteken. Inmiddels zijn er zoveel negatieve berichten dat de lente ver weg lijkt. Maar Tijd voor een nieuwe lente zal desondanks een jaar lang door de bibliotheek op verschillende plaatsen, vanuit verschillende kanten en voor uiteenlopende mensen naar voren worden gehaald.
Uitroepteken, vraagteken?
Aan de titel Tijd voor een nieuwe lente kun je een uitroepteken toevoegen. Dan betekent het in onze ogen dat díe nieuwe lente er al is. Zo’n uitspraak is medio juli 2010 niet langer verdedigbaar. Er is wel een pleidooi te houden voor het vraagteken. Het is inderdaad de vraag of die nieuwe lente er aan zit te komen. Wellicht vergissen wij ons. Verstaan we de signs of the times verkeerd en zijn de signalen die we menen te bespeuren slechts losse flodders die niet duiden op een verschuiving van winter naar lente.
Uiteindelijk presenteren we ons jaarthema zonder toevoeging van een leesteken. De tijd zal leren of er een nieuwe lente is aangebroken, zal aanbreken. Of, op dat standpunt staan we medio juli – nog meer als in maart 2010 – er zou een nieuwe lente moeten aanbreken. Waarom? De wintertijd duurt té lang. We snakken – samen met anderen, velen, denken wij – naar een periode met meer vertrouwen in de toekomst, optimisme. Een tijdvak waarin de problemen die in de voorbije herfst en lopende winter zijn komen bovendrijven zullen worden aangepakt. Oplossen is nogal veel gevraagd, want de problemen waar we voor staan zijn immens groot. En zullen niet in een oogwenk kunnen worden opgelost. Toch menen we dat velen op de een of andere manier vooruitzien naar een tijd waarin ‘iets’ gedaan wordt. Niet langer zoeken naar de zondebok, nog een rapport schrijven voor de bureaula of – nog erger – beweren dat er geen problemen zijn.
Een superkorte inleiding
In februari 2010 verscheen bij uitgever Ankh Hermes een boek van de jonge onbekende Andreas Weber. Los van de inhoud zegt vooral de ondertitel van zijn boek Biokapitaal alles over de nieuwe lente. Hoogstwaarschijnlijk zullen in die nieuwe lente stappen worden gezet naar een andere samenleving. Stappen die te maken hebben met die drie woorden uit de ondertitel.
Start Blikopener Speciaal lezingen: Tijd voor een nieuwe lente
Zondagmiddag 17 oktober start de eerste lezing in de Blikopener Speciaal reeks van BasisBibliotheek Maasland. Het jaarthema van dit seizoen is “Tijd voor een nieuwe lente”. De volgende lezingen zijn telkens op de derde zondag van de maand. Kaarten kosten 7 euro voor leden van de bibliotheek en 9 euro voor niet-leden. Ze zijn verkrijgbaar in alle vestigingen van BasisBibliotheek Maasland en bij de Groene Engel in Oss. Kaarten zijn ook te koop via internet.
Er is heel veel aan het veranderen in de maatschappij. En heel veel mensen zijn op zoek naar oplossingen. Moeten die gezocht worden “over links” of “over rechts”? Is bezuinigen het belangrijkst of juist toch vooral investeren? Het lijkt alsof de standpunten steeds verder uit elkaar komen te liggen. Is dat omdat een lange termijn visie – het vergezicht – ontbreekt? Of de durf om in kansen te denken? Zeker, we zullen zekerheden achter ons moeten laten, maar daar komt ook iets nieuws voor in de plaats. Als in een nieuwe lente. En daar zijn we zelf bij en daar kunnen we zelf aan meewerken. Het gaat ons zelf aan, dus hoe moeten we daarmee omgaan?
Blikopener Speciaal neemt dit seizoen de tijd om stil te staan bij de tijd waarin we nu leven. Er zijn sprekers uitgenodigd, die, vanuit hun vakgebied, goed nagedacht hebben over onze samenleving. Enkele sprekers verbleven regelmatig in het buitenland, waar zij ervaringen opdeden in andere samenlevingsvormen en deze goed konden vergelijken met de onze.
Vanuit verschillende vakgebieden en achtergronden kwamen zij tot hun doordachte opinies en visie.
Achtereenvolgens komen een zevental sprekers aan bod in de zes lezingen van de reeks. Tom Kniesmeijer is psycholoog en trendwatcher. Van hem verscheen in 2009 het boek met de veelzeggende titel Seizoenen van de tijdgeest : herkenbare patronen in heden, verleden én toekomst van Nederland. Hoogleraar bedrijfskunde Rien T. Segers verbleef voor zijn werk in de Verenigde Staten, in China en Japan en schreef in 2009 een boek waarin hij kort en krachtig aangeeft hoe Nederland de crisis te boven kan komen In Nederland na de crisis : leiderschap in een nieuwe wereld.
Oud-Ossenaar en wetenschapsfilosoof Herman de Regt en communicatietrainer Richard Engelfriet zoomen in op het begrip vakmanschap. Hun stelling is dat vakmanschap onder druk staat. Marcia Luyten is opgeleid als econoom en heeft door langdurig verblijf in Afrika een bijzondere kijk op Nederland gekregen. En dat is niet positief bedoeld. In 2007 verscheen haar boek Ziende blind in de sauna : hoe onze politiek, economie en cultuur ‘Afrikaanse’ trekken krijgen.
Esther-Mirjam Sent is werkzaam als hoogleraar economie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Als econoom neemt ze het ietwat recalcitrante standpunt in dat dé mens geen rationeel wezen is. Rob Riemen is organisator en debatleider. De oprichter van het Nexus-instituut in Tilburg, die jaarlijks vooraanstaande intellectuelen uit binnen- en buitenland laat spreken over maatschappelijk relevante thema’s. In 2009 verscheen van zijn hand Adel van de geest.
De zeven sprekers staan stuk voor stuk betrokken in de wereld en delen tijdens de middag hun kennis en expertise met de bezoekers. Ze zijn kritisch, prikkelend, leggen de vinger op zere plekken én geven suggesties voor de richting, waarin de samenleving zich volgens hen zou moeten ontwikkelen.
Tijdens het tweede gedeelte van de middag is er gelegenheid tot het stellen van vragen en debat.
(Oss, woensdag 29 september 2010)
Programma
Het programma voor de zondagmiddaglezingen in de Groene Engel in Oss is rond: zes sprekers die elk op hun eigen manier in staat worden geacht onze bezoekers stof tot nadenken mee naar huis te geven. Als bibliotheek zijn we trots om deze mensen te kunnen ‘presenteren’. We hopen u te mogen begroeten. Mensen die zich de volgende zin van historicus en uitgever Bastiaan Bommeljé aantrekken: “We zien iemand die een mening heeft over alles en verstand heeft van niets” (Bron: een artikel op de opiniepagina van NRC handelsblad op donderdag 2 september 2010)
(donderdag 2 september 2010)
| Datum/plaats | Omschrijving | |||
| Oss, Groene Engel zondag 17 oktober 14.00-16.00 uur | Tom Kniesmeijer. Tijd voor een nieuwe lente Psycholoog en trendwatcher Tom Kniesmeijer publiceerde in 2009 Seizoenen van de tijdgeest : herkenbare patronen in heden, verleden én toekomst van Nederland. In dat boek betoogt hij dat de tijdgeest zich kenmerkt door periodes van stilstand en bloei. In zijn visie zullen we de komende tijd een winterperiode verlaten. En staan we aan de vooravond van een lenteperiode, waarin nieuwe dingen opbloeien en de periode waarin het negatieve overheerste zal worden afgesloten. Ruim achttien maanden na het verschijnen van dit boek zal Tom Kniesmeijer in zijn lezing aangeven waar we in het najaar van 2010 staan. Toen Kniesmeijer toestemming gaf om naar Oss af te reizen waren 16.000 postbodes nog niet ontslagen, floreerde Organon, was de verkiezingsuitslag nog niet bekend en het knutselproces dat doorgaat voor het formeren van een kabinet nog niet eens begonnen. Benieuwd of hij desondanks bij zijn stelling blijft dat die lente er echt aan zit te komen. | |||
| Oss, Groene Engel zondag 21 november 14.00-16.00 uur | Rien T. Segers. Tijd voor een nieuwe lente : Wat staat Nederland te doen na de crisis? In 2009 schreef hoogleraar bedrijfskunde Rien T Segers een pamflet-achtig boek waarin hij kort en krachtig aangeeft hoe Nederland de crisis te boven kan komen. In Nederland na de crisis : leiderschap in een nieuwe wereld bepleit hij dat Nederland het Anglo-Amerikaanse model dat de laatste dertig jaar almaar meer aanwezig werd – bijstuurt richting het zogenaamde Rijnlandse model. Tevens bepleit hij dat Nederland nu écht werk gaat maken van investeren in kennis, onderwijs en onderzoek. Dit boek verscheen voordat het Amerikaanse MSD besloot ruim tweeduizend mensen bij Organon te ontslaan en de onderzoeksafdeling de nek om te draaien. Dit perfecte voorbeeld zal ongetwijfeld tijdens de lezing voorbijkomen. Ruim vier maanden later zal Rien Segers commentaar leveren op het besluit en de acties die sindsdien zijn ondernomen om Organon te redden, dit soort gedrag te beteugelen en te komen tot een echte kenniseconomie. | |||
| Oss, Groene Engel zondag 19 december 14.00-16.00 uur | Herman de Regt & Richard Engelfriet. Tijd voor een nieuwe lente in vakmanschap Tijdens hun lezing zullen oud-Ossenaar en wetenschapsfilosoof Herman de Regt en communicatietrainer Richard Engelfriet inzoomen op het begrip vakmanschap. Hun stelling is dat vakmanschap onder druk staan. Op verschillende manieren worden vaklui door hun bazen in hun mogelijkheden gefnuikt. Dat is niet alleen jammer voor die vakmensen maar feitelijk ook voor het bedrijf en de samenleving. In een kenniseconomie is het not done om degenen die geacht worden creatief, innoverend en vernieuwend bezig te zijn op te sluiten in protocollen, managementmodellen en SMART geformuleerde doelstellingen. Opgesloten door managers die hun eigen mensen niet vertrouwen. In een nieuwe lente dienen vakmensen de ruimte krijgen om hun werk te doen. Tijdens hun lezing zullen ze ongetwijfeld ook elementen meenemen van hun gedachtegoed over de rol van de politiek. Die komt er kort op neer dat politici niet naar burgers moeten luisteren maar moeten regeren en na afloop om een nieuw mandaat vragen. Vaklui en goede politici luisteren in hun visie weinig of niet naar de klant, vertrouwen op hun eigen expertise en geloven in hun product of dienst. Herman en Richard spraken in maart 2008 reeds eerder in Oss | |||
| Oss, Groene Engel zondag 16 januari 14.00-16.00 uur | Marcia Luyten. Tijd voor een nieuwe lente Marcia Luyten is opgeleid als econoom en heeft door langdurig verblijf in Afrika een bijzondere kijk op Nederland gekregen. Nederland van de laatste jaren heeft in haar ogen veel Afrikaanse trekken gekregen. En dat is niet positief bedoeld. In haar in 2007 verschenen Ziende blind in de sauna : hoe onze politiek, economie en cultuur ‘Afrikaanse’ trekken krijgen wijst ze op de manier waarop Afrikanen met een kip omgaan. Die wordt geslacht en opgegeten. In ons land was het gebruikelijk om de kip te verzorgen en van de eieren te genieten (eten en fokken). Toch ziet ze hetzelfde kortzichtige gedrag in ons land en het Westen alom opkomen. Een perfect voorbeeld is de manier waarop Merck omgaat met Organon. Marcia Luyten stond al jaren op het lijstje van de organisatie: ze kan als geen ander kleine dingen uit de samenleving isoleren waardoor ze een universele betekenis krijgen. Haar levensvisie en gedachtegoed ademt positivisme uit. Ze is optimistisch over de ontwikkeling van Afrika en zal aangeven hoe Nederland de steven kan wenden richting een prachtige lente. | |||
| Oss, Openbare Bibliotheek maandag 17 januari 20.00-22.00 uur | Edin Mujagic. Het inflatiespook in een nieuwe lente Op maandag 17 januari 2011 verzorgt macro-econoom Edin Majugic in de Openbare Bibliotheek Oss van 20.00-22.00 uur een ingelaste lezing over zijn in september verschenen boek Het inflatiespook : waarom de inflatie gaat toeslaan en hoe u uw vermogen kunt beschermen. In dit vlot geschreven boek voorziet hij een grote inflatiegolf. Een inflatiespook dat – indien het inflatieniveau té hoog wordt – veel moeilijk op te lossen economische problemen zal veroorzaken. Waarbij – in zijn woorden – de huidige economische crisis kinderspel zal blijken te zijn. De lezing wordt geafficheerd onder de titel Het inflatiespook in een nieuwe lente. Die nieuwe lente is in zijn boek ver te zoeken, maar die lente is wél het jaarthema van BasisBibliotheek Maasland. In zijn boek betrekt Mujagic de stelling dat we na de winterse crisisjaren de kans lopen op een periode waarin de winter nog langer en heftiger zal doorregeren. Tenzij we in een nieuwe lente maatregelen nemen om dat ‘Iinflatiespook” van ons af te houden. | |||
| Oss, Groene Engel zondag 20 februari 14.00-16.00 uur | Esther-Mirjam Sent. Tijd voor een nieuwe lente Esther-Mirjam Sent is werkzaam als hoogleraar economie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Als econoom neemt ze het ietwat recalcitrante standpunt in dat dé mens geen rationeel wezen is. De meeste collega-economen gaan daar wel van uit. De gemiddelde mens is in die optiek rationeel en continue bezig om na koele berekeningen te gaan voor de beste variant. Esther-Mirjam Sent stelt zich op het standpunt dat dé mens een grillig, onberekenbaar, gemakkelijk te beïnvloeden wezen is. Die vaak dingen doet die tegen zijn eigen belang in gaan. Tijdens haar lezing zal ze ingaan op dit emotionele aspect in relatie tot die vermeende, nakende nieuwe lente. Ook zal ze gedachten ontvouwen over een duurzame samenleving. Die alleen kan ontstaan als Nederland het pad inslaat van ont-organiseren en ontregelen. Of anders geformuleerd: de overheid en andere regelgevers laten de teugels vieren en vertrouwen (weer) meer op oprechte bedoelingen van burgers. | |||
| Oss, Groene Engel zondag 17 april 14.00-16.00 uur | Rob Riemen. Tijd voor een nieuwe lente Rob Riemen is een bekend organisator en debatleider. Oprichter van het Nexus-instituut in Tilburg die jaarlijks vooraanstaande intellectuelen uit binnen- en buitenland laat spreken over maatschappelijk relevante thema’s. In 2009 verscheen van zijn hand Adel van de geest; een boek dat keer op keer herdrukt wordt en een prima introductie is voor de lezing van Rob Riemen. Tijdens zijn lezing zal Rob Riemen ingaan op het belang van lezen, kunst en cultuur. Juist in een periode waarin grote problemen met een optimistische attitude moeten worden aangepakt. Een nieuwe lente waarin zaken van de geest meer aandacht en waardering zullen krijgen. Rob Riemen. Tijd voor een nieuwe lente In november verscheen De eeuwige terugkeer van het fascisme. Een pamflet waarin hij de elite van ons land voorhoudt dat ze op vele terreinen steken heeft laten vallen. In hoofdstuk VI maakt hij de balans op: Dit hedendaags fascisme is opnieuw het gevolg van politieke partijen die hun eigen gedachtegoed verloochenen, intellectuelen die een gemakzuchtig nihilisme cultiveren, universiteiten die deze naam niet waardig zijn, de geldzucht van de zakenwereld en de massamedia die liever de buikspreker van dan een kritische spiegel voor het volk zijn. | |||
Het werken met een jaarthema
Het werken met een jaarthema is binnen BasisBibliotheek Maasland (BBM) niet van de ene op de andere dag komen bovendrijven.
Sinds het najaar van 2004 organiseert de BBM onder de noemer Blikopener speciaal in cultuurpodium De Groene Engel op de derde zondagmiddag van de maand lezingen rondom een bepaald thema. Een thema dat door vijf tot zes personen in een seizoen van verschillende kanten wordt belicht. Van twee tot vier krijgen bezoekers een inspirerend verhaal en kunnen ze met de spreker in debat gaan.
In het seizoen 2008-2009 is besloten het toenmalige thema te verheffen tot het jaarthema voor de hele BBM. Het is de bedoeling dat niet alleen op die zondagmiddag in De Groene Engel aandacht wordt geschonken aan dit onderwerp maar ook op andere plekken en tijdstippen. En voor andere doelgroepen. Idealiter wordt er in alle vestigingen iets met het thema gedaan.
Verhalen vertellen en lokale verankering
Binnen de BBM hebben we op zeker moment uitgesproken dat we “gaan” voor “verhalen vertellen” en “lokale verankering“. Dit vloeit voort uit onze in 2004 geformuleerde missie en visie. Een Openbare Bibliotheek functioneert binnen het publieke domein en heeft daar naar onze mening als taak om inwoners van ons werkgebied in de breedst mogelijk vorm te informeren. Dat doen we op verschillende manieren. Een collectie aankopen, onderhouden, ontsluiten, organiseren van activiteiten, contacten met het onderwijs en andere instellingen, functioneren als ontmoetingsplek, leesbevordering, mediawijsheid bevorderen enzovoorts.
Met “verhalen vertellen” bedoelen we dat we uit die gigantische hoop informatie een bepaald item (groot of klein) tijdelijk naar voren halen. De achterliggende gedachte is dat over elk onderwerp boeken, dvd’s, cd’s, websites, tijdschriftartikelen enzovoorts te vinden zijn die in onze collectie zijn opgenomen of die we naar voren kunnen halen. Verhalen vertellen is als het ware een andere manier van informatie ontsluiten. Lokale verankering wil zeggen dat over de meeste onderwerpen iets lokaals valt te “vertellen”. We streven er naar om lokale initiatieven naar voren te halen. Ze binnen de verschillende bibliotheekvestigingen op het schild te tillen.
Geprogrammeerde bibliotheek
We realiseren ons dat elke keuze die we maken subjectief is. Want we hadden ook een ander onderwerp kunnen kiezen. Het aantal onderwerpen is immers schier oneindig. Vergelijk een Openbare Bibliotheek in dit verband gerust met een krantenredactie. Die kunnen theoretisch over elk onderwerp schrijven. En in de praktijk gebeurt dat ook, alhoewel er natuurlijk een grote regelmaat zit in onderwerpen die vaak aan bod komen (economie, politiek, cultuur, sport, media e.d.).
Naast het jaarthema worden door de verschillende bibliotheekvestigingen in een bepaald seizoen doorlopend “losse” onderwerpen naar voren gehaald. Dat is terecht. Naast het feit dat het anders een saaie boel zou zijn moet een Openbare Bibliotheek de ruimte hebben om in te spelen op de actualiteit en de aandacht te vestigen op zaken die op een lokaal, regionaal, provinciaal of landelijk niveau spelen (denk aan zaken als de kinderboekenweek, de maand van het spannende boek, een lezing van iemand die niets te maken heeft met het jaarthema of het feit dat Ravenstein 650 jaar bestaat).
Het moge inmiddels duidelijk zijn dat (jaar)thema’s, ‘verhalen vertellen’ en ‘lokale verankering’ niet zo maar kreten zijn. Het is de grote leidraad in het beleid van BasisBibliotheek Maasland. Een ander begrip om dit te vatten is de geprogrammeerde bibliotheek. En binnen onze organisatie zijn programmeurs werkzaam die zich nog steeds bibliothecaris noemen. Bibliothecaris zijn. Die informatie ontsluiten – traditioneel en met nieuwe vormen en op andere platforms en voor een veel breder publiek.
Bibliothecaris waren we en zullen we in de 21e eeuw blijven. Criteria voor het jaarthema
Begin 2009 hebben we binnen de BBM een tiental criteria geformuleerd waaraan een jaarthema zou moeten voldoen.
Tot nu toe zijn er drie jaarthema’s bedacht: De latten verleggen (2008-2009),
Draait de wereld om jou of om ons allemaal? (2009-2010) en Tijd voor een nieuwe lente (2010-2011)
| Tien criteria | |||
| * | Moet in te zetten zijn bij lokale verankering | ||
| * | Moet gebaseerd zijn op analyse. Of anders gezegd: het thema is geen gril of een opwelling. Het thema is “ontstaan” door het “volgen” van de samenleving. Wat speelt er. Welke tendenzen zijn zichtbaar. Welke onderwerpen dienen zich aan. | ||
| * | Moet van uit verschillende kanten belicht kunnen worden | ||
| * | Sluit indien mogelijk aan bij eerdere thema’s | ||
| * | Moet prikkelend zijn, vragen oproepen. De meningen zijn binnen de samenleving over het thema (nog) verdeeld. Of veel burgers moeten voor zichzelf nog een standpunt bepalen. | ||
| * | Toont de verschuivende panelen van het openbare bibliotheekwerk. Het werken met een jaarthema is voor een Openbare Bibliotheek nieuw. De bibliotheek zit in een mediwereld die sterk aan het veranderen is. We zijn als sector op zoek naar een andere rol. | ||
| * | Een aansprekende titel. Poëtisch? Dubbelzinnig!? Paradoxaal? Een verwijzing naar iets. Een grapje. | ||
| * | Het thema zit vooraan in de bekende golf die gaat van Innovators – Early adopters – Early majority – Late majority naar Laggards. We streven er naar een thema naar voren te halen dat ergens voor aan in de curve zit. Nadrukkelijk niet helemaal vooraan (de innovators). We kennen onze plaats en rol. Een thema dat achter de tijdgeest aanloopt is onze eer ook te na. Belangrijk is dat we niet meegaan met hypes – kortstondige oprispingen van vaak triviaal niveau. Los van het hype karakter realiseren we ons dat we binnen het publieke domein een rol spelen. Daar past het niet overdreven veel aandacht te vestigen op bewezen onzin of zaken die een twijfelachtig karakter of aanzien hebben. We hebben nog steeds ‘iets’ met het begrip volksverheffing. In dit verband speelt ook de vraag of een Openbare Bibliotheek louter moet doen waar (veel) vraag naar is. Ons antwoord is: het is niet zo dat u vraagt en wij draaien! | ||
| * | Tot slot: de bibliotheekmedewerkers moeten lol beleven aan het thema. Ze moeten er tenslotte een jaar mee aan de slag en dat lukt niet als niemand het thema ziet zitten. | ||
Het jaarthema van 2010-2011
Na deze lange inleiding moge helder zijn dat we “eigenlijk” het hele jaar bezig zijn met het volgende jaarthema. We volgen nauwgezet wat er in de samenleving speelt. Trouwens niet alleen voor het jaarthema maar ook om een afgewogen collectie te kunnen samenstellen. Daar speelt in wezen hetzelfde. Jaarlijks komen in Nederland circa 13.000 boeken op de markt. We hebben als BBM budgettaire ruimte voor pakweg 5000 titels. Dat vereist selectie. En dat is meer als titels aankopen waar (veel) vraag naar is.
| Bibliothecarissen moeten nadrukkelijk volgen wat er speelt binnen de maatschappij. Kranten lezen, tijdschriften doorbladeren, films bekijken, musea bezoeken, theaterbezoek, concerten, tv kijken, internet en zo verder. Nieuwsgierig zijn naar trends en ontwikkelingen. In wezen kan alles wat een bibliothecaris “opsnuift” ooit van pas komen. Er kan een vraag gesteld worden, er moet een tentoonstelling worden gemaakt, een lezing gepland, een boek of dvd worden aangekocht enzovoorts. Binnen de BBM hebben we twee werkgroepen die betrokken zijn bij het jaarthema. De programmaraad bepaalt welk onderwerp tot jaarthema wordt verheven. Indien mogelijk verzinnen zij ook de titel. De programmaraad legt het gekozen onderwerp voor aan de activiteitencommissie. Er wordt uitleg gegeven, toegelicht waar het vandaan komt en indien nodig wordt gevraagd om mee te denken over de titel. De actiteitencommissie moet vervolgens handen en voeten geven aan het jaarthema. Nadenken over activiteiten in de breedste zin van het woord voor de verschillende vestigingen, voor verschillende doelgroepen en verspreid over een heel seizoen. |
Jaarthema
In december 2009 werden tijdens een overleg de eerste zaken aangestipt die te maken hebben met het jaarthema van 2010-2011. Zo viel in die periode in De Volkskrant een advertorial op onder de noemer Update yourself. Een verkapte advertentie waarin De Volkskrant normaliter boeken, cd’s of wijnpakketten probeert te slijten. Onder de noemer Update yourself werden in de dinsdagkrant (jonge, hoogopgeleide) mensen uitgenodigd meer kennis op te doen: update yourself. Een prima zaak. Jammer dat de aanleiding vooral lijkt ingegeven door de suggestie dat een update zou leiden tot een betere (betaalde) baan. Zaken die je daarvoor moet leren of kunnen zijn o.a. leren twitteren, een beter c.v. samenstellen, sollicitatiebrieven schrijven, mindfullness enzovoorts. Dus geen oproep om (meer) boeken te (gaan) lezen, films te bekijken, een cursus filosofie te volgen enzovoorts.
In diezelfde periode kwamen de de begrippen geloven, voelen en weten op. Begrippen die met elkaar samenhangen en in de ideale situatie met elkaar in balans zijn. In het denken over het jaarthema viel op dat we de indruk hebben dat veel mensen té veel op hun gevoel afgaan. En in verhouding minder bouwen op wetenschap, domweg iets weten. Geloof dien je hier in een niet religieuze betekenis te zien, zoals in de zin ‘Ik geloof dat mijn zoons goed terecht zullen komen!’
Doorpratend binnen de werkgroep kwamen we al snel uit op het gebrek aan vertrouwen in de toekomst. En daarmee samenhangend het verlangen bij veel burgers naar een vergezicht (‘Waar gaan we als samenleving naar toe’). Burgers die genoeg hebben van landgenoten die de zere vinger op de rotte plekken leggen zonder met oplossingen te komen.
In deze periode kwamen verschillende boeken uit over hoop, verlangen naar een andere, betere tijd. Weg van het doemdenken, zondebokken zoeken en aanwijzen, blijven hangen in futiliteiten. Tom Kniesmeijer haalde in die periode ook enkele kranten en tijdschriften met zijn stelling dat we als samenleving aan de vooravond staan van een nieuwe lente. Na de herfst en de winter komt er een tijd aan waarin alles weer zal opleven. Er kortom hoop en inspiratie zal vrijkomen. Uiteindelijk leiden die begrippen en observaties er toe dat we iets moesten met het begrip of woord HOOP. Maar dat woord ligt te veel voor de hand en heeft voor sommige ongetwijfeld een (te?) religieuze connotatie. Voor HOOP kun je ook lezen VERTROUWEN, OPTIMISME, IDEALEN.
Aan het eind van de rit – toen we écht een titel moesten hebben – lieten we HOOP varen en stapten over naar LENTE. Ieder mens heeft daar associaties bij. Grofweg is lente de periode dat alles weer opbloeit, uitschiet, er nieuw leven wordt geboren. Maar de meeste mensen weten ook dat lente af en toe ook minder mooie kanten heeft. Maart roert zijn staart. April is the cruellest month. En in 2010 was het rond 5 mei uitgesproken kuur, grauw en kil.
Lente verwijst ook nog naar een beroemd boek. Verschenen in 1962. Geschreven door Rachel Carson. Haar Silent spring wordt alom beschouwd als een van de eerste boeken waarin gewag werd gemaakt van milieuproblemen. Silent spring verwijst naar lentes waarin minder vogels fluiten. Omdat boeren massaal DDT gebruikten. Door deze boektitel te noemen lijkt het alsof het in de Tijd voor een nieuwe lente gaat om het oplossen van het (al dan niet vermeende) klimaatprobleem of het realiseren van een duurzame samenleving. De problemen van de 21e eeuw zijn echter veelomvattender.
Varianten die voorbijkwamen en het niet werden: Hoop van onderaf, ‘n Nieuwe lente of Lente – a new one just begun. De laatste met een knipoog naar John Lennon’s Happy Christmas (war is over). We realiseerden ons ook dat ‘n nieuwe lente verwijst naar Herman Gorter’s Mei (en daarmee té voor de hand liggend!). Hoop is een keuze werd het ook niet, alhoewel daarin wel zit opgesloten dat het zwelgen in zelfbeklag en zoeken van zondebokken (voor de crisis) niet echt iets oplevert. Hoop is een keuze geeft aan dat ieder voor zich of een groep mensen kan besluiten zaken weer van een iets positievere kant te (gaan) bekijken.
De keuze viel uiteindelijk op Tijd voor een nieuwe lente omdat in die zin twee kanten zitten opgesloten. Het is tijd voor een nieuwe lente in de zin van dat we vinden dat het tijd wordt voor een nieuwe lente. Anderzijds kun je de zin ook lezen als een soort constatering: een nieuwe tijd is aangebroken, het is nu zover, het is lente (geworden).
(donderdag 6 mei 2010)
Hans van Duijnhoven
Één reactie op “Hoop is een keuze”
[…] Hoop is een keuze […]