Bob Dylan 70 jaar

Op dinsdag 24 mei 2011 vierde Bob Dylan zijn zeventigste verjaardag.

Veel Dylan-cd’s ! (?)
In de collectie van BasisBibliotheek Maasland treft u natuurlijk veel titels aan van én over Bob Dylan. Alhoewel dat niet zo natuurlijk (meer) is. Meer en meer Nederlandse bibliotheken stellen zich op het standpunt om titels waar weinig vraag (meer) naar is uit de collectie te verwijderen. De achterliggende gedachte daarbij is dat die titels wel ergens anders in het land zijn op- of aan te vragen. De Maaslandse bibliotheken stellen zich op een ander standpunt. En dat houdt in dat klassieke titels domweg voorradig moeten zijn en blijven. Ook – of juist – als er minder vraag naar is (ontstaan).

Rol van de Openbare Bibliotheek
Met muziek (en cd’s) is dit nog meer het geval. In de jaren tachtig en negentig hebben veel Openbare Bibliotheken een cd-collectie opgebouwd. Die vervolgens sinds het midden van de jaren nul is afgebouwd. In veel gevallen zelfs volledig is afgeschreven. De belangrijkste reden is dat “alle” muziek (illegaal) gedownload kan worden. Een tendens die aansluit bij de kaalslag die plaatsgevonden heeft in de wereld van de platenzaken. Inmiddels zijn we zo ver gekomen dat in de hele regio Noord Oost Brabant niet een fatsoenlijke platenzaak meer aanwezig is. Fatsoenlijk wil zeggen dat er een redelijk brede collectie staat, met deskundig personeel en je als klant het gevoel hebt dat de medewerkers met passie bezig zijn. Voorbeelden bevinden zich in Den Bosch (Pieter van Os) en Nijmegen (Kroese), alhoewel zelfs deze zaken het nét niet hebben. Het Walhalla voor muziekliefhebbers uit (Zuid-)Nederland bevindt zich in Venlo, Sounds.

Cd-collectie koesteren
In die wereld houdt BasisBibliotheek Maasland haar in 25 jaar opgebouwde collectie juist wél op peil. Al jaren lang wordt er niets meer afgeschreven en het oude bezit gekoesterd. Alhoewel – dat moet wel gezegd worden – veel titels (belangrijke én minder belangrijke) doorgeschoven zijn naar het magazijn. Daar staan – letterlijk – in tientallen schoenendozen duizenden cd’s. Klaar om geleend te worden. BasisBibliotheek Maasland stelt zich op het (wellicht naïeve) standpunt dat een muziekliefhebber uiteindelijk ’tóch’ een fysiek iets in zijn of haar handen wil hebben of houden. Een digitaal bestand (legaal en/of illegaal) is uiteindelijk niets.

Een fysiek iets
Een tweede reden om vast te houden aan échte cd’s is dat iedereen die bezig is om een artiest te ontdekken terug moet kunnen grijpen op het bijbehorende boekje. Om iets na te kijken: de teksten, meespelende muzikanten, fotografen, wie er bedankt wordt. Kortom: het boekje doet er ook toe. Muziek is meer als alleen dat liedje.
Een andere reden om aan de cd vast te houden is dat de meeste artiesten met een album een statement afgeven. Een album is meer als een verzameling liedjes – hits of niet. Dat is in een tijd die stijf staat van het downloaden van losse tracks een tegendraads geluid, maar een muziekliefhebber die alleen maar de ‘mooiste’ (losse) songs van een artiest of album downloadt en aan elkaar plakt leeft in de veronderstelling dat het leven zou bestaan uit een aaneenschakeling van hoogtepunten. Terwijl hoogtepunten alleen opvallen als er af en toe (of vaker, heel erg vaak) mindere momenten (songs) zijn. Een ander argument om aan een cd vast te houden is ook dat de mooiste liedjes op een plaat pas na enige keren ‘draaien’ komen bovendrijven. Vaak kies je voor een bepaalde cd vanwege een hit of ander vaak gedraaid nummer. En blijkt na verloop van tijd dat die cd nog mooiere songs bevat.

10.000 uur
Tot slot is het nadeel van downloaden (nu van muziek, straks het binnenhalen van e-books) dat het feit dat je muziek hebt gedownload niet betekent dat het in ‘je systeem’ zit. Integendeel. Een muzieksmaak ontstaat niet door te downloaden. Die ontstaat door te luisteren. Heel erg veel te luisteren. Of – straks – veel e-books te (gaan) lezen. Hier gaat ook de zogenaamde tienduizend uren regel op van Malcolm Gladwell. Alhoewel dat feitelijk niet correct is. De Amerikaanse journalist Malcolm Gladwell heeft in een van zijn bundels deze ‘regel’ naar voren gehaald. De regel is door een échte wetenschapper bedacht maar hij heeft hem bekend gemaakt in zijn boek Uitblinkers : waarom sommige mensen succes hebben en andere niet (200). Die regel houdt in dat iedereen die ergens écht goed in is (en dat kan van alles zijn) er ongeveer tienduizend uren in moet hebben gestopt. Pas dan is iemand op een bepaald terrein een uitblinker. Tienduizend uur houdt grofweg in tien jaar lang dag na dag er drie uur mee bezig zijn. De gemiddelde Nederlander kijkt (trouwens) gemiddeld ruim drie uur per dag tv. En dat niet gedurende tien jaar, maar veel en veel langer. In het voorbeeld van Bob Dylan is Dylan niet alleen zo goed omdat hij – uiteraard – talent had, maar vooral omdat hij er in zijn jonge jaren heel erg veel uren in heeft gestopt. Malcolm Gladwell noemt in zijn boek de Beatles als voorbeeld van zijn stelling. Die hebben het vak in de vingers gekregen door jarenlang dag na dag op te treden in Hamburg. Dylan door in zijn jonge jaren veel op te treden, liedjes van anderen na te spelen en langzamerhand zijn eigen stijl en geluid te ontdekken.

Bob Dylan zeventig
Hij is waarschijnlijk een van de belangrijkste muzikanten van de laatste vijftig jaar. Hij debuteerde in 1962 met een titelloos album met daarop een song waarin hij verwijst naar zijn grote voorbeeld (Woody Guthrie) (12 cd’s). En heeft sindsdien formeel 42 albums uitgebracht. Door de muziekkenners worden een stuk of tien platen gerekend tot dé belangrijkste platen uit de muziekgeschiedenis. In de muziekcanon staan medio mei 2011 17 albums van hem. Het ‘beste’ album is Blonde on blonde uit 1966. Andere toppers zijn Highway 61 revisited (1965), Bringing it all back home (1965), Blood on the tracks (1975) of Time out of mind (1997). Een bijzonder album kwam in 2008 uit, Tell tale signs. Deel 8 uit zijn zogenaamde Bootleg series. Een dubbel album met louter nummers die waren blijven liggen. Een van de grootste Dylan-kenners van dit land – Bert van de Kamp – vond dit de belangrijkste cd uit de voorbij jaren nul.

In de collectie van BasisBibliotheek Maasland zijn 24 studio-cd’s van Dylan direct te leen. Plus verschillende verzamelaars, delen uit de bootleg series, live platen, dvd’s en de drie dubbelcd’s die een selectie bevatten van de songs die Bob Dylan in zijn radioprgramma’s heeft gedraaid (bekend onder de titel Theme time radio hour with your host Bob Dylan). De ontbrekende titels kunnen aangevraagd worden bij de Centrale Diskotheek in Rotterdam.

Verder zijn er verschillende boeken van en over Bob Dylan te leen. Hieronder een overzicht + twee essentiële dvd’s.

Schrijver		Titel		Jaar
#		I’m not here (dvd)		2008
#		No direction home : Bob Dylan (dvd)		2005
Bob Dylan		Kronieken		2004
		Liedteksten 1962-1973 – “Snelweg 61 herbezocht”		2006
		Liedteksten 1974-2001 “Voor altijd jong”		2007
		Lyrics 1962-1985		1985
Sjoerd de Jong		Bob Dylan		1992
Bert van de Kamp		A B C Dylan		2011
Scott M. Marshall		Bob Dylan : de spirituele zoektocht van een rusteloze pelgrim		2004
Bill Mensema		Fietsen met Bob Dylan : roman		2009
Thierry Murat		Bob Dylan revisited (stripverhalen)		2008
A. Rinzler		Bob Dylan : het volledige platenverhaal		1980
Howard Sounes		Down the highway : het leven van Bob Dylan		2001

De teksten van Bob Dylan
Hij wordt door velen beschouwd als de belangrijkste tekstschrijver van de laatste vijftig jaren. Teksten die vaak redelijk cryptisch zijn. Waar gaan ze over? Maar anderzijds zitten in veel songs regels die in het collectieve bewustzijn van de mensheid terecht zijn gekomen. Alhoewel dat natuurlijk jniet opgaat voor mensen die nog nooit naar Dylan hebben geluisterd. Maar iedereen die dat wel heeft gedaan zal meteen woorden kunnen aanvullen als een bepaalde zin of flard uit een regel wordt geciteerd.

Coverplaten
Waarschijnlijk is Bob Dylan de meest gecoverde artiest – aller tijden. Tienduizenden keren heeft een artiest een liedje van Dylan opnieuw opgenomen of uitgevoerd. Van Dylan zijn ook tientallen zogenaamde tribute platen uitgebracht. Cd’s waarop een of meerdere artiesten een liedje van Dylan coveren. BasisBibliotheek Maasland heeft 7 tribute cd’s in de collectie opgenomen.

The answer my friend is …

The answer, my friend, is		blowin’ in the wind
Blowin’ in the wind		The freewheelin’ Bob Dylan (1963)
Well, I’ve been to London and		I’ve been to gay Paree
Not dark yet		Time out of mind (1997)
Sooner or later, one of us must know. That I really		did try to get close to you
One of us must know (sooner or later)		Blonde on blonde (1966)
They’re selling postcards of		the hanging
Desolation row		Highway 61 revisited (1965)
O, where have you been my		blue-eyed son?
A hard rain’s a-gonna fall		The freewheelin’ Bob Dylan (1963)
Now where are you tonight, sweet		Marie
Absolutely Sweet Marie		Blonde on blonde (1966)
There’s too much confusion		I can’t get no relief
All along the watchtower		John Wesley Harding (1967)
Because something is happening. But you don’t know what it is		Do you, Mister Jones?
Ballad of a thin man		Highway 61 revisited  (1965)
Pistol shots		ring out in the barroom night
Hurricane		Desire (1975)
But even the president of the United States		Sometimes must have to stand naked
It’s alright, ma (I’m only bleeding)		Bringing it all back home (1964)

Dylan en BasisBibliotheek Maasland
Op verzoek van de Osse bibliotheek sprak Bert van de Kamp op donderdag 9 oktober 2008 over Bob Dylan. Op die dag, de tweede donderdag van de maand oktober, wordt traditioneel de Nobelprijs voor literatuur bekend gemaakt. Dylan wordt al jaren genoemd als een kanshebber. Alhoewel die kans niet erg groot is want formeel is hij geen schrijver. Maar anderzijds, als er éen muzikant zo’n (literatuur)prijs verdient dan is hij het. Vandaar de titel van de lezing van Bert van de Kamp: De dag waarop Bob Dylan de Nobelprijs voor literatuur alweer niet kreeg

Onlangs verscheen van Bert van de Kamp het boekje A B C Dylan.
Bert van de Kamp was ook een van de vier gasten in de vroege nacht van dinsdag 24 mei op Radio 1 waar tussen twee en zes uur vier uur lang stil werd gestaan bij de 70ste verjaardag van Bob Dylan. Deze uitzending kunt u – zoals alle uitzendingen – terugluisteren.

Je komt hem overal tegen
Liedjes van Bob Dylan komen op de meest onverwachte plaatsen naar voren. Een gezonder ontroerend moment zit in een documentaire uit 2009. Daarin volgen we een zangkoor met (zeer) oude, fragiele maar fanatieke ouderen. Die zich voorbereiden op een reeks concerten. Tijdens die voorbereiding worden sommigen zwaar ziek maar willen kost wat kost naar de repetities. Hoogtepunt van de film is een optreden in een gevangenis waar ze – hoe ironisch – Forever young zingen. Het contrast tussen de tekst, de kwetsbaarheid van de koorleden en de zogenaamd stoere maar mislukte inmates is schrijnend. En ontroerend. Klik hier voor een langer artikel over Young @ heart, Yes we can en Obama.

May you grow up to be righteous
May you grow up to be true
May you always know the truth
And see the lights surrounding you
May you always be courageous
Stand upright and be strong
May you stay forever young
Forever young, forever young
May you stay forever young

Toevoeging
Tref ’s avonds in Highway 61 revisited een knipsel aan. Nog zo’n voordeel van een fysiek stuk muziek. Je kunt er iets bijsteken en jaren later weer tegenkomen. Hier een column van Martin Bril. Onder de kop Niemand deed hij op 25 oktober 2007 een poging uit te leggen waarover Like a Rolling Stone ging of gaat.

Het begint zo:

Op een Frans radiostation hoor ik ineens Like a Rolling Stone van Bob Dylan voorbij komen. Het is een pure verrassing, want het station zendt hoofdzakelijk eindeloze, gewichtige discussies uit waarvan ik niets begrijp, maar ik heb de radio aan staan om de Franse taal te horen.
Achtergrondgeluid.
Like a Rolling Stone is een van die Dylan-songs die zo bekend zijn geworden, net als Mr. Tambourine Man, Blowin’ in the wind, The times they are a changin’, dat je er nauwelijks meer naar kunt luisteren, maar omdat de context waarin het nu opduikt zo vreemd is, doe je dat toch en ik ben op tijd bij de volumeknop van de radio om Dylan keihard de eerste regels over het dweilende orgel van Al Kooper te horen zingen:

Once upon a time you dressed so fine
Threw the bums a dime, in your prime
Didn’t you

() Het heeft zes minuten en zes seconden geduurd, vertelt de Dylanoloog die vervolgens op de radio aan het woord komt, Het is het enige dat ik van het drie kwartier durende gesprek met deze Fransman begrijp. En al die tijd schreeuw ik in stilte dat reffein van Dylan: How does it feel, to be on your own?!?

Tja, zou Martin Bril ook kunnen zeggen, maar dat deed hij aan het einde van deze column niet. Hij leefde toen al in het besef dat hij een vervelende ziekte onder de leden had. Daarom sprak dat nummer juist daar in Frankrijk hem waarschijnlijk zo aan. Een typisch voorbeeld van hoe mensen vaak ‘iets’ menen te horen in de cryptische teksten van Bob Dylan.

How does it feel?
To be on your own
With no direction home
A complete unknown

(dinsdag 24 mei 2011)

Toevoeging op 12 juni 2011 (eerste Pinksterdag)
In De Volkskrant van zaterdag 11 juni stond een artikel over Fink, een artiest die als dj, producer en remixer van elektronische muziek begon (geboren in 1972 als Fin Greenall). Maar die zich de laatste profileert als singer-songwriter. In het stuk gaat het (ook) over Bob Dylan, maar hij zegt vooral iets over het fenomeen dat velen alleen maar naar losse liedjes luisteren. Hij voorziet een kentering

Rond zijn dertigste verjaardag was hij het zat: de clubs, de feesten, de drugs en ook de elektronische muziek. De levensstijl begon me tegen te staan, maar ik was ook ingehaald door de tijd. Ik was gewend mijn publiek langzaam naar een climax te voeren, maar dat raakte uit. Een avond vol climaxen, nee, één doorlopende climax werd de norm in de clubs. Toen die trend doorzette, besloot ik dat ik kets anders moest gaan doen.

Hij greep naar zijn akoestische gitaar en nam zijn liedjesdebuut Biscuits for breakfast op.

() Ik voel een ommekeer aankomen in de popmuziek. Mensen raken uitgekeken op hun iTunes-playlists vol losse liedjes. Ze zijn weer bereid een album te beluisteren. Of een heel oeuvre. Ik wil een oeuvre opbouwen.

(dinsdag 24 mei 2011)