Alex Verburg over pater Jan van Kilsdonk

Op zondag 15 december 2013 verzorgt schrijver Alex Verburg in de Groene Engel in Oss de derde  lezing in de reeks Oefenen voor een andere tijd over pater Jan van Kilsdonk. In het laatste jaar van zijn leven ontving Nederlands beroemdste pater Jan van Kilsdonk (Zeeland 1917-Amsterdam 2008) wekelijks schrijver Alex Verburg om zijn memoires te boekstaven.
Alex Verburg zal deze middag ingaan op de vraag hoe pater Jan van Kilsdonk zich zou verhouden tot het jaarthema Oefenen voor een andere tijd en deugden die er in de 21e eeuw écht toe doen.

Jan van Kilsdonk
Van Kilsdonk groeide op in Brabant (Zeeland én Oijen), in een gezin van drie broers, een jonggestorven moeder, een radeloze vader en een stiefmoeder waarin hij niet veel vreugde vond. Van 1944 tot 1947 werkte hij als aalmoezenier in onder andere kamp Vught, waar veel SS’ers gevangen zaten, een periode die grote indruk op hem maakte en waarin hij, ofschoon tegen de doodstraf, toch getuige was van een executie. Daarna vertrok hij naar Amsterdam en werd er godsdienstleraar van onder anderen Huub Oosterhuis, Kees Fens, en Antoine Bodar.

Hij groeide uit tot een legendarische figuur in de Amsterdamse studentenwereld, richtte de spraakmakende studentenekklesia op, relativeerde doodzonden als voorechtelijke seks, gaf homoparen zijn zegen, pleitte tégen het opgelegde celibaat en vóór de vrouw in het priesterambt, en uitte openlijk kritiek op het gezag in Rome, wat tot zijn afzetting leidde. Hevige protesten waren het gevolg, onder alle gezindten. Ook de politiek, in de persoon van Marga Klompé, de eerste vrouwelijke minister van Nederland, spande zich in om het Vaticaan op andere gedachten te brengen.

“Ik heb een diep schaamtegevoel tot deze Kerk te behoren,” zei Van Kilsdonk tegen Alex Verburg. “Maar dat kan alleen ontstaan als je je ook diep verbonden voelt.”

Kardinaal Alfrink liet zich ooit ontvallen: “Ik ben blij dat wij pater Van Kilsdonk hebben; ik ben ook erg blij dat wij maar één pater Van Kilsdonk hebben.”

Oefenen voor een andere tijd
Veerkracht zullen we de komende jaren hard nodig hebben. Ons oude model is “op”. Niemand weet hoe het nieuwe er uit zal zien. Elk van ons zal binnen zijn of haar omgeving op zoek moeten naar waardevolle alternatieven. We gaan – om met Peter Sloterdijk te spreken – massaal oefenen.

Als samenleving zitten we midden in een langdurig transformatietraject. Een andere maatschappij is zich aan het ontwikkelen. Volgens hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans hebben we ‘kantelaars’ nodig. Enkele, unieke personen die in staat zijn een maatschappij gedeeltelijk te laten kantelen. Pater Jan van Kilsdonk was zo’n kantelaar, die binnen de verstarde katholieke kerk deuren opende, mensen op andere gezichtspunten wees en vooral mensen hoop en vertrouwen gaf dat hun ‘oefenen’ in de jaren zestig en zeventig goed was.

In een veranderende samenleving komen andere waarden en deugden bovendrijven. De Engelse filosoof Alain de Botton heeft onlangs een tiental deugden voor de 21e eeuw voorgesteld, die in zijn ogen belangrijk zijn. Alex Verburg zal op zondag 15 december proberen aan te geven hoe pater Jan van Kilsdonk aan zou kijken tegen juist die deugden en hoe zich dat verhoudt tot de alom oefenende mensen van nu.

Ontroering
Alex Verburg sprak in april van dit jaar op uitnodiging van de lokale bibliotheek in Zeeland over zijn boek en de pater. Die avond waren velen aanwezig die pater Jan van Kilsdonk goed hebben gekend. Net als uit Verburgs boek Pater Van Kilsdonk, raadsman in delicate zaken rees het beeld op van een warm, wijs, barmhartig en bovenal empathisch mens. Een man die we anno 2013 hard hard nodig hebben. Een ‘kantelaar’. Alex Verburg slaagde er met zijn verhaal en citaten van de pater in veel aanwezigen te ontroeren. Klik hier voor een artikel waarin Alex verburg over dit boek wordt ondervraagd (De gesprekken met pater Van Kilsdonk waren één lange les in eerbied en medemenselijkheid).

Alex Verburg
Alex Verburg schreef naast enkele romans als Het huis van mijn vader en Dwalingen ook De verzoening, over de ontvoeringsgeschiedenis van Gerrit Jan Heijn gezien door de ogen van diens weduwe, en Het voorlopige leven van Liesbeth List.  Over zijn laatste boek zegt hij: “Mijn gesprekken met pater Van Kilsdonk waren één lange les in eerbied en medemenselijkheid. Iedereen heeft het tegenwoordig over ‘respect’. Als je echt wilt weten wat dat is, dan kan ik dit boek van harte aanbevelen.”  
 
Alex Verburg over pater Jan van Kilsdonk en Oefenen voor een andere tijd
Zondag 15 december 2013 14:00-16:00 uur
Groene Engel, Kruisstraat 15 5341 HA te Oss

Het anderee gzicht van de kerk is de titel van een portret dat de RKK op zondag 1 december 2013 op Nederland 2 uitzond. In deze 25 minuten durende aflevering van Kruispunt wordt o.a. Alex Verburg aan het woord gelaten.

(maandag 9 september 2013)