We geven leerlingen een baksteen met informatie, dan geven we ze nóg een steen, en nóg een.

Als ze afstuderen, gaan we ervan uit dat ze een huis hebben. Wat ze in werkelijkheid hebben is een stapel bakstenen waar ze weinig mee kunnen.

Dit prachtige beeld gebruikt de Amerikaanse onderwijsvernieuwer Alfie Kohn vaak. Een beeld dat iedereen begrijpt. In De Groene Amsterdammer van 17 oktober 2013 wordt hij neergezet als een kritisch man, die zéér grote vraagtekens zet bij de tendens om in het onderwijs kinderen doorlopend te testen. Ook in Nederland. Meer en meer. In zijn ogen, en in die van anderen, een volstrekt verkeerde weg.

Voor zover bekend zijn geen van de (twaalf) boeken die hij heeft geschreven in het Nederlands vertaald. In zijn titels zit zijn ‘verhaal’ als het ware opgesloten:
The schools our children deserve : moving beyond traditional classrooms and “tougher standards” (1999)
Feel-bad education : and other contrarian essays on children and schooling (2011)
The myth of the spoiled child (2014)
Punished by rewards : the trouble with gold stars, incentive plans, A’s, praise, and other bribes (1999)
The homework myth : why our kids get too much of a bad thing (2006)
The case against standardized testing (2000)

Nationaal Onderwijsakkoord : de route naar geweldig onderwijs
Een van de redenen om Alfie Kohn aan het woord te laten is dit onlangs gesloten akkoord. De redactie van De Groene zet daar samen met anderen kritische vraagtekens bij, en is op zoek gegaan naar iemand van buiten. Die voldoende kennis heeft van zijn eigen land (de VS) om tegengas te bieden tegen kreten als “excellent onderwijs”, “intensiveringsmiddelen”, “maatwerkuren”, “werkdrukverlichting”, “verhoging van de beroepsstandaard”, “instroomeisen” of  “kwalificatiedossier”.
Alfie Kohn has seen it all before en weet wat er schort aan dit denken. Uit dit artikel enkele citaten.

Leren heeft geen context meer. We breken ideeën op in kleine stukjes die geen enkele relatie meer hebben met het kind. We geven leerlingen een baksteen met informatie, dan geven we ze nóg een steen, en nóg een. Als ze afstuderen, gaan we ervan uit dat ze een huis hebben. Wat ze in werkelijkheid hebben is een stapel bakstenen waar ze weinig mee kunnen. ()

De klas zou allereerst een plek moeten zijn waar kinderen ontdekken wie ze zijn en wat ze willen in hun leven. Psycholoog Louise Berkhout vindt de nadruk op leren bij jonge kinderen zelfs schadelijk. Volgens haar zijn er sterke aanwijzingen dat de mate van vrij spel bij jonge kinderen samenhangt met hun psychosociale gezondheid. ()

Er is geen betere manier om kinderen de creativiteit en de interesse in leren te ontnemen dan hen ertoe aan te zetten om harder te werken voor hogere cijfers. Kinderen raken minder geïnteresseerd in de lesstof als ze bezig zijn met het behalen van een beloning of een goed cijfer. Ze kiezen bijvoorbeeld makkelijkere boeken en opdrachten, omdat die immers een grotere kans op een hoog cijfer geven. Beleid dat erop gericht is toetsresultaten en cognitieve vaardigheden te verbeteren, bereikt precies het tegenovergestelde van wat het beoogt. ()

Als beleidsmakers met “uitdaging” en “hogere standaard” bedoelen dat ze een rijkere, verdiepende, actieve leeromgeving willen creëren, dan hebben ze mijn volledige steun. Goede kans dat ze met die termen echter iets anders bedoelen, namelijk het omhoog krikken van cijfers en gemiddelden door kinderen meer feiten en andere onbenulligheden te laten leren, die ze vervolgens kunnen toetsen. Met hogere cijfers en betere testresultaten kunnen ze zichzelf vervolgens op de borst kloppen, de boel controleren, maar met beter onderwijs heeft het niets van doen. ()

Kohn ziet meer heil in onderwijs dat gericht is op ‘leren denken’, waarbij kinderen actief betrokken zijn bij hun eigen leerproces, leren kritisch informatie te beoordelen en samen oefenen met het stellen van de juiste vragen. De langetermijndoelen die we voor onze kinderen hebben, stroken niet met de kortetermijnbehoefte om meetbare resultaten te boeken. We willen life-long learners, kinderen die hun leven lang plezier houden in leren. Dat ze niet alleen rijtjes uit hun hoofd leren, maar er lol in hebben om met woorden, cijfers en ideeën te spelen. We willen dat onze kinderen zich als kritische denkers ontwikkelen, dat ze creatief en innovatief zijn. Goed kunnen samenwerken en problemen kunnen oplossen. We willen ook dat ze goede mensen zijn, dat ze om anderen geven, verantwoordelijkheid nemen en gelukkig zijn.

Gestandaardiseerde testen, zoals de Cito-toets, en ook eindexamens op de middelbare school, meten volgens Kohn niets wat het weten waard is: “Hoe meer ervaring een leerling heeft met het maken van testen, hoe beter de resultaten. Een kwestie van training, dat heeft niets met excelleren te maken. Goede docenten wéten dat. ()

Dit zogeheten teaching to the test heeft nog een ander effect: leerlingen van docenten die alleen op de output (goede score) gericht zijn, presteren paradoxaal genoeg sléchter op die test dan de klas van een leerkracht die deze opdracht niet heeft.

Meer lezen?
In het artikel worden genoemd:
Micha de Winter. Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding : vanachter de voordeur naar democratie en verbinding (2011)
René Kneyber en Jelmer Evers. Het alternatief : weg met de afrekencultuur in het onderwijs! (2013)

Niet genoemd, maar wel relevant:
Tobias Reijngoud. Volgers & Vormers : spraakmakende opinieleiders over de toekomst van het onderwijs (2013)
Seth Godin. Stop stealing dreams (what are schools for?) (online manifest 2012)
Ken Robinson. Het Element : als passie en talent samenkomen (2009)

Citaat 078 (dinsdag 22 oktober 2013)
Homepage Citaten 2013