Dit is de nieuwe realiteit.
Op 21 november 2013 publiceerde Management Team een reeks artikelen onder de noemer ‘Welkom in de nieuwe realiteit’. In de inleiding werd de directeur van dé Sligro uit Veghel aan het woord gelaten.
Het hoofdkantoor van Sligro Food group had het hele jaar een spandoek aan de gevel: ‘Het is geen crisis. Dit is de nieuwe realiteit.’
Topman Koen Slippens legt uit waarom: ‘Zodra je die slag in je denken maakt, ziet de wereld er ineens een stuk beter uit, omdat het referentiekader is veranderd. Dan richt je je vanzelf meer op de lange termijn in plaats van op de kaasschaaf. Dan valt er ook niet veel meer te klagen, want dat doe je op basis van referenties uit het verleden, terwijl we er helemaal niet zo slecht voorstaan. Daardoor kan het positief denken terugkeren, want dat is niet automatisch verbonden met een overvolle portemonnee.’
In de vijf (korte) artikelen die samen met de inleiding het themaverhaal vormen worden veel mensen aan het woord gelaten die redelijk optimistisch in het leven staan. Zich niet al te veel zorgen maken over de toekomst, maar wél weten dat de dagen van toen niet meer terug zullen keren. Vijf ‘dimensies’ worden naar voren gehaald. Deze reeks artikelen hebben een relatie met het jaarthema Oefenen voor een andere tijd. Hieronder enkele citaten:
Inleiding
Jaap Boonstra, hoogleraar organisatieverandering, denkt dat het besef dat we niet in een crisis zitten, maar dat dit de nieuwe werkelijkheid is, leidt tot een nieuwe vorm van leiderschap. Nog meer dan voorheen is volgens hem balanceerkunst, waarnemingsvermogen, verbeeldingskracht en een moreel kompas nodig. ‘Het idee is achterhaald dat je alle veranderingen planmatig kunt aanpakken of dat je veranderingen kunt sturen. Alles is al in beweging. Het is de kunst om eerst goed te kijken hoe de stroming is en dan de stroming te verleggen.’
Uniek is de nieuwe massa
Met 3D-printen wordt het mogelijk ieder product in een oplage van 1 te maken. Met Netflix en allerhande andere television-on-demand-diensten verliezen de tv–gids en de netcoördinator zijn waarde. Met Spotify en Deezer maakt iedereen de radio die hij zelf wil horen. En zelfs auto’s zijn tegenwoordig vaak al op de lopende band naar eigen voorkeur te pimpen.
Het geeft maar aan: de nieuwe realiteit is dat de massa zijn waarde verliest ten gunste van maatwerk en individuele voorkeuren.
() Dat verdwijnen van de massa wordt aangejaagd en gemakkelijk gemaakt door – paradoxaal genoeg – de massale toegankelijkheid van technologie.
Gebruik is het nieuwe bezit
In de sharing economy wordt anders over duurzaamheid gedacht, zegt filosoof Govert Derix. Duurzaam betekent daar niet zozeer: langdurig, maar juist meer: tijdelijk, in samenhang met de natuur.
Twijfelen is de nieuwe zekerheid
We leven in een tijd van ‘multi-crisis’, zegt filosoof Govert Derix. ‘Niet alleen een economische, maar ook een ecologische, een crisis in het sociale klimaat en daaronder ook nog eens een spirituele crisis, een crisis in waarden. Het ineenstorten van al die systemen is nu aan het gebeuren. Het oude systeem kraakt in zijn voegen. En niemand weet welk licht er aan het eind van de tunnel zit.’
Een doemdenker? Nee, zegt hij, want juist die onbestemdheid biedt hoop. Het leidt tot een open houding, niets voor waar aannemen en blijven proberen. Toegeven dat je het ook niet weet. Zoek manieren om het anders te doen, durf te experimenteren. Houd niet vast aan wat uitgewerkt raakt.
() Het tijdperk van de industriële revolutie hebben we achter ons gelaten, zult ‘verandereconoom Riens Meijer aan. ‘We zijn nu in het tijdperk van kennis en innovatie. () Het Taylorisme werkt niet meer, we kunnen niet langer standaardiseren, maar moeten exploreren. Onderzoeken, steeds vragen stellen, op de schouders van bestaande kennis nieuwe kennis proberen te verwerven. Het is juist onzekerheid die leidt tot nieuwe kaders, nieuwe visies, nieuwe ideeën en ja – uiteindelijk ook tot nieuwe zekerheden.
Krimp is de nieuwe groei
Het kapitalisme zoals we dat kennen is gebaseerd op eeuwigdurende groei. Sterker nog: de hele notie dat we in een crisis zitten, is gebaseerd op de CBS-berekening dat we minder spulletjes verkopen dan we eerder deden. Maar steeds meer ontdekken we dat dit systeem tegen zijn grenzen loopt: ecologisch, demografisch en fysiek. Het gaat niet meer om nóg meer eten, het gaat om béter eten. We geven er minder geld aan uit, maar luisteren meer muziek dan ooit. Zijn we dan (economisch) gegroeid? Of juist niet?
‘De markt groeit niet meer, zoals hij ooit deed’, zegt Sligro-eco Koen Slippens, met gevoel voor understatement. ‘En dat zal hij waarschijnlijk ook nooit meer doen. Maar accepteer dat, en je krijgt een totaal ander businessmodel. Het dwingt je meer bij jezelf te blijven, meer met nieuwe dingen te komen, de digitale mogelijkheden meer te omarmen.
Ik zal niet zeggen: de crisis is een zegen. Maar de crisis helpt wel om de noodzaak van verandering in te zien.’
Oud is het nieuwe jong
Waarom is alles wat jong is nog steeds cool en alles wat oud is belegen? En waarom wordt iedereen die boven de 40 is op de arbeidsmarkt min of meer afgeschreven? ‘En hoezo moet je met je 67ste met pensioen?’ zegt Jacqueline Zuidweg. ‘Laten we dat lekker zelf uitmaken. Maak alsjeblieft gebruik van ieders kennis en wijsheid.’
Op de website van Management Team staan korte) mini-interviews met onderstaande personen
Jacqueline Zuidweg (zakenvrouw 2012): Nederland is lui geworden
‘De Nieuwe Realiteit’ betekent voor Zuidweg dat ‘het nooit meer wordt zoals vroeger’. ‘De wereld verandert sneller dan ooit. We moeten niet meer denken in termen van: de crisis is voorbij, of: we zitten er nog middenin. Uiteindelijk gaat het niet om groei, of om geld. Het gaat erom: wat is jóúw toegevoegde waarde? Wat kan jouw bijdrage zijn? En doe dat dan ook. Kom uit die leunstoel. We hebben ons te veel door geld laten leiden. Dat heeft ons vervreemd van onze kerntaken. Maar daar zie je nu gelukkig weer veel meer aandacht voor. We leven volgens mij een heel mooie tijd voor de ondernemende manager.’
Daan Roosegaarde: Crisis doet beroep op creativiteit
De crisis helpt daar alleen maar bij, zegt Roosegaarde. Veel bedrijven en organisaties zijn in elk geval de wanhoop nabij. ‘De crisis doet zeker een beroep op onze creativiteit’, zegt hij. ‘De comfortzone, die is er niet meer. Als je blijft doen wat je altijd deed, zul je vastlopen, zoveel is duidelijk. Iedereen ziet ook wel dat de crisis niet meer weggaat. Zelfs Rutte zegt het nu. Maar dat wil niet zeggen dat je moet stilzitten, juist niet! We moeten alle kennis en energie die er is, op universiteiten, in kennisinstellingen, en bij bedrijven, bij elkaar brengen en gebruiken voor proeftuinen en laboratoria om te komen tot nieuwe oplossingen voor bestaande problemen. Daar zijn we als Nederlanders ook goed in, dus laten we dat als speerpunt pakken. Denk over de grenzen van je eigen vakgebiedje heen. Een soort Bauhaus 2.0, waarbij verschillende disciplines werken aan ‘een beter leven’. Volgens mij is het mogelijk.’
Jaap Boonstra (hoogleraar organisatieverandering): Leiderschap is meervoud geworden
Boonstra schetst kortom een nieuwe realiteit die beweeglijk en onvoorspelbaar is, waarin veranderingen continu zijn, planmatige veranderingen niet langer werken, innovatie alleen door samenwerking tot succes komt en nieuwe ideeën overal kunnen opbloeien. Wat is leiderschap in die werkelijkheid nog waard? ‘Leiderschap is overal en iedereen kan initiatief nemen’, denkt Boonstra. ‘Leiderschapskwaliteiten zijn wijdverspreid en de eisen die aan leiders worden gesteld zijn niet langer in één persoon te vinden. Leiderschap is meervoud geworden. Kwaliteiten worden samengebracht in teams waar de neuzen bewust verschillende kanten opstaan en tegenspraak wordt gewaardeerd.’
Govert Derix (filosoof): Het oude denken kraakt in zijn voegen
Niet stilzitten, is zijn devies. Ook al is het crisis, als je de angst in het gezicht kijkt, is er altijd nieuw licht denkbaar. ‘Ik heb er bijvoorbeeld lang over getwijfeld, maar heb uiteindelijk besloten om tóch dat boek uit te geven. En dat heeft weer deuren geopend die ik niet had verwacht. Het succes is groter en anders dan wat ik me ervan had voorgesteld. Ik blijk mensen te raken die eigenlijk niet bij mijn doelgroep horen. En zo zie je: ook dat hele doelgroepdenken is eigenlijk oud denken. In de nieuwe realiteit gaat het veel meer om verbindingen.’
Citaat 087 (maandag 25 november 2013)
Homepage Citaten 2013
