Als Hans van Duijnhoven praat over boek en bibliotheek is zijn enthousiasme niet te stuiten. Zijn missie: mensen grip geven op de ingewikkelde samenleving.
Zo wordt het artikel ‘Boek helpt je om je weg te vinden in tijden van overvloed en internet‘ ingeleid. Hieronder de volledige tekst.
Ruim dertig jaar werkt Hans van Duijnhoven bij de bibliotheek in Oss. Sinds 1 december exact 33 jaar, meldt hij met trots.
Saai? Verre van. Want als er iets verandert, is het de mediawereld. Hij zit ‘midden in de orkaan’, moet meebewegen. Van Duijnhoven doet dat. Hij won de Victorine van Schaick Bibliotheekinitiatiefprijs 2013 voor zijn project Lezers van Stavast.
Waarom deze verbeten strijd om überhaupt nog mensen aan het boek te krijgen in een tijd van internet waarin iedereen alles kan opzoeken wat ‘ie wil weten?
“Op een USB-stick kunnen 7.000 boeken. Maar die zitten niet in je hoofd. Op een ipod staan 200.000 liedjes. Maar hoeveel ken je er écht? We leven in een tijd van overvloed, beetje sport, beetje facebook, leuke stedentrips. Van alles een beetje. We gaan nergens de diepte in. Als je iets meer wilt weten dan de highlights dan is er maar één oplossing: het boek. Mensen moeten weer leren nadenken. Want je snapt de wereld niet door er vluchtig overheen te surfen. In onze samenleving draait het vooral om creatief zijn. Maar originele ideeën komen niet zomaar bovendrijven. Dat gebeurt alleen als je je breed hebt georiënteerd. Dat is de kern van de bibliotheek: mensen verleiden zich breed te oriënteren. Met boeken, exposities, lezingen, het kan van alles zijn.”
We moeten opnieuw nadenken over de verfoeide discipline, vindt u. Boektip: ‘Discipline : overleven in overvloed‘ van filosofe Marli Huijer.
“Om jezelf op een hoger peil te krijgen, is discipline nodig. In de oude bibliotheek zat discipline ingebakken: je werd lid. De regel was dat je tien boeken mee kreeg die je in drie weken moest uitlezen. Anders had je een boete. Malcolm Gladwell onderbouwt in zijn boek over ‘de 10.000 uur’-regel dat je ergens in kunt uitblinken als je er tienduizend uur in investeert. Ik noem maar wat: twee uur per dag, tien jaar lang Italiaans oefenen en je spreekt het vloeiend. De gemiddelde Nederlander kijkt drie uur tv per dag. In die tijd kun je ook Proust lezen of alle films van Ingmar Bergman bekijken. Ik kijk amper tv. Neem op wat ik wil zien, vergeet het vaak weer. 10.000 uur muziek echter haal ik met gemak. Cd’s, geen spotify.’
Met het project ‘Lezers van Stavast’ heeft Van Duijnhoven een clubje van dertig mensen om zich heen verzameld, dat elke week een non-fictieboek leest. Elke maand gaan ze hierover met elkaar in debat. Rondom hetzelfde thema – ‘Oefenen voor een andere tijd‘- met het doel de samenleving beter te begrijpen, is in de Groene Engel een reeks lezingen. Hij wil binnenkort een tweede Lezers van Stavastgroep starten. Met beleidsbepalers die tien boeken lezen over onze tijd: géén beleidsplannen.
Wat verwacht u hiermee te bereiken?
“Duiding. Dat mensen gaan nadenken. ‘Ik heb een goede baan, maar wat weet ik nu van de wereld’. Als de bieb alleen doet wat de lezers willen, staat hier een oneindige rij ‘Vijftig tinten Grijs‘. Of Stoner, ook zo’n hype! Waarom? Mijn standpunt is dat smaak wordt gemanipuleerd. Ook hoe wij ons leven inrichten, wordt steeds meer door anderen bepaald. Overheidsinstellingen, banken, postorderbedrijven. Allemaal verwijzen zij voor dienstverlening en service naar hun site op het internet. Honderdduizenden werklozen zijn hiervan afhankelijk voor het vinden van een nieuwe baan. Click, call, face. Dat is de volgorde: website, daar vind je een telefoonnummer en als je geluk hebt, komt dan – godzijdank – een levend mens aan de lijn. Internet leidt tot eenzaamheid. Niet alleen bij ouderen en laaggeletterden, ook bij hoogopgeleiden. Dat verergert omdat ook de binnensteden leeg raken door de digitalisering. En de mens is een sociaal wezen.
Ook daar zijn oneindig veel boeken over geschreven. De Oss bibliotheek is sinds kort op zondag open, je wilt niet weten hoe druk het dan is. Mensen maken een ommetje en lopen even binnen. Het is nog de enige plek waar je binnen kunt komen zonder iets te moeten consumeren. Al zit je hier de hele dag! Aan onze leestafel zitten altijd wel een paar mensen, ze bladeren in tijdschriften, lezen de kranten of komen hier – laptop onder de arm – om te werken. Toch anders dan thuis, ook al wordt vaak geen woord gewisseld. De bibliotheek is laagdrempelig, al van oudsher komt hier jong en oud, rijk en arm. Vanwege die laagdrempeligheid, is het een prima locatie voor een loket over schuldsanering. Het is niet stigmatiserend. Je zegt gewoon: ik ga even langs de bieb.”
De bibliotheek wil instellingen om zich heen verzamelen om hier zijn bestaansrecht aan te ontlenen nu het aantal leden steeds verder achteruit kachelt. Is dat het idee?
“Nee, integendeel. We gaan inderdaad allianties aan met andere instellingen, ook met scholen. Maar dat doen we al jaren. We zijn alleen aan het opschalen. De dwarsverbindingen liggen voor het oprapen. Een Volksuniversiteit bijvoorbeeld, past perfect bij ons.”
De boekenbranche zit in zwaar weer. Juist nu je het niet zou verwachten, verrijzen in Nederland de meest prachtige bibliotheken. In Amsterdam en Arnhem zijn het architectonische hoogstandjes. Ook in Den Bosch liggen dergelijke plannen.
Wat denkt u, krijgt Oss ook zijn eigen cultuurtempel?
“Het gebouw aan de Raadhuislaan heeft zijn beste tijd gehad. We hebben last van lekkages. En ik denk dat het gros van de mensen trots zou zijn op een mooie bibliotheek. Geld voor een nieuw gebouw is er niet. Maar als je vier leegstaande panden in het centrum betrekt en de tussenmuren eruit sloopt, kun je daar ook een bibliotheek realiseren met uitstraling en allure. En die zorgt voor extra traffic in het centrum.”
Dus de bibliotheek heeft toekomst?
“ja, juist omdat via internet een gigantische hoop informatie op ons af komt. Wij geven duiding, adviseren. Ik las pas een boek van Eli Pariser over de Filter Bubble. Internet bevestigt mensen in hun mening. Wat jij op google vindt, sluit aan bij jouw kijk op de werkelijkheid. Zo raken mensen opgesloten in hun eigen beeld van de wereld. Alleen al om daar tegenwicht aan te bieden, is het belangrijk dat de bibliotheek overeind blijft.”
Interview en tekst: Marianne Schoone – Brabants Dagblad, maandag 16 december 2013
Citaat 091 (maandag 16 december 2013)
Homepage Citaten 2013
