Op donderdag 15 mei 2014 maakte het CBS bekend dat in het eerste kwartaal van dit jaar de economie met 1,4% was gekrompen. Opmerkelijk want de laatste drie kwartalen daarvoor was de economie weer – ietwat mager, maar toch – gegroeid. Opmerkelijk was dat in de verklaring gewezen werd op het feit dat de winter van 2013-2014 erg zacht was geweest. Waardoor er minder gas was verbruikt als in de jaren daarvoor.
Commentaar
Van verschillende kanten werd ietwat kriegelig op deze mededeling en verklaring gereageerd. Er verschenen ingezonden brieven in kranten. Tweets. Artikelen, columns. Waarin steeds ietwat verwonderd werd gereageerd: waarom is een – an sich – positieve ontwikkeling slecht voor ‘de economie’? Vrijdag 16 mei merkte hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans in een tweet kort en bondig op: “De houdbaarheidsdatum van het begrip ‘economische groei’ is verstreken”. En twitterde de Belgische oud-politicus en hoogleraar Rik Torfs: “De economie heeft mensen nodig die meer kunnen dan enkel economisch denken.”
Tomáš Sedláček
Al in het najaar van 2013 sprak de inmiddels redelijk bekende Tsjechische econoom Tomáš Sedláček zich over dit punt uit. Wat is economische groei, wat meet het en waarom is de samenleving tóch zo gefixeerd op economische groei?
Die uitspraken deed hij in een Tegenlicht-uitzending over Griekenland en de manier waarop ‘slachtoffers’ van de economische crisis daarmee omgaan (Het antwoord op de crisis komt uit Griekenland). In die uitzending kwam deze sprankelende geest aan het woord. Later bracht de redactie van Tegenlicht zijn uitspraken uit die uitzending samen onder de paraplu Tegenlicht Talks. In die ruim 15 minuten lange compilatie zitten enkele hoofdstukken. In Is economische groei een mythe? (van 3:50-6:12) gaat hij in op het gebrek aan economische groei in Japan.
Hij is een geboren verteller. Die ook met zijn lichaam en gebaren bijdraagt aan het verhaal dat hij wil vertellen. In dit fragment neemt hij op zeker moment een opschrijfboekje en een balpen. Om zijn punt duidelijk te maken. Hieronder staat de transcriptie van dat fragment. Met daarin het citaat: Why oh why do we take this as bad news?
Is economische groei een mythe?
Yeah, it’s become a fetish. So to speak. This is not really crisis of capitalism proper. That would look differently. This is a crisis of growth. Take a stupid example like Japan. Japan cannot grow for many decades. One of the theories is that they have hit – let’s say – golden ceiling. Everybody already has two iPods. () We should really look on the Japanane example a lot. These are very clever people. They study like mad. They work like mad. If they lose their jobs, you know. What the habit is: one week of holiday. I mean: these people are – the rhetoric in Europe is always “You have to be more efficient”. You have to ladida
So they cannot grow. So one explanation is that everybody has already has everything. Nobody wants a third iPhone, or iPad, or whatever android. Anymore
So they cannot grow. What interests me is: Why oh why do we take this as bad news? This should be a hallelujah moment. Everybody has everything! Let’s relax. That means that we don’t have to work so hard anymore. And let’s chill.
But no, this is a problem, this is a crisis! That must be addressed. Why? Because we cannot grow. That’s the only problem, even though everybody already has everything. We cannot grow.
So it’s a little bit like we’re sailing on a ship, with the sails and there’s no wind. And we’re standing now for – the what – four five years. Sails are flat. Phhh. “Common, oh we wish the growth would happen.” But it’s not happening. So maybe after a litlle while it’s a good idea to say “Okay, Settle down, let’s take a swing and ()” Let’s make sure the sick get treated. Let’s make sure that the orphans and widows are treated justly. Let’s make sure that the people who don’t have money don’t have to really to starve to death. Let’s give them some work to do but …
Let’s not think we need to sink the ship because it’s not moving.
Meer lezen
Tomáš Sedláček. De economie van goed en kwaad : de zoektocht naar economische zingeving van Gilgamesj tot Wall Street (2012)
Tobias Reijngoud (red.) Weten is meer dan meten : spraakmakende opinieleiders over de economisering van de samenleving (2012)
Robert & Edward Skidelsky. Hoeveel is genoeg : geld en het verlangen naar een goed leven (2013)
Een eerder citaat: Voorbeeld? – Griekenland ligt voor op ons, op de rest van Europa. (15 september 2013)
Een recenter citaat: Welbevinden – Het regelmatig bezoeken van de bibliotheek verhoogt het geluk meer dan een salarisverhoging van €1.666. (13 mei 2014)
Een andere stem, maar hetzelfde ‘geluid’
Dezelfde dag (15 mei 2014) stond in het Financieel Dagblad een lang interview met oud-minister van Financiën en oud-bewindvoerder van het IMF Johan Witteveen. Lid van de VVD, 92 jaar oud en nog zeer alert. Hij nam op donderdag als hoogleraar afscheid van de Rotterdamse School of Economics. Op de laatste vraag (U bent zeer actief binnen de Nederlandse soefibeweging, een spirituele religieuze beweging. Hoe beïnvloedt u dat als econoom?) gaf hij het onderstaande antwoord:
Je maakt andere afwegingen als je niet alleen maar kijkt naar het directe financiële gewin. Dan ga je anders om met mensen, en dus ook met overnames. Is het zo gewenst dat wij zo rijk zijn, en dat die groei almaar doorgaat? We dachten ooit dat we meer van het goede leven zouden gaan genieten bij een hoger welvaartspeil. Een van de belangrijke vragen die wij ons moeten stellen, is of het hele beleid gericht moet zijn op een zo sterk mogelijke groei. We moeten op den duur stimuleren dat mensen van het goede leven gaan genieten. De schoonheid van innerlijk leven, dat is bij uitstek het goede leven. Ik heb altijd wel hard gewerkt, maar de balans was er. Anders had ik het niet zo lang vol gehouden.
Klik hier voor het artikel VVD-mastodont Witteveen valt Rutte opnieuw aan (website Follow the money) (september 2012)
Aanleiding voor dit artikel: de publicatie van De magie van harmonie : een visie op de wereldeconomie).
Aanvulling op zaterdagmorgen 17 mei 2014
In de Tros Nieuwsshow was econoom Arnold Heertje te gast en sprak een kwartier over een ‘breder welvaartsbegrip’. Klik hier voor de geluidsopname. De aanleiding voor zijn komst was een nieuw boek van deze econoom: Economie (Prometheus).
Citaat 133 (vrijdag 16 mei 2014)
Homepage Citaten 2014
