Sinds enige tijd stuurt Twitter ongevraagd mailtjes waarin je als Twitteraar attent gemaakt wordt op tweets van mensen die je niet volgt. Die selectie wordt niet gemaakt door iemand die je kent, maar slimme algoritmes ‘doen hun best’ je te wijzen op zaken die wellicht aansluiten bij jouw interesses. “Inderdaad”, zult u zeggen, “het wordt steeds duidelijker wie er niet in control is”. Het verhaal van Eli Pariser over de ‘filter bubbel’ raakt iedereen. Er aan ontkomen is schier onmogelijk. Een manier is bijvoorbeeld om af en toe eens een bibliotheek binnen te lopen en langs de kasten te dwalen. Verrassender dan zomaar wat struinen in een boekwinkel of op een boekenwebsite.
Maar vanochtend veerde ik toch blij verrast op.
De redactie van DWDD, een programma dat ik uit zelfbescherming én TIJDgebrek mijd, liet in een tweet weten dat zangeres Wende Snijders langs was gekomen om een liedje te zingen. Tower Song!!!
‘Tower song’ of ‘Tower of song’
In de tweet stond nadrukkelijk ‘Tower song’, maar je weet niet of Wende wellicht een cover had gezongen van ‘Tower of song’. Deze ‘Liedjestoren’ is waarschijnlijk bij een relatief groot publiek bekend, want geschreven en opgenomen door Leonard Cohen (op de cd I’m your man uit 1988 en zijn liveplaten in London en Dublin). Na een korte check kon ik gerust zijn, het was ‘Tower song’ van Townes van Zandt. Klik je op de link in de tweet dan krijg je een opname die Wende met haar Red Limo String Quartet maakte voordat de live-uitzending begon. Niet ‘Tower song’, maar ‘Last resistance‘. Die opname duurt ruim vier minuten. Ook nam ze op maandag 9 februari 2015 voordat de show begon ‘Heroes‘ van David Bowie op. Bijzondere versies, met dat strijkkwartet.
Kort daarna trof ik een filmpje aan van een opname van ‘Tower song’ door Wende en het Red Limo String Quartet. Kunstzinnig. In dit clipje zitten opnames van de speelfilm Zurich van regisseur Sacha Polak. Een film waarin Wende Snijders de hoofdrol speelt. Dat was – dus – de reden dat ze naar de DWDD-studio was gehaald. Promowerkzaamheden voor een film die zeer binnenkort in de bioscopen gaat draaien. Een typisch voorbeeld van de DWDD-rol: pluggen.
Wende Snijders – TOWER SONG (from the film ZURICH)
https://www.youtube.com/watch?v=gBORHMzeHDk
One minute of fame
Pas vanavond het korte fragment ‘live’ in de DWDD-aflevering van 9-2-2015 gezien. Kort. Maar dat hoort bij de wereld van de snelle tv-programma’s. Presentator Matthijs stelt enkele korte vragen. De antwoorden van Wende zijn ook niet al te lang. De naam Townes van Zandt valt, maar wordt niet toegelicht. En Wende en haar boys spelen een couplet met het kernrefrein. Poëzie op zomaar een maandagavond. Benieuwd hoeveel mensen die rare naam hebben opgepikt (Townes van Zandt) en zich gerealiseerd dat Wende Snijders hen kennis liet maken met een van de grootste popdichters. Of all time. Én met een van zijn mooiste liedjes.
Tower of song
Zoals wellicht bekend schaaft Leonard Cohen jarenlang aan zijn teksten. Is niet gauw tevreden en vaak verstrijken er vele jaren voordat hij weer een nieuw album uitbrengt. In ‘Tower of song’ eert hij Hank Williams, de veel te jong gestorven c&w-grootheid uit het begin van de jaren vijftig. In dit liedje zit ook zijn laconieke humor, als hij Hank Williams in die ‘Liedjestoren’ honderd etages boven hemzelf situeert. Verder noemt Leonard geen andere muzieknamen.
Well my friends are gone and my hair is grey
I ache in the places where I used to play
And I’m crazy for love but I’m not coming on
I’m just paying my rent every day
Oh in the Tower of Song
I said to Hank Williams: how lonely does it get?
Hank Williams hasn’t answered yet
But I hear him coughing all night long
A hundred floors above me
In the Tower of Song
De honderdste etage
Leonard Cohen is een aimabel, bescheiden man. Té bescheiden. Hij hoort op een veel hogere etage thuis. Niet op de honderste. Terecht verblijft daar Hank Williams. Samen met o.a. Bob Dylan. En – !!! – Townes van Zandt. Die stelling durf ik hier wel te betrekken. Hopelijk gaan een aantal DWDD-kijkers op zoek naar hem. Townes van Zandt. Ontdekken dan al gauw dat de man al ruim achttien jaar geleden is gestorven. Toevallig (echt waar!) op de dag dat ook Hank Williams stierf. Nieuwjaarsdag 1953 én Nieuwjaarsdag 1997. Beiden worden door veel kenners voor het gemak geplaatst in de c&w-hoek. Maar dat doet hen geen recht. Het waren beiden mannen die (a) hun eigen liedjes schreven, (b) memorabele melodieën bedachten, (c) hun nummers zelf uitvoerden en (d) een leven leidden dat je niet gezond kunt noemen. Hank stierf erg jong (29 jaar) en Townes op 52-jarige leeftijd. Een ander verschil tussen beiden is dat Hank door alle kenners én muziekliefhebbers tot de allergrootsten wordt gerekend. Townes heeft nooit die status noch de grote massa bereikt. Toen niet. En nu nog steeds niet; alhoewel de groep liefhebebbers ná zijn verscheiden wel steeds groter is geworden. En blijft groeien. Waarom? De kracht van zijn liedjes en het feit dat steeds meer aankomende of gevestigde namen liedjes van hem opnemen. Wat leidt tot mensen die op zoek gaan naar het origineel. Benieuwd wat Wende Snijders in aankomende interviews te melden heeft over haar ontdekking van Townes.
Tower song – “a nice little song”
Townes van Zandt heeft in zijn leven tientallen platen uitgebracht; veel live opnames. Terecht, want zijn liedjes kwamen het best in een live setting tot hun recht. Vaak was het niet meer dan een man met gitaar, die zijn eigen songs uitvoert. En ze aan elkaar wist te praten. Townes was een geboren performer die met zijn gitaar rondtrok. Ook een liefhebber van drank, gokken en vrouwen. Bij Townes van Zandt hangt oneerbiedig gezegd de melancholie aan zijn kont. Hij was geen vrolijke man. Maar zeker niet zwartgallig of cynisch. Eerder het tegendeel. Hij wist dat het weinig zin heeft te (blijven) jammeren over dingen die fout gaan, waar je toch geen invloed op hebt. Neem het leven zoals het komt, pluk de dag, geniet van de kleine dingen. In veel songs van hem gaat het over dood en afscheid nemen. Maar – nogmaals – nooit op een zielige manier. Het hoort gewoon bij het leven. Neem er kennis van, maar ga alsjeblieft verder met leven en genieten van de (kleine) dingen die altijd weer op je pad zullen komen.
Een van zijn mooiste liedjes is ‘Tower song’. Hij nam het in 1971 voor het eerst op. Op zijn vierde plaat: ‘Delta momma blues’. Dat is niet de beste versie. Integendeel, de song is té aangekleed. Té vol. Nee, dit liedje verdient een spaarzame begeleiding. De veruit beste opname van dit liedje nam Townes ergens in de zomer van 1973 op in Houston, Texas. In een lokatie die door het leven gaat als The Old Quarter. Een optrekje waar (hoorbaar) regelmatig optrekkende vrachtwagens langskomen. De opname is vooral zo bijzonder door de aankondiging van Townes. Hij vertelt om te beginnen een flauwe mop over twee dronkaards, kijkt dan op zijn setlist en zegt welk liedje er aan zit te komen en komt dan met de legendarische (en zeer eufemistische) woorden: “A nice little song”. Pure poëzie. Een ‘klein, aardig’ liedje. Met als centrale ‘boodschap’ dat je als mens kunt denken dat je heel wat bent, maar vergeet vooral niet dat het morgen zomaar afgelopen kan zijn. Volgende week. Of op een later moment. Maar: ‘their meaning won’t be wasted’.
You built your tower strong and tall
Can’t you see, it’s got to fall someday
En als je jezelf dat realiseert sta je anders in het leven.
Cd: Live at the Old Quarter, Houston, Texas (1977)
Zurich
In deze film volgen we Wende Snijders die haar echtgenoot verliest. En ergens in die film zit waarschijnlijk (een flard van) haar opname van ‘Tower song’. Benieuwd welke regels uit die opname hoorbaar in die film terecht zullen komen. Zeker deze twee.
Check it out
Iedereen die Towes wil leren kennen móet beginnen met zijn meest geroemde plaat, Live at the Old Quarter, Houston, Texas. Live opnames uit 1973. Vijf jaar nadat zijn eerste album uitkwam. In het begin van zijn carrière bracht hij relatief snel en veel studioplaten uit. Sommige songs nam hij meerdere keren in de studio op. Op de legendarische live-plaat nam hij zijn liedjes solo op. Gitaar, stem. That’s all. En natuurlijk de al genoemde aankondigingen. Je waant je tussen het kleine groepje luisteraars. Langs de weg, waarover af en toe vrachtwagens voorbij denderen. Magie. Én een perfecte introductie tot zijn catalogus tot dan toe. Veel songs die hij later nog eens op een (zoveelste) live-album opnam. En songs die steeds vaker door anderen zijn of worden opgenomen.
Zijn eerste officiële plaat heeft de zeer opmerkelijke titel ‘For the sake of the song‘. Waarvan de titelsong, ‘Tecumseh valley’, ‘Waitin’ around to die’ en ‘Sixteen summers fifteen falls’ moeten worden gememoreerd. De terechte kritiek was dat de arrangeur van dienst de songs te veel heeft ‘ingekleurd’. Maar daar doorheen hoor je al de grootsheid van zijn melodieën en teksten. Op zijn tweede plaat (Our mother the mountain, 1969) heeft hij verschillende nummers van zijn eerste plaat nog eens opgenomen; aangevuld met enkele nieuwe songs. De kritiek dat ook deze plaat door de arrangeurs is verknald deel ik niet. Sterker: dit is in mijn ogen de beste studioplaat uit zijn carrière. Elf liedjes en de meeste behoren tot zijn allerbeste (uitvoering). Luister vooral naar: ‘Kathleen’, ‘Tecumseh valley’ (de mooiste versie), ‘Be here to love me’, ‘She came and she touched me’, ‘Second lovers song’, ‘St. John the gambler’, het titelnummer en ‘Like a summer thursday’.
Op zijn vierde album (‘Delta momma blues‘) staat ‘Tower song’ (maar niet de beste versie) en ‘Nothin”. Van zijn vijfde (High, Low & In Between, 1972) memoreer ik ‘Mr. Gold and mr. Mud’, ‘You are not needed now’, maar vooral ‘To live is to fly’. Waarschijnlijk zijn meest kwetsbare en gecoverde song. Een liedje dat bij talloos veel bijeenkomsten, waar iets herdacht wordt, kan worden gedraaid.
Op zijn zesde cd (met de zeer opmerkelijke titel: The Late, Great Townes Van Zandt, ook uit 1972) staat de eerste versie van een lied waar hij waarschijnlijk tijdens zijn leven het meest aan heeft verdiend: ‘Pancho and Lefty‘. Dit raadselachtige liedje werd al vroeg in zijn carrière door niet de geringsten gecoverd en opgenomen. Ook op deze plaat het wonderschone ‘If I needed you’ (‘would you come to me? Come and ease my pain’). Vergeet vooral ook niet te luisteren naar ‘Snow don’t fall’.
Ná de beroemde liveplaat viel Townes enige jaren stil. Pas in 1978 verscheen er weer nieuw werk op ‘Flyin’ shoes‘. Neem vooral de titelsong op in je playlist, ‘No place to fall’ en ‘When she don’t need me’. Rumer nam in 2012 een wonderschone versie van ‘Flyin’ shoes’ op haar coveralbum Boys don’t cry op. Flyin’ shoes zijn vliegschoenen waarmee je aan de menselijke ellende te kunt ontsnappen.
Enkele jaren ná zijn dood werd een vergeten (nooit eerder uitgebracht) album ontdekt. Opnames uit 1966 (toen hij 22 jaar oud was). Tien liedjes. In the beginning werd uitgebracht in 2003. In alle songs herken je de stijl van Townes. Nog niet zo uitgerijpt als op ‘Our mother the mountain‘, maar een aardig begin. Behalve het laatste nummer: ‘Black crow blues’; dat is ook weer zo’n klassieker. Over de dood. Waarover anders.
For the sake of the song
Zijn eerste plaat heeft een opmerkelijke titel. Waarschijnlijk onbedoeld een ‘mission statement’. Waar draait het in mijn muziakle leven om? Songs. Liedjes. Verhalen op muziek zetten. Liedjes die iets zeggen over ‘het leven’. Ik heb tot nu nergens aanwijzingen kunnen vinden dat Townes deze titel bewust zo heeft gekozen. En, een nog veel verder reikende vraag is, of hij wellicht gedacht heeft aan de grootste songsmid uit de hele geschiedenis van de Westerse muziek: Franz Schubert. Die in amper dertig jaar tijd ongeveer zeshonderd Lieder heeft gemaakt. Een ‘genre’ heeft uitgevonden.
Andere bewoners voor de loft?
Bij de ‘Tower of song’ denkt iedereen meteen aan andere popmusici die in die toren thuishoren. En op welke verdieping. Moet Nick Cave bijvoorbeeld op dezelfde etage gezet worden als Leonard Cohen? Hoger of lager? En welke etage? Mijn idee is de vijfentachtigste. Maar als je als muziekliefhebber breder bezig bent dan moet je jezelf ook de vraag stellen waar je een Mozart, (J.S.) Bach en Schubert wilt laten? Mijn idee is dat Bach én Schubert ook op de honderste wonen. Mozart, Stravinsky, Costello en Paul McCartney daar vlak onder. Leuk om met die gedachtes te spelen.
Townes past zeker in dit rijtje. Hij overstijgt op een bepaalde manier zelfs Franz Schubert (met diens Schöne Müllerin, Winterreise en ‘Leise flehen meine Lieder’ uit Schwanengesang). Waarom? Franz Schubert schreef onvergetelijke melodieën op teksten van … anderen. Bekende en minder bekende dichters. Maar door zijn genialiteit leven die teksten door. Townes schreef zijn eigen poëzie. Schubert ligt echter voor op Townes. De komende jaren kunnen we telkens ‘vieren’ dat hij dit of dat meesterlijke ‘Lied’ tweehonderd jaar geleden heeft geschreven. Liederen die nog steeds uitgevoerd en opgenomen worden. Bij Townes, een Dylan, Costello, Cohen of een Hammill (wie? Peter) moet dat maar afgewacht worden. Wedden heeft niet zo veel zin, want over 150 jaar is iedereen ‘over en uit’.
De cirkel rondmaken
Toevallig ging de wekelijkse column van Pia de Jong in de NRC (Flessenpost uit de VS, 10-2-2015) over Bach én Schubert. Met een té mooie zin om te laten liggen. De column heeft als titel ‘De bekendste afbeelding van Bach’. Daarin verhaalt ze over een oude mevrouw die haar op zeker moment uitnodigt om bij haar thuis (Pia de Jong woont sinds enige tijd met haar man Robbert Dijkgraaf in de VS; en doet daar verslag van haar wederwaardigheden) naar een schilderij van Bach (Johann Sebastian) te komen kijken. Niet zomaar een portret. Nee, een portret dat je overal tegenkomt. In brochures, boeken, op websites. Gemaakt door ene Elias Gottlob Haussmann. Geschilderd in 1746, enkele jaren voor zijn dood. In haar column beschrijft ze haar ontmoeting met de weduwe van de man die dat portret 62 jaar geleden had gekocht. En binnenkort zal worden geveild.
“Ah”, zegt ze, “je hebt hem al ontmoet”.
Ze nipt van de thee die de huismanager voor ons neerzet.
“Bill kocht dit schilderij 62 jaar gelden”, vertelt ze. “Het was zijn dierbaarste bezit. Onze ochtenden begonnen altijd hier, in deze kamer, met de muziek van Schubert. Bill had Schubert nodig om de rest van de dag naar Bach te kunnen luisteren.”
Tot slot Wende Snijders
Veel mensen die ‘de muziek’ een beetje volgen hebben een vaag idee wie Wende (Snijders) is. Een jonge zangeres die Franse chansons zingt. Helaas voor hen heeft ze op zeker moment besloten dat juk van zich af te gooien. En gaat ze als een experimenterende muzikant door het leven. Probeert van alles uit. Onlangs trok ze met ‘de’ Winterreise door het land. Niet dé Winterreise van Schubert (muzikaal gesproken), maar met ‘een’ Winterreise op muziek gezet door een Nederlandse componist, Boudewijn Tarenskeen. Dezelfde Duitse teksten op andere muziek. Alles mag in, en met muziek. “En nu is ze ook nog actrice geworden! Waar moet dat eindigen!?”
Twee klassieke tribute platen & een klassieke verzamelaar
# – Tower of song : the songs of Leonard Cohen (1995)
# – Poet : a tribute to Townes Van Zandt (2002)
Hank Williams. 40 greatest hits (1978)
Meer lezen?
Begrafenismuziek (oktober 2006-tot nu)
Begrafenisliedje – You built your tower strong and tall / Can’t you see it’s got to fall some day (augustus 2013)
To name a few – Zullen we nou eens de echte grote singer-songwriters verantwoord op een rijtje zetten? (oktober 2013)
Troostrijk? – All I ask of you / is forever to remember me / as loving you (mei 2014)
M, N, O of P (artikel waarin ‘Flyin’ shoes in de versie van Rumer aan bod komt) (juli 2012)
Aanvulling 21 februari
Gisteren Zurich gezien. Veel gezwijg en rondzwalken. Ergens aan het eind zit een flard uit de studio-opname van ‘Tower song’. Opmerkelijk is dat Wende Snijders tijdens de aftiteling twee coupletten van het lied-je zingt. Acapella. En érg traag. Deze versie mag er zeker zijn; benieuwd wanneer die op versie officieel zal worden uitgebracht.
Citaat 224 (woensdag 11 – zaterdag 21 februari 2015)
Homepage Citaten 2015
