Categorieën
Citaten Literatuur TED-talks

Cynisme is kritisch denken zonder hoop. Hoop zonder kritisch denken is naïviteit.

Deze regelt reikte Maria Popova, de (enige) redacteur van Brainpickings, op 9 februari 2015 aan. In het artikel Some thoughts on hope, cynicism, and the stories we tell ourselves.

Om onverklaarbare redenen worden haar (goed en warm geschreven) artikelen over het belang van cultuur voor (juist) onze samenleving nooit in Nederlandse kranten of tijdschriften overgenomen. Terwijl juist dít artikel perfect aansluit bij een aankomende golf. Veroorzaakt door mensen die onze cynische, ironische tijd beu zijn. Die goed weten dat mensen met ‘de beste bedoelingen’ (soms) de grootste rampen aanrichten. En daarom afzien van te gaan voor iets ‘goeds’, belangrijks, zinvol. Een kleine voorhoede is dat cynisme beu. Wil weer geloven dat ‘het’ anders, beter kan. Zetten zich in voor ‘iets’; nabij of verderweg. Zich goed realiserend dat er genoeg mensen zullen zijn die sceptisch naar ‘het gedoe’ zullen kijken: ‘Het wordt toch nooit iets!’, ‘Bij iemand zal er wel geld aan de strijkstok blijven hangen’ of ‘Ik zou me de moeite besparen’. O zo gemakkelijk, met het vingertje aan die zijlijn.

Het aantal mensen die dit beu is groeit. Zonder enige twijfel. Nu nog tegen de tijdgeest in, maar die kan zomaar kantelen. Nietwaar? Maria Popova is op haar manier hier al jaren mee bezig. De componiste Caroline Soeters is een Nederlandse tegenhanger. Alhoewel dat een boude uitspraak is. Onlangs ging in De nwe Vorst in Tilburg een muziekstuk van haar in wereldpremière: Once upon a time. Een stuk van circa een kwartier voor een klein combo (gitaar, saxofoon, percussie, klarinet en stem). In dat stuk zat de regel: Once upon a time there was a land witout ideas. En sloot af met de woorden: without being sceptic. Teneur: jammer dat we in een land leven waar idealen verdacht zijn (geworden) en we allemaal op onze eigen manier sceptisch rondlopen. De suggestie die van haar werk uitging is dat we ‘dat land’ achter ons gaan (kunnen en zullen) laten. ‘Once upon a time’. (een artikel over deze avond in relatie tot onze kantelende tijdgeest: Volwassenen verleiden zich volwassener te gaan gedragen).

Enkel citaten uit het artikel van Maria Popova (met een globale vertaling + opmerkingen)
To live with sincerity in our culture of cynicism is a difficult dance – one that comes easily only to the very young and very old. The rest of us are left to tussle with two polarizing forces ripping the psyche asunder by beckoning to it from opposite directions – critical thinking and hope.

Critical thinking without hope is cycnicism. Hope without critical thinking is naïveté.

Om in onze van cynisme doortrokken cultuur oprecht te kunnen leven is niet eenvoudig. Alleen erg jonge én oude mensen kunnen zich aan dit cynisme onttrekken. Voor de rest (zeg maar de volwassenen die de samenleving draaiende moeten houden) resten slechts twee houdingen: kritisch denken en hoop. Waarop ze opmerkt dat kritisch denken zonder hoop tot cynisme leidt en (alleen je vertrouwen stellen in) hoop zonder kritisch denken leidt tot naïviteit. We moeten kortom op zoek naar de juiste balans tussen kritisch denken en hoop.

Maria Popova ergert zich aan journalisten en andere meningvormers die zich kritisch (sterker: cynisch) uitlaten over mensen en instellingen die met de beste bedoelingen proberen verslag te doen van ‘goede’ ontwikkelingen. Jammer, want als samenleving hebben we behoefte aan positieve VERHALEN. Maria Popova probeert op haar blog al jaren hetzelfde: mensen attent te maken op grote storytellers. Levende en dode. Bekende en onbekende namen. Artikelen die goed geschreven zijn, mooi geïllustreerd en die aanzetten om deze of gene kunstenaar te leren ontdekken. Waarom? Omdat zij ‘iets’ te zeggen hebben. Voor ons. Mensen in een samenleving die in verwarring is. Op zoek naar wat waardevol is. 

TED – een verdediging
Maria Popova werpt zich op als een verdediger van TED. Het digitale platform waar honderden filmpjes staan van mensen die ‘iets’ interessants komen vertellen (‘ideas worth spreading‘). Bij sommige (cynische) meningsvormers is het bon ton (geworden) om zich laakdunkend over TED uit te laten. Maria formuleert het zo:

Take, for instance, an entity like TED — something that began as a small, semi-secret groundswell that was met with only warmth and love in its first few years of opening up to the larger world. And then, as it reached a tipping point of recognition, TED became the target of rather petty and cynical criticism. Here is an entity that has done nothing more nor less than to insist, over and over, that despite our many imperfections, we are inherently kind and capable and full of goodness — and yet even this isn’t safe from cynicism.

Let vooral op die laatste regel. De verbazing dat mensen zo stom kunnen zijn spat er van af: and yet even this isn’t safe from cynicism.

Slotwoorden: to lift people up, not lower them down
Maria Popova is iemand die zich kan verwonderen. En weet wat bewonderen is. Haalt al vele jaren mensen naar voren die iets opmerkelijks te melden hebben. Noem het voor het gemak een ‘verhaal’. Dat ons – burgers – kan helpen ons door het leven te slaan. Ze eindigt dit artikel natuurlijk weer op die manier. Dit keer zijn het William Faulkner en E.B. White (bekend van Charlotte’s web)

What we need, then, are writers like William Faulkner, who came of age in a brothel, saw humanity at its most depraved, and yet managed to maintain his faith in the human spirit. In his Nobel Prize acceptance speech, he asserted that the writer’s duty is “to help man endure by lifting his heart.” In contemporary commercial media, driven by private interest, this responsibility to work in the public interest and for the public good recedes into the background. And yet I continue to stand with E.B. White, who so memorably asserted that “writers do not merely reflect and interpret life, they inform and shape life”; that the role of the writer is “to lift people up, not lower them down.”

Yes, people sometimes do horrible things, and we can speculate about why they do them until we run out of words and sanity. But evil only prevails when we mistake it for the norm. There is so much goodness in the world — all we have to do is remind one another of it, show up for it, and refuse to leave.

Ja, soms doen mensen verschrikkelijke dingen
En we kunnen daarover blijven speculeren tot we een ons wegen. Maria wist natuurlijk niet van de verwarde jongen die het journaal wilde kapen. Maar kwaad zal alleen overwinnen als het de norm wordt. Er is zoveel goedheid in de wereld – we moeten elkaar daar attent op blijven maken, ons ervoor warm maken en weigeren ervan weg te lopen. 

Geïnformeerd naïef
Tijdens de avond in Tilburg (waar Once upon a time van Nicoline Soeter in wereldpremière ging) spraken twee jonge filosofen óók over dit thema (stop met onze cynische levenshouding en tijden). In een sheet gaven ze een levenshouding aan die Maria Popova – zonder dat ze zich het realiseert – al jaren uitdraagt: ga als een geïnformeerde naïeveling door het leven. 

Gabriël van den Brink. Eigentijds idealisme : een afrekening met het cynisme in Nederland (2012)

Een ander artikel over Maria Popova: The more of these building blocks we have, and the more diverse their shapes and colors, the more interesting our creations will be. (oktober 2013)

Citaat 227 (dinsdag 17 februari 2015)
Homepage Citaten 2015

Door Hans van Duijnhoven

Bibliothecaris sinds september 1979. Werkzaam in de regio Noord Oost Brabant.

Geef een reactie

Ontdek meer van Lezer van Stavast

Abonneer je nu om meer te lezen en toegang te krijgen tot het volledige archief.

Lees verder