In de Maand van de Filosofie 2015 is het thema ongelijkheid (“… en da’s niet eerlijk!”). Rondom dit thema worden in heel Nederland uiteenlopende activiteiten georganiseerd. De keuze van dit thema heeft natuurlijk te maken met het boek Kapitaal in de eenentwintigste eeuw van de Franse econoom Thomas Piketty en een reeds in 2009 verschenen boek van twee Britse epidemiologen (Richard Wilkinson & Kate Pickett. The spirit level). Verder wordt er zeel veel gepubliceerd over dit thema.
De Noord Oost Brabantse Bibliotheken hebben samen met socioloog Bart Petersen (Nijmegen) twee filosofen van de Radboud Universiteit uitgenodigd om op twee avonden bezoekers over aspecten van dit thema ‘bij te praten’. Bart Petersen zal op beide avonden de sprekers inleiden en na de pauze als gespreksleider fungeren.
Vorig seizoen sprak filosoof Pieter Lemmens in de Bibliotheek Veghel over het thema van 2014 (techniek “Zie de mens, hij is niet meer”).
Een avond die veel bezoekers trok en waarin vele stof tot nadenken werd aangeboden.
Dit jaar belichten twee filosofen verschillende kanten van de medaille (on)gelijkheid.
Bibliotheek Oss en Bibliotheek Veghel presenteren in de Maand van de Filosofie: Hoeveel (on)gelijkheid kunnen wij aan?
In de Maand van de Filosofie staat het thema (on)gelijkheid centraal. In de bibliotheek Oss en Veghel worden twee bijeenkomsten gehouden waar twee filosofen ingaan op dit thema.
De eerste bijeenkomst wordt op donderdag 9 april gehouden in Bibliotheek Oss. Hoofdgast is rechtsfilosoof Ronald Tinnevelt, verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Titel van zijn lezing is ‘Hoeveel ongelijkheid kunnen wij aan?’.
Twee weken later spreekt op woensdag 22 april politiek filosoof Marcel Wissenburg in Bibliotheek Veghel. Hij is ook verbonden aan de Radboud Universiteit. Titel van zijn lezing is: ‘Hoeveel gelijkheid kunnen wij aan?’ Socioloog en gespreksleider Bart Petersen zal op beide avonden het publiek voorzien van extra prikkels om de discussie aan te gaan met elkaar en met de hoofdgast.
April is de Maand van de Filosofie, en het thema is dit jaar ongelijkheid. Dat kan haast geen toeval zijn, want thema’s als armoede en ongelijkheid duiken steeds vaker op in publieke discussies. Is dat terecht? Ervaren wij ongelijkheid nog steeds als een misstand of hoort het gewoon bij ons bestaan? Deze vragen zullen achtereenvolgens centraal staan in twee publieksbijeenkomsten, waar enkele filosofen van naam met soms verrassende antwoorden zullen komen. De bijeenkomsten kunnen ook los van elkaar worden bezocht.
I. Hoeveel ongelijkheid kunnen wij aan? Hoofdgast: rechtsfilosoof Ronald Tinnevelt (Radboud Universiteit Nijmegen)
Volgens Ronald Tinnevelt zijn armoede, ongelijkheid en rechtvaardigheid niet los van elkaar te zien. Steeds meer Nederlanders leven onder de armoedegrens. De kloof tussen arm en rijk neemt toe. Maar wat we onder armoede en ongelijkheid moeten verstaan, daarover verschillen de meningen nogal. Bovendien wordt de strijd tegen armoede en ongelijkheid ook ingegeven door persoonlijke belangen en motieven, zoals afgunst. Toch meent Tinnevelt dat er een breed gedeelde opvatting van rechtvaardigheid in onze samenleving bestaat die voldoende aanknopingspunten biedt om de groeiende armoede en ongelijkheid als onwenselijk aan te merken. Tot welk politiek of maatschappelijk handelen dit moet leiden, zal ongetwijfeld een punt van discussie worden, ook op deze avond.
Bibliotheek Oss, 9 april 2015, 20:00 uur
II. Hoeveel gelijkheid kunnen wij aan? Hoofdgast: politiek filosoof Marcel Wissenburg (Radboud Universteit Nijmegen)
Al sinds de Oudheid waarschuwen politieke filosofen en politieke celebrities, van Aristoteles tot en met Piketty, voor de gevaren van de kloof tussen arm en rijk. Maar, betoogt Marcel Wissenburg, het is een gotspe te beweren dat er in de westerse samenleving nog armoede bestaat. Natuurlijk kennen we hier allerlei vormen van ongelijkheid, maar wat is eigenlijk de bron van de onvrede daarover? Niet zozeer armoede of gebrek, maar veel vaker ons onvermogen om zin en betekenis te geven aan ons bestaan en ons bezit. Protestantse deugden als soberheid en duurzaamheid zullen ons daarbij niet helpen, laat staan het opheffen van de ongelijkheid binnen onze samenleving. We zullen moeten leren onze ongelijkheid van levensstijl te omarmen en ons eigen levensplan te trekken. In hoeverre is dit te rijmen met een opvatting van rechtvaardigheid, zoals die uit de eerste bijeenkomst naar voren is gekomen?
Bibliotheek Veghel, 22 april 2015, 20:00 uur
Meer lezen?
Ronald Tinnevelt. Mondiale rechtvaardigheid (2013)
Thomas Piketty. Kapitaal in de eenentwintigste eeuw (2014)
Victor Broers. Thomas Piketyty’s Kapitaal : samengevat in Nederlands perspectief (2014)
Willem Vermeend. Arm & rijk in Nederland : hoe het echt zit met inkomen en vermogen (2014)
Paul De Grauwe. De limieten van de markt : de slinger tussen overheid en kapitalisme (2014)
Robert Went (red.). Waarom Piketty lezen? : 49 reflecties op ‘Kapitaal in de 21e eeuw’ (2014)
Wouter van Bergen & Martin Visser. De kleine Piketty : het kapitale boek samengevat (2014)
Rutger Bregman. Gratis geld voor iedereen : en nog vijf grote ideeën die de wereld kunnen veranderen (2014)
Bas Jacobs. De prijs van gelijkheid (2008)
Robert & Edward Skidelsky. Hoeveel is genoeg? : geld en het verlangen naar een goed leven (2013)
Daron Acemoglu & James Robinson. Waarom sommige landen rijk zijn en andere arm (2012)
Hans Achterhuis. De utopie van de vrije markt (2010)
Stéphane Hessel. Doe er iets aan! : gesprekken met Gilles Vanderpooten (2011)
Maarten van den Hevel. Vrijheid gelijkheid broederschap : oude waarden in nieuwe tijden (2014)
Tony Judt. Het land is moe : verhandeling over onze ontevredenheid (2010)
Richard Layard. Waarom zijn we niet gelukkig? (2005)
Sendhill Mullainathan & Eldar Shafir. Schaarste : hoe gebrek aan tijd en geld ons gedrag bepalen (2013)
Martha Nussbaum. Niet voor de winst : waarom de democratie de geestes- wetenschappen nodig heeft (2011)
Michael J. Sandel. Niet alles is te koop : de morele grenzen van markt werking (2012)
Joseph Vogl. Het spook van het kapitaal (2013)
‘Enkele’artikelen over het boek van Thomas Piketty
Al onze theorieën over het kapitalisme weerlegd in één grafiek – Rutger Bregman (De Correspondent, eind maart 2014)
Occupy krijgt gelijk van Franse econoom Thomas Piketty want Capitalism failed (vertaling The Guardian, april 2014)
Thomas Piketty: ‘Ongelijkheid is gevaarlijk’ (One World, 16 april 2014)
Ten questions for Thomas Piketty, the economist who exposed capitalism’s fatal flaw (Quartz, 18 april 2014)
Hoe de rijker steeds rijker worden (Trouw, 19 april 2014)
Preview uit het boek Mondiale rechtvaardigheid van Ronald Tinnevelt.
Interview met Marcel Wissenburg: Voor ieder zoekt Rawls de maximale vrijheid (Trouw, januari 2007)
Artikelen op website bibliotheek en verwante blogs
Dit kapitalisme is gedoemd te mislukken (juni 2011)
In control? – 9 Out Of 10 Americans Are Completely Wrong About This Mind-Blowing Fact (oktober 2013)
Open deur? – Wij klagen over het systeem, maar wij zijn het systeem (juni 2014)
Markt en staat zijn als tweelingbroeders: ze kunnen zonder elkaar niet leven, en ze versterken elkaar. (oktober 2014)
Piketty-tijd – the most important economics book of the year — and maybe of the decade. (oktober 2014)
Nieuwe partij -Ik geloof niet dat mensen de capaciteit hebben om engelen te zijn. Maar ik ben ervan overtuigd dat ze minder egoïstisch kunnen zijn. (december 2014)
Fed up (september 2014)
Vijf minuten, 36 uur, vier dagen (mei 2012)
Let these facts be known en een Openbare Bibliotheek (2011)
(dinsdag 10 maart 2015)
Op verzoek van de opinieredactie van het Brabants Dagblad schreef Bart Petersen een artikel over dit thema (We moeten ons leven flink veranderen); geplaatst in de editie van woensdag 8 april 2015.
