Op de eerste TEDx Veghel spraken vooral mensen die een link hebben of hadden met de plaats Veghel. Ellen Minkels was bewust op zoek naar interessante sprekers die er ooit hebben gewoond en/of er nu nog wonen en werken. Willie Smits zat ooit op het lokale Zwijsen college. In de Wikipedia wordt hij neergezet als een Indonesische bosbouwkundige, dierenrechtenactivist en natuurbeschermer van Nederlandse afkomst.
Hij merkte in het begin van zijn speech op dat zijn Zwijssen helaas de oude, vertrouwde plek aan de vijver achter zich heeft gelaten. Evenals het nabij gelegen ziekenhuis. Ook weg. Willie Smits is na zijn middelbare schooltijd gaan studeren in Wageningen. Werd opgeleid als bomen/bosdeskundige. En kwam op zeker moment in Indonesië terecht. Daar heeft hij voornamelijk op Borneo gewerkt. Is inmiddels ook Indonesisch staatsburger en nog steeds actief om daar bij te dragen aan een ‘betere’ wereld. Ik kende hem niet. Maar Ellen had van tevoren al aangegeven dat hij met belangrijke ‘dingen’ bezig was.
Een eerdere TED-talk
Willie Smits heeft eerder – constateer ik vandaag – een TED-speech gehouden. Al in februari 2009: How to restore a rainforest (20:42, 624.509 views op 14-6). In ruim twintig minuten draagt hij in een hoog tempo heel veel informatie aan. Veel slides, data. Een verhaal waaruit blijkt dat Willie Smits op veel borden tegelijkertijd schaakt. Hij realiseerde zich toen al dat het om ‘de wereld’ te verbeteren niet voldoende is je bezig te houden met een bepaald onderdeel van de puzzel. Bijvoorbeeld orang-oetan baby’s opnemen in een herstellingskliniek. Of lokale bewoners vragen te stoppen met het omhakken van het regenwoud. Al in 2009 liet hij zien dat je alle problemen en uitdagingen alleen kunt tackelen door ze vanuit verschillende kanten aan te ‘vliegen’. Hij realiseert zich dat fragiele ecosystemen – die op het punt staan om te vallen – alleen gered kunnen worden door daarin alle deelbelangen en partijen mee te nemen. In die geest is hij in Indonesië actief en al in 2009 zat dat in zijn TED-talk
Niet naïef
Willie Smits is een gedreven man. Die weet waarvoor hij zich in zet. Maar hij is zeker niet naïef. Weet hoe de samenleving, maar vooral de mens in elkaar steekt. In het begin van zijn Veghelse TEDx-talk bezigde hij de zin ‘greed is still winning‘. Hij ziet nog steeds om zich heen – in Indonesië – dat veel mensen gaan voor gemakkelijke manieren om geld te verdienen. Met rampzalige gevolgen voor hun eigen omgeving en vooral hun nageslacht. En even later merkte hij op dat hij niet gelooft dat mensen vanuit zichzelf zo maar ‘het goede’ doen.
“What’s in it for me!” Dat denken veel mensen. Zit er voor mij geen persoonlijk gewin in, dan doe ik niet mee. Dat inzicht bracht en brengt hem er toe steeds oplossingen te bedenken die voor de meeste mensen in zijn regio positief uitpakken.
Tegelijkertijd is Willie Smits ook een optimistisch mens. Die weet dat er veel kansen zijn om negatieve ontwikkelingen een andere kant op te sturen. Aan het eind van zijn Veghelse TEDtalk merkt hij op dat hij de komende jaren in Indonesië een groot bosgebied volgens zijn inzichten mag gaan beheren. Groot? Het hele bosareaal van Nederland, maal twee.
Het probleem
In Indonesië ziet Willie Smits dat al decennia lang regenwoud wordt omgetoverd tot bouwland voor palmolieplantages. Monoculturen voor de Unilevers van de samenleving. Voor producten die wij hier in het Westen massaal afnemen. Palmolie dat in duizenden producten redelijk verborgen zit opgenomen. Niemand is onschuldig! Door het omtoveren van regenwoud in palmolieplantages verdwijnen veel waardevolle planten en dieren; lopen ‘zijn’ geliefde orang-oetans gevaar lopen. Hij constateert ook dat die – op ‘onze ‘ ruilverkaveling lijkende – manier van agrarisch bezig zijn niet alleen funest is voor de natuur maar evenzo voor lokale gemeenschappen. Wat resteert zijn kaalgeslagen vlaktes waarop slechts een handjevol mensen zich economisch kan bedruipen. Een niet duurzaam systeem.
De oplossing
Willie Smits gelooft in totaal oplossingen. Allereerst moeten gemeenschappen overtuigd worden van de noodzaak om te stoppen met het omhakken /wegbranden van regenwoud voor palmolieplantages. Maar een oproep om de bomen (en daarmee samenhangende planten en dieren) te redden is niet voldoende. Wat levert het ons op? Tijdens zijn TED-verhaal ging hij er niet al te diep op in, maar hij heeft onderzocht dat een bepaald soort suikerpalm een ideale boom is voor deze gemeenschappen. Een boom die relatief gemakkelijk en snel groeit én gedurende lange tijd een soort suikerwater produceert. Dit af te tappen suikerwater kan vervolgens via diverse procédé’s omgezet worden in waardevolle dingen zoals bio-ethanol (= brandstof), palmsuiker en bio-plastics. Het bijzondere van deze boom is dat die het best floreert in een gemengde omgeving. Dus niet in een monocultuur zoals op een oliepalmplantage of (bij ons) een maïsveld. Willie Smits heeft aangetoond dat hij in staat is om binnen vijf jaar een waardeloos stuk land om te toveren tot een plek waar niet alleen de diversiteit (aan planten en dieren) terugkeert, maar waar de mensen ook economisch gewin uit kunnen halen.
De komende jaren mag hij zijn ideeën gaan toepassen op een bosareaal dat twee keer de omvang heeft van alle bossen in Nederland.
Ergens in zijn verhaal noemde hij ook nog even kort dat door het veranderende klimaat de omstandigheden in met name Indonesië de komende jaren voor de agrarische sector alleen maar zullen verbeteren. Dit grote land ligt in de zogenaamde (nieuwe) green belt. Europa en een groot deel van Amerika maken daar straks geen deel meer van uit. In de ogen van Willie Smits is ‘zijn’ suikerpalm een deel van de oplossing. Een boom die ons veel kan leveren: energie, grondstoffen. En die gewoon te midden van een diverse en biorijke omgeving het beste floreert. Waardoor de noodzaak om nog meer regenwoud te offeren op het altaar van de vooruitgang niet langer noodzakelijk is. Sterker: het bijzonder dom is om daar mee door te blijven gaan. En belangrijk is ook dat die suikerpalm mensen in haar omgeving van ene inkomen voorziet, waardoor ze geneigd zijn zuinig met haar en haar omgeving om te gaan. En orang-oetans weer een plek krijgen waar ze kunnen leven. Win-zin heet dat modieus. Benieuwd hoe die giga-experimenten gaan uitpakken. Over vijf jaar weten we meer. Maar voor die tijd kunt u zijn TEDx Veghel-verhaal al bekijken.
Een boek
Al in 2007 verscheen in Duitsland al Denker des Dschungels. Een jaar later verscheen de vertaling als De denkers van de jungle. Geschreven door Gerd Schuster en Willie Smits. Ene Jay Ullal maakte de foto’s. Een dik, oblong fotoboek met veel informatie over het werk van Willie Smits op Borneo en Sumatra. Een poging om aan te tonen dat het kan: dieren beschermen én het klimaat veranderen.
Andere filmpjes
TEDxPearlRiver – Willie Smits – Conservation (mei 2011) (20:58)
Willie Smits Interview (april 2011) (7:03)
Willie Smits: Village Based Permaculture Approaches in Indonesia (januari 2016) (1:03:31)
KasBank Custodian Willie Smits (februari 2015) (6:11)
Willie Smits – Dilemma (preview op TEDx Veghel) (april 2016) (0:51)
Website – Stichting Masarang (Motto: Red ons milieu samen met de lokale bevolking)
Bevat veel achtergrondinformatie over Willie Smits, suikerpalmen en zijn herbebossingsplannen.
Andere artikelen over TEDx Veghel
Food4Thought
Frits van Eerd – Service het nieuwe goud?
Babs van Geel – We zijn elkaars medicijn tegen eenzaamheid
Citaat 362 (dinsdag 14 juni 2016)
Homepage Citaten 2016
