Dinsdag maakte De Belgische krant De Standaard me via haar nieuwsbrief attent op een leuk initiatief.
The 21st century’s 100 greatest films. Een lijstje. Altijd handig. En leuk.
Tevens een kans om te checken hoe onze collectie er voor staat. Een soort examen voor de samenwerkende Noord Oost Brabantse Bibliotheken.
BBC vroeg filmrecensenten wereldwijd naar hun top tien films van de 21ste eeuw. Helemaal bovenaan staat Mulholland Drive, de bizarre maar fascinerende thriller van David Lynch.
De eeuw is nog lang niet om, maar BBC nam alvast de tijd om terug te blikken op de beste films die de afgelopen zestien jaar zijn verschenen. Het vroeg daarom aan 177 filmrecensenten uit 36 landen om hun top tien op te stellen. Dat leverde een totaal van 599 films op, waaruit een lijst van de honderd beste films werd opgesteld.
Helemaal bovenaan staat het surrealistische Mulholland Drive van David Lynch uit 2001, met Naomi Watts en Laura Harring. Plaats twee wordt ingenomen door In the mood for love van Wong Kar-wai (2000) en plaats drie door There will be blood van Paul Thomas Anderson (2007). De top vijf wordt vervolledigd door Spirited away van Hayao Miyazaki (2001) en Boyhood van Richard Linklater (2014).
Volgens onze eigen filmrecensent, die het overigens roerend eens is met de nummer een, is het interessante aan dergelijke lijst dat de mening van critici soms met die van het publiek gelijkloopt (zoals bij Boyhood), en soms er haaks op staat, zoals bij Synecdoche New York, dat toentertijd compleet flopte aan de kassa.
De populairste regisseurs in de lijst, met elk drie titels, zijn Wes Anderson, Apichatpong Weerasethakul, Joel en Ethan Coen, Christopher Nolan, Michael Haneke en Paul Thomas Anderson. Slechts negen van de films in de lijst zijn het werk van een vrouwelijke regisseur.
Het overgrote deel van de films zijn Engelstalig (57), daarna Frans (13) en Spaans (4). Naast Duits, Portugees en Russische, staan er ook films in de lijst waarin Thais, Hongaars, Mandarijns, Perzisch en Koreaans wordt gesproken.
2012 en 2013 waren volgens de recensenten de beste filmjaren van de 21ste eeuw, met elk negen titels in de lijst. Wie zijn schade wil inhalen, kan alvast beginnen onderaan bij nummertje honderd. De lijst wordt afgesloten door drie films, maar eentje daarvan is Toni Erdmann, een film van Maren Ade die bij ons net vorige week in de zalen belandde. Het is de enige film uit 2016 die de lijst haalde.
De lijst
01 Mulholland Drive (David Lynch, 2001)
02 In the Mood for Love (Wong Kar-wai, 2000)
03 There Will Be Blood (Paul Thomas Anderson, 2007) soundtrack
04 Spirited Away (Hayao Miyazaki, 2001)
05 Boyhood (Richard Linklater, 2014)
06 Eternal Sunshine of the Spotless Mind (Michel Gondry, 2004)
07 The Tree of Life (Terrence Malick, 2011)
08 Yi Yi: A One and a Two (Edward Yang, 2000)
09 A Separation (Asghar Farhadi, 2011)
10 Inside Llewyn Davis (Joel and Ethan Coen, 2013)
10 No Country For Old Men (Joel and Ethan Coen, 2007)
12 Children of Men (Alfonso Cuarón, 2006)
12 Zodiac (David Fincher, 2007)
14 The Act of Killing (Joshua Oppenheimer, 2012)
15 4 Months, 3 Weeks & 2 Days (Cristian Mungiu, 2007)
16 Holy Motors (Leos Carax, 2012)
17 Pan’s Labyrinth (Guillermo Del Toro, 2006)
18 Das weisse Band (Michael Haneke, 2009)
19 Mad Max: Fury Road (George Miller, 2015)
20 Synecdoche, New York (Charlie Kaufman, 2008)
21 The Grand Budapest Hotel (Wes Anderson, 2014)
22 Caché (Michael Haneke, 2005)
22 Lost in Translation (Sofia Coppola, 2003)
24 The Master (Paul Thomas Anderson, 2012)
25 Memento (Christopher Nolan, 2001)
26 25th Hour (Spike Lee, 2002)
27 The Social Network (David Fincher, 2010)
28 Hable con ella (Pedro Almodóvar, 2002)
29 WALL-E (Andrew Stanton, 2008)
30 Oldboy (Park Chan-wook, 2003)
31 Margaret (Kenneth Lonergan, 2011)
32 Das Leben der Anderen (Florian Henckel von Donnersmarck, 2006)
33 The Dark Knight (Christopher Nolan, 2008)
34 Son of Saul (László Nemes, 2015)
35 Crouching Tiger, Hidden Dragon (Ang Lee, 2000) soundtrack
36 Timbuktu (Abderrahmane Sissako, 2014)
37 Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives (Apichatpong Weerasethakul, 2010)
38 Cidade de Deus (Fernando Meirelles and Kátia Lund, 2002)
39 The New World (Terrence Malick, 2005)
40 Brokeback Mountain (Ang Lee, 2005)
41 Inside Out (Pete Docter and Ronnie Del Carmen, 2015)
42 Amour (Michael Haneke, 2012)
43 Melancholia (Lars von Trier, 2011)
44 12 Years a Slave (Steve McQueen, 2013)
45 Blue Is the Warmest Color (Abdellatif Kechiche, 2013)
46 Copie conforme (Abbas Kiarostami, 2010)
47 Leviathan (Andrey Zvyagintsev, 2014)
48 Brooklyn (John Crowley, 2015)
49 Goodbye to Language (Jean-Luc Godard, 2014)
50 The Assassin (Hou Hsiao-hsien, 2015)
51. Inception (Christopher Nolan, 2010)
52 Tropical Malady (Apichatpong Weerasethakul, 2004)
53 Moulin Rouge! (Baz Luhrmann, 2001)
54 Once Upon a Time in Anatolia (Nuri Bilge Ceylan, 2011)
55 Ida (Pawel Pawlikowski, 2013)
56 Werckmeister Harmonies (Bela Tarr and Ágnes Hranitzky, 2000)
57 Zero Dark Thirty (Kathryn Bigelow, 2012)
58 Moolaadé (Ousmane Sembene, 2004)
59 A History of Violence (David Cronenberg, 2005)
60 Syndromes and a Century (Apichatpong Weerasethakul, 2006)
61 Under the Skin (Jonathan Glazer, 2013)
62 Inglourious Basterds (Quentin Tarantino and Eli Roth, 2009) soundtrack
63 The Turin Horse (Bela Tarr and Ágnes Hranitzky, 2011)
64 La grande bellezza (Paolo Sorrentino, 2013)
65 Fish Tank (Andrea Arnold, 2009)
66 Spring, Summer, Fall, Winter…and Spring (Kim Ki-duk, 2003)
67 The Hurt Locker (Kathryn Bigelow, 2008)
68 The Royal Tenenbaums (Wes Anderson, 2001)
69 Carol (Todd Haynes, 2015)
70 Stories We Tell (Sarah Polley, 2012)
71 Tabu (Miguel Gomes, 2012)
72 Only Lovers Left Alive (Jim Jarmusch, 2013)
73 Before Sunset (Richard Linklater, 2004)
74 Spring Breakers (Harmony Korine, 2012)
75 Inherent Vice (Paul Thomas Anderson, 2014)
76 Dogville (Lars von Trier, 2003)
77 The Diving Bell and the Butterfly (Julian Schnabel, 2007)
78 The Wolf of Wall Street (Martin Scorsese, 2013)
79 Almost Famous (Cameron Crowe, 2000)
80 The Return (Andrey Zvyagintsev, 2003)
81 Shame (Steve McQueen, 2011)
82 A Serious Man (Joel and Ethan Coen, 2009)
83 A.I. Artificial Intelligence (Steven Spielberg, 2001)
84 Her (Spike Jonze, 2013)
85 Un Prophète (Jacques Audiard, 2009)
86 Far From Heaven (Todd Haynes, 2002)
87 Le fabuleux destin d’Amélie Poulain (Jean-Pierre Jeunet, 2001)
88 Spotlight (Tom McCarthy, 2015)
89 The Headless Woman (Lucrecia Martel, 2008)
90 The Pianist (Roman Polanski, 2002)
91 El secreto de su ojos (Juan José Campanella, 2009)
92 The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford (Andrew Dominik, 2007) soundtrack
93 Ratatouille (Brad Bird and Jan Pinkava, 2007)
94 Let the Right One In (Tomas Alfredson, 2008)
95 Moonrise Kingdom (Wes Anderson, 2012)
96 Finding Nemo (Andrew Stanton, 2003)
97 White Material (Claire Denis, 2009)
98 Ten (Abbas Kiarostami, 2002)
99 The Gleaners and I (Agnès Varda, 2000)
00 Carlos (Olivier Assayas, 2010)
00 Requiem for a Dream (Darren Aronofsky, 2000)
00 Toni Erdmann (Maren Ade, 2016)
Filteren
Toevallig kwam dit lijstje voorbij terwijl ik een boek aan het lezen was dat een overduidelijke link heeft met lijstjes en keuzestress. De Amerikaanse schrijver/denker Kevin Kelly reikt in zijn onlangs verschenen en nog niet vertaalde boek The inevitable : understanding the 12 technological forces that will shape our lives twaalf werkwoorden aan. Werkwoorden waar hij zijn visie op de toekomst als het ware aan ophangt, omheen verteld. Kevin Kelly probeert dertig jaar vooruit te kijken. Wat voor grote trends ziet hij. Hoe zullen bestaande tendensen zich voortzetten? Hij wil absoluut niet de profeet uithangen die hét weet, maar wil wel op grond van veel lees- en denkwerkwerk de lezer meenemen in een wereld waarin veel gaat veranderen. Dat die trends onvermijdelijk zijn (de titel: inevitable=onvermijdelijk) is voor hem geen vraag. Klik hier voor een lang artikel over dit boek.
Hoofdstuk 7 gaat over filteren (een werkwoord). Dat hoofdstuk heet bewust niet filter (een zelfstandig naamwoord). De kern van zijn verhaal is dat in de komende jaren bijna alles constant zal blijven veranderen. Iets (anders) worden. Zo ook filteren. Het is zijn ogen onvermijdelijk dat wij mensen nog veel massaler dan nu gebruik gaan maken van filters (meervoud). Overal zullen apps opduiken, systemen die ons helpen wegwijs te worden uit een oceaan aan keuzes. Mocht u denken dat er nu al veel valt te kiezen dan vergist u zich. We zijn in zijn ogen hard op weg naar een spreekwoordelijke Library of Everything (een Bibliotheek van Alles). En we zullen snakken naar systemen die ons helpen wegwijs te worden. Te krijgen wat we willen.
Er is nooit een betere tijd geweest dan nu om een lezer te zijn, een kijker, een luisteraar of deelnemer aan menselijke expressie. Een opwindende lawine nieuw spul wordt elk jaar gemaakt. Elke twaalf maanden produceren we 8 miljoen nieuwe liedjes, 2 miljoen nieuwe boeken, 16 duizend nieuwe films, 30 miljoen blog posts, 182 miljard tweets, 400 duizend nieuwe producten. Met een kleine beweging – van de pols – kan een gemiddeld iemand deze Bibliotheek van Alles oproepen.
Het resultaat is een oneindige hal van mogelijkheden. In elke richting stapelen zich ontelbare keuzes op. () Plekken om op vakantie te gaan, te eten, ja zelfs dingen die je kunt eten worden jaarlijks groter. Mogelijkheden om in te investeren exploderen. Cursussen die je kunt volgen, dingen die je kunt leren, manieren om je te vermaken nemen astronomisch toe. Er is eenvoudigweg niet genoeg tijd in een leven om de potentie van elke keuze te beoordelen. Het zou meer dan een jaar aandacht kosten om een preview te nemen van alles wat in de laatste 24 jaar uur is uitgevonden en gemaakt.
Het gros van dit filteren zal door AI (Artificiële Intelligentie) gedaan worden. AI staat nu nog in de kinderschoenen maar zal de komende dertig jaren exploderen en net zo gewoon worden als … elektriciteit. De tijd zal leren of die voorspelling van Kevin Kelly uitkomt. Zeker is wel dat aan veel ‘dingen’ en ‘diensten’ AI zal worden toegevoegd. Ik vermoed dat velen van u daarover skeptisch zijn en de voorkeur geven aan menselijke filters of filteraars. Prima, maar Google, Facebook of Amazon zijn voorbeelden van filters die toch al jarenlang voor u bezig zijn.
Een menselijk lijstje
Bovenstaand BBC-lijst is mensenwerk. Zonder enige twijfel. Ruim honderd filmkenners (dus niet uw buurman, die ook wel eens een film bekijkt) hebben de moeite genomen in hun geest te graaien. Op zoek naar ‘de beste’ speelfilm van de laatste vijftien jaar. Door het grote aantal (mij onbekende) deelnemers is het een relevante lijst. Waar u – als filmliefhebber – uw voordeel mee kunt doen. Het is té vroeg om te bepalen of het een canon-achtige lijst is geworden. Dat zal de tijd leren. Voorlopig is het een prima lijstje om mee vooruit te kunnen. Alhoewel Kevin Kelly terecht opmerkt:
Het probleem is dat je, zelfs na het filteren, nog te veel keuzes overhoudt. Er zijn meer super great five-star movies dan u ooit in uw leven kunt bekijken. () Meer grote bands, boeken en gadgets die jou aan zullen spreken; om op te nemen, zelfs als je er voltijds baan van zou kunnen maken.
Honderd titels
Met een gemiddelde duur van 90 minuten kom je op 150 uur. Maar ik vermoed dat veel films uit deze lijst iets langer zijn, dus reken maar op tweehonderd uur. Dat is een zeer volle week. Om alles te (her)zien zou u twee jaar kunnen uittrekken: elke week één titel. Maar dan dient u iets anders achterwege te laten. Denk aan Netflix, HBO, bioscoop, filmhuis om bij een deel (!) van de beeldcultuur te blijven. Dagelijks wordt u daarnaast ook nog attent gemaakt op nieuwe boeken, een leuke tentoonstelling, een dagtripje et cetera.
Een leuk lijstje
Ondanks alle bovenstaande bemerkingen is het wel een leuk lijstje geworden. Om te beginnen is het altijd lollig om na te gaan hoeveel titels je ervan kent of gezien hebt. Ook is het – als filmliefhebber – een feest van herkenning. Veert op bij sommige titels. Herinnert je dat je die film ook ooit gezien hebt en dat het tegenviel; of juist niet. Komen via de naam van de regisseur andere speelfilms naar boven. Of dat je de muziek zo opvallend vond. Ook is het onvermijdelijk (!) dat je jezelf gaat afvragen waarom bepaalde speelfilms niet zijn opgenomen.
Feest der herkenning
Zo herinner ik me de kleuren (in: Far from heaven), natuurlijk de muziek (Le fabuleux destin d’Amélie Poulain, Inside Llewyn Davis, Hable con ella), de harde grappen (Inglorious basterds), de magie (Spirited away), de humor en grandeur (The Grand Budapest hotel), de kilheid van de tijd (Das weiße Band, Son of Saul, The pianist), de puzzel (Mento), het verhaal (Brokeback mountain), de tijdgeest (Ida), de lege glamour (La grande bellezza), de zelfkant (Carol), het onvoorstelbare (The diving bell and the butterfly), de verslaving (Requiem for a dream), de link met ons werk (Spotlight), je eigen levenseinde (Amour) et cetera.
Het examen voor de bibliotheek
Twintig van de honderd titels ontbreken. Rapportcijfer: een acht. Dat is goed. Ik vermoed dat er door de jaren heen enkele titels zijn afgeschreven. Kan me niet voorstellen dat Inglourious basterds (van Tarantino) of Spirited away van die Japanse tekenaar niet ooit in de collectie van de samenwerkende Noord Oost Brabantse Bibliotheken hebben gezeten. Zeker is wel dat collectie in onze regio alleen in de bieb geleend kan worden. Alle videotheken hebben het loodje gelegd. Voorlopig houden we als bibliotheek de dvd/blue ray collectie in stand. Ik ben het met Kevin Kelly eens. We zijn onvermijdelijk op weg naar een Bibliotheek van Alles, waarin uiteindelijk bijna alles wat ooit door mensen is gemaakt (digitaal) zal zijn opgenomen. En tegen die tijd zullen er zonder enige twijfel AI-systemen zijn die u helpen keuzes te maken.
Tóch ben ik zo eigenwijs om te denken dat er daarnaast altijd behoefte zal zijn aan mensen die andere mensen attent maken op bijzondere ‘dingen’. Ook daarover heeft Kevin Kelly het in zijn boek. En alhoewel hij het in zijn boek niet over bibliothecarissen heeft, vermoed ik dat hij voor ons wel een rol in de toekomst ziet weggelegd.
Het ultieme lijstje?
Nee! Van de honderd genoemde films hebben slechts vier een Oscar gewonnen (voor de beste film), drie een Gouden Palm (in Cannes) en twee een Gouden Beer (in Berlijn).
Oscars: No country for old man, The hurt locker, 12 years a slave & Spotlight
Gouden Palm: The pianist, Uncle Boonmee who can recall his past lives & Amour
Gouden Beer: Spirited away & A separation
Ga je kijken op IMBD dan tref je daar heel andere waarderingen aan.
Conclusie: een lijstje (of een prijs) is altijd een momentopname. Blijft evolueren. Hangt af van toeval maar kan wel helpen om kaf van koren te scheiden. Doe er uw voordeel mee.
BBC: The 21st century’s 100 greatest films
Citaat 388 (woensdag 24 augustus 2016)
Homepage Citaten 2016
