Simsalabim – Als ik van jou 10.000 euro leen, zal alleen een gek zeggen dat ik 10.000 euro rijker ben.

Maar dat vergeten we als het om een land gaat: leent het zo veel geld dat het BNP 3 procent stijgt, dan noemen we dat groei! We weten dat we niet kunnen blijven lenen, maar toch doen we het. Door zo veel schulden te maken, bestelen we onze kinderen. We zuigen de toekomst leeg met een stofzuiger.

Tomás Sedlácek
In de week dat in Cyprus banken omvielen en veel vermogens verdampten stond bovenstaande uitspraak in het Paasnummer van Humo, het Belgische opinie- en omroepblad. De uitspraak wordt gedaan door de Tsjechische macro-econoom Tomáš Sedláček (36 jaar oud) en auteur van De economie van goed en kwaad : de zoektocht naar economische zingeving van Gilgamesj tot Wall Street.

Een boek van circa 400 pagina’s waarin hij probeert aan te tonen dat ‘de’ economie geen waardevrije wetenschap. Hij doet dat door uit de wereldcultuur kunstwerken naar voren te halen waarin ook uitspraken gedaan worden over de economie. Hij behandelt onder andere het Gilgamesj epos, delen uit het Oude testament, René Descartes, Bernard Mandeville en The Matrix.

Uit het Humo-artikel enkele andere citaten.

Vraag: Maar u staat wel vooraan om de regerende economische orthodoxie aan te vallen. Wanneer is dat zo begonnen?
TC: Ik had een favoriete prof, die de geschiedenis van de economie doceerde. Op een dag stond het bord achter hem nog vol met allerlei formules van de voorgaande les – alle klassieke stuff, het model van de homo economicus. Hij zei alleen maar: ‘Kijk eens aan wat een aardig schilderij! Als je dat wil, kan je erin geloven.’ En hij veegde het bord schoon.
Die man had gelijk: economen doen wel alsof ze een waardenvrije, exacte wetenschap beoefenen, in feite vertellen ze maar een verhaal als een ander. En sinds die dag is er diep in mij een protestantse beweging gaan groeien, die alle ‘katholieke’ dogma’s van de economie wantrouwt: de groei om de groei, de opvatting dat goed en kwaad niet in de economie thuishoren, dat de economie al het andere voorafgaat …”

Vraag: U bent de eerste om uw eigen vak te relativeren: een econoom is geen goed econoom als hij alleen maar econoom is, zegt u.
TC: We verwachten veel te veel van de markt. Er is toch nooit iemand die in alle ernst beweerd heeft dat de markt voor een rechtvaardige wereld zou zorgen? Of dat ze ons zou helpen om een goeie relatie te hebben met onze vrouw, met onszelf of met God? En toch gedragen we ons dikwijls alsof dat wél zo is, alsof álles een economische logica volgt.

Vraag: U bent overtuigend als u zegt dat de doos van Pandora geopend is en niet meer dicht kan: onze materiële honger is onstilbaar. Of zoals u U2 citeert: ‘You can never get enough of what you don’t really need.’ Het alternatief dat u vervolgens geeft – ‘We moeten dankbaar zijn voor wat we hebben, en we hebben echt heel veel’ – is minder overtuigend, weet ik, want ik predik het ook wel eens tegenover mijn kinderen.
TC: (lacht) Je staat niet alleen! We vechten daar allemaal mee, en toch moeten we die richting uit: verlangen naar de dingen die we hebben in plaats van naar de dingen die we nog niet hebben. Je kan in plaats van U2 voor je kinderen eens het nummer ‘We float’ van PJ Harvey draaien: ‘We wanted to find love / We wanted success / Until something was enough / Until my middle name was Excess ..”
Wil je gelukkig zijn? Besef dan dat je het bént. Het Koninkrijk Gods is onder ons!

Moraal
Een mooie opmerking aan de vooravond van Witte Donderdag en Sedlácek reikt ‘materiaal’ aan om anders naar alle economen te kijken, die overal met hun visie op ‘dé’ economie verschijnen. Dag na dag.

Achtergronden
Er wordt verwezen naar de song Stuck in a moment you can’t get out of van de cd All that you can’t leave behind van U2 (2000)
En We float op de cd Stories from the city, stories from the sea (ook uit 2000) van PJ Harvey.

Citaat 014 (woensdag 27 maart 2013)
Homepage Citaten 2013