Dit album wordt door velen genoemd als hét echtscheidings-album.
Andere vaak genoemde titels zijn Blood on the tracks van Bob Dylan (uit 1975) en Here, my dear van Marvin Gaye (uit 1978) en in Nederland de Eerste officiële Nederlandse echtscheidings cd van Youp van het Hek (uit 1983). Onlangs verscheen de cd Afkuil van Jaap Boots.
Over wordt genoemd in het zomernummer van het muziektijdschrift Heaven. In dat nummer staat een interview met Peter Hammill. Het artikel wordt vergezeld van een kadertje waarin ex-Oor journalist Bert van de Kamp een top 10 publiceert van de beste platen van Hammill en zijn groep Van der Graaf generator.
Een bijzonder interessant interview. Niet alleen voor de fans of mensen die hem (een beetje) kennen. Nee, zijn opmerkingen zijn eigenlijk voor iedereen bedoeld die iets met muziek heeft, het belang inziet van cultuur, zich zorgen maakt over de muziekwereld enzovoorts.
Wat heeft muziek te bieden
Vroeger moesten mensen altijd hard werken om muziek te kunnen doorgronden, althans bijna alle muziek. Voor iedere vorm van kunst was het heel natuurlijk de ontvanger niet direct op zijn wenken te bedienen.En omdat ik al zo lang meedraai, beschouw ik het als normaal dat mensen moeite moeten doen. Het staat ze natuurlijk vrij er van weg te lopen, begrijp me goed, maar dan missen ze iets wezenlijks. Het is niet zo dat kunst de ontvanger iets te bieden heeft. Nee, wat de ontvanger ontdekt, wat hij krijgt, is iets van zichzelf. En die ontdekking blijft verborgen als je niet wordt uitgedaagd.
Nut van de (pop)journalistiek en cultuurkritiek
Zeker, journalisten hebben een gidsrol daarin. Niet altijd in de mate als ze zelf denken, maar ze kunnen mensen zeker helpen hun eigen weg te vinden. Mensen hoeven het niet met kritieken eens te zijn, maar ze kunnen er wel degelijk richting aan ontlenen. Zo kan het gebeuren dat een slechte recensie voor sommige mensen aanleiding kan zijn zich te verdiepen in een plaat. Ik denk dat je het zo moet zien: journalisten kunnen een richting aangeven en het is aan de luisteraar of hij zich daarin herkent of niet. En het is in ieder geval beter dan online te gaan op webwinkels en dan van die flauwe aanwijzingen op te volgen als ‘Liefhebbers van deze cd bestelden ook …’ Dat vind ik echt misleidend.
Muziek op internet
Nou, zelf doe ik daar niets in. Er zijn verschillende Peter Hammill-sites op MySpace, maar daar heb ik niets mee van doen. In mijn beleving hebben dit soort ontwikkelingen het alleen maar lastiger gemaakt om nog iets te ontdekken. Er is ontzettend veel, maar ik zou niet weten hoe ik mijn weg daarin zou moeten vinden. Natuurlijk, een band als Arctic monkeys heeft het via MySpace heel ver geschopt, maar hoeveel groepen zijn er niet die nooit verder komen dan hun eigen dorp? Toen wij een kleine veertig jaar geleden begonnen, traden wij in onze eigen woonplaats op, vervolgens kregen we de gelegenheid tien mijl verderop te spelen, sommige mensen gingen met ons mee en zo werd het groter en groter. Zo werkt dat tegenwoordig niet meer. Nee, het internet is niet mijn ding, al zal dat ook wel iets te maken hebben met leeftijd.
De kids van nu
De kids van tegenwoordig horen natuurlijk wel eens wat van hun ouders, zien die platen in de kast staan en wachten dan tot de ouwelui uit het zicht zijn om het te checken. Nooit in hun bijzijn! Zo gaat dat. En het is ook niet zozeer een kwestie van ontdekken, waar ik net over sprak, maar de muziek moet hun toebehoren. De muziek waar ik vroeger naar luisterde, kende lang niet iedereen, het was mijn muziek, het was een kenmerkend deel van mijzelf. De meeste jongeren van nu eigenen zich muziek helemaal niet meer toe – ze vermaken zich, meer niet.
Instapplaten
Voor Van der Graaf zou ik zeggen H to He who am the only one, ons tweede album uit 1970. Via dat album zijn mijn vrouw en dochters namelijk pas een paar jaar geleden onze muziek gaan waarderen. () Voor mijn solowerk is het lastiger te bepalen, want dat is zó gevarieerd. Ik zou zeggen als introductie, Over uit 1977, omdat dat album meerdere stijlen herbergt. Dat betekent niet dat je alles zult waarderen. Sommigen voelen zich uitsluitend aangesproken door de ballads, anderen juist door het abstracte werk. Hoe dan ook, mensen kunnen er in ieder geval zeker van zijn dat als een nieuw album hen onverhoopt niet mocht bevallen, mijn volgende plaat naar alle waarschijnlijkheid weer totaal anders zal zijn. Dat is wel een verschil met de muziek van Van der Graaf: als je daarvan een eerste hap geproefd hebt, kun je de hele maaltijd tot je nemen.
Interview en tekst door Perry Oostrum in nummer 4 van Heaven (2007).
Bert van de Kamp selecteerde de volgende top 10
 | |
| Nummer 1. Van der Graaf generator. Godbluff (1975) We can’t have illusion between me and you … | |
 | |
| Nummer 2. Van der Graaf generator. Still life (1976) Dreams of a grander thing than we are … | |
 | |
| Nummer 3. Peter Hammill. In camera (1974) Some call me SATAN, others have m GOD … | |
 | |
| Nummer 4. Peter Hammill. A black box (1980) Sometimes I don’t know why I bother, but I’m bothered … | |
 | |
| Nummer 5. Peter Hammill. The silent corner & the empty stage (1974) Day is just a word I use to keep the dark at bay … | |
 | |
| Nummer 6. Van der Graaf generator. Pawn hearts (1971) I can see the lemmings coming … | |
 | |
| Nummer 7. Van der Graaf generator. World record (1976) In songs like this I can bear the weight … | |
| |
| Nummer 8. Peter Hammill. Over (1977) Only writing love songs when it’s gone and dead … | |
 | |
| Nummer 9. Peter Hammill. The noise (1993) We must learn not to forget … | |
 | |
| Nummer 10. Van der Graaf generator. Real time (2007) Get on with it! (stem uit het begin publiek aan het begin van deze concertopname) |
Vijf andere Peter Hammill-albums
 | |
| Ph7 (1979) All men are born equal at the moment they arrive: check the limbs and senses we require to survive. But some come deaf and dumb and blinded, some have damage to their brains; parents constantly remindedthat they’ll never play the normal children’s games. They may not be normal, but they’re people just the same. (Uit: Handicap and equality) | |
 | |
| Skin (1986) Four pails of water and a bagfull of salts. That is all she was, all my lover represented – that sounds just as mad as saying she will never die. Fools may clutch at straws but truth must not be circumvented: as the tree falls, so must that tree lie! Now that sounds so odd… once I would have preached it brightly. Now questions appear I rationally can’t ignore… Nothingness or God, Which of them seems more unlikely? Once I would have answered clearly, now I only think I’m nearly sure. (Uit: Four pails (= emmers)) | |
 | |
| And close as this (1986) Sleep now, one day I’ll tell you how my life has been. Oh, so strange to think your eyes will fall on things that mine have never seen, these eyes that gently flicker in some lost childhood dream. Sleep now, safe and warm in the haven of your bed, go to sleep now…. Although you won’t remember what I’ve said, your father loves you as though he never knew the meaning of the words until just now, as though he never knew the meaning of the words.Uit: Sleep now | |
 | |
| Fireships (1992) Foot down in the GTi Cabriolet to the villa in the South of France for vacation…. Keep your head down, baby, keep your hair in golden curls and you will always be his, and you will always be his best girl. Fast forward on the handycam video; top that tan up, glowing U/V on the sunbed; at the health farm you’ll be guarding his investment well. (Uit: His best girl) | |
 | |
| The Peel sessions (1995) Time for a change: I felt bad, things looked strange. Home, home on the range… yes, it’s time for a change. “Well, young man, when you grow up what do you want to be?” “Please, sir, if that’s alright I’d really rather like to learn how to be me.”( Uit: Time for a change) |
Over
Tientallen platen heeft Peter Hammill gemaakt. Solo of samen met zijn groep Van der Graaf generator. Het grote publiek heeft hij nooit bereikt. Bert van de Kamp stelde eens in een recensie in Oor dat er slechts twee keuzes zijn: je houdt er van of niet. Velen vinden zijn teksten té pretentieus en zijn muziek is een vreemde mix van pop, rock, jazz en avant-garde . Sommige albums bevatten heftige gitaarnoise, anderen “lieflijke” ballads met piano- en/of vioolbegeleiding. Sinds 1967 brengt hij jaar na jaar platen uit. Dat kan hij de laatste tientallen jaren alleen doen door alles in eigen hand te houden en door de kleine, doch trouwe groep liefhebbers die alles kopen. Zijn teksten worden door velen als té pretentieus beschouwd (de man heeft gestudeerd). Dat klopt maar door de jaren heen heeft hij tientallen juweeltjes geschreven. Op zijn zesde soloplaat staan er acht.
De titel “Solo” verwijst naar het feit dat hij alleen verder moet. Zijn relatie is voorbij. Echtscheiding. Hij is verbitterd, boos, melancholiek, agressief. Alle gevoelens die spelen rondom echtscheiding en verlaten of verlaten worden komen in de (lange) teksten langs. Ook zelfspot en ironie. In Autumn staat hij stil bij de hypothetische situatie dat hij samen met zijn vrouw op latere leeftijd alleen achter blijft in zijn huis als de kinderen het huis hebben verlaten. In dit liedje heeft hij het consequent over “we” die worden verlaten (de ouders).
Now there’s only my wife and me
we used to be a family – now that’s gone
and only memories linger on …
it all seems very wrong to me
In dit nummer wordt hij begeleidt door een “mean” en melancholieke spelende violist (Graham Smith). In het vioolnummer Betrayed bijt hij fel van zich af. Er is niemand die je kunt vertrouwen.
Friends – they’re all harbouring knives
to embed in your back out of revenge or spite,
or indifference, or lack of other things to do –
in the end who’s going to be a friend for you
De titels van de overige zes nummers spreken voor zich: Crying wolf, Time heals, Alice (letting go), This side of the looking-glass, On tuesdays (she used to do yoga) en Lost and found.
De nummers Alice en This side of the looking-glass verwijzen uiteraard naar Lewis Carroll.
Kortom een therapeutische plaat met één maar: je houdt van zijn stem, zijn pretenties, zijn pathos of niet.
(zaterdag 24 mei 2003)
