Onbehagen in de samenleving is hem vreemd. ,,Als ik om me heen kijk, dan vind ik dat het nogal meevalt”, zegt wetenschapper Bas Haring. Zondag houdt hij een lezing in de Groene Engel in Oss.
Bas Haring koestert de vrijheid van het individu, maar er zijn grenzen. Zo maakte hij het laatst mee in de trein dat een jongen in zijn coupé op luide toon een telefoongesprek begon te voeren. ,,Toen ik hem vroeg of het misschien wat zachter kon, ontplofte hij bijna van kwaadheid. „Ik ben zo luidruchtig als ik wil“, riep hij. „Dat is míjn vrijheid. En als dat jou niet bevalt, dan ga je maar ergens anders zitten!“
„Hoewel ik hem een asociale plurk vind, kon ik weinig argumenten bedenken om hem ongelijk te geven. Het enige wat ik kan bedenken, is dat ik het niet leuk vond en er last van had. Als je iemands vrijheid wilt inperken, dan wordt het moeilijk waar je de grens trekt. Dat laat overigens onverlet dat ik het liefst in een solidaire samenleving leef.“ De Utrechtse wetenschapper Bas Haring, specialist in kunstmatige intelligentie, spreekt zondag in cultuurcentrum de Groene Engel in Oss de tweede lezing uit in de serie Blikopener, waarin het vooral gaat over het spanningsveld tussen onze individuele vrijheid en de samenleving.
Waar zijn voorganger, de Leidse cultuurfilosoof Ad Verbrugge, vorige maand verkondigde dat onze losgeslagen vrijheid leidt tot asociaal gedrag, is Haring een heel andere mening toegedaan. „In de relatie tussen individu en samenleving kies ik voor het individu“, zegt hij. „Ik huldig het standpunt dat je moet genieten van alles wat je hebt en wat je kunt doen in je leven. Durf te leven zoals je vind dat je moet leven. Daar houd ik van.“
Hij haast zich te zeggen dat hij daarmee allesbehalve wil pleiten voor egoïsme. „Veel geld verdienen en in een grote auto rijden, dat beschouw ik als zinloze activiteiten. Voor mij betekent vrijheid veeleer de tijd nemen om een goede kop koffie te zetten en daarvan te genieten. Die vrijheid zou ik op zijn minst willen promoten.“
In tegenstelling tot Ad Verbrugge ervaart Bas Haring weinig onbehagen in onze cultuur. „Ik ben niet zo somber over onze samenleving. De moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh zijn niet niks, maar doorgaans worden allerlei incidenten door de media-aandacht veel groter gemaakt dan ze in werkelijkheid zijn. Bovendien menen mensen altijd dat ze op een keerpunt in de geschiedenis staan. Dat zijn omstandigheden die het onbehagen toch enigszins kunnen relativeren.“
„Als ik in mijn eigen omgeving kijk, vind ik dat het met onze samenleving behoorlijk goed gaat. Ook uit een recent rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau blijkt, dat mensen zich niet structureel ongelukkig voelen. Zelfs als het om terrorisme gaat, valt het mee. Als je de piek van 11 september even buiten beschouwing laat, is het aantal slachtoffers niet veel hoger dan in de jaren zeventig.“
Verantwoordelijker
„Ad Verbrugge vindt dat we ons verantwoordelijker moeten voelen voor de samenleving, maar welke samenleving bedoelt hij dan? Als je je richt op de Nederlandse samenleving van 16 miljoen mensen, dan komt er nogal wat ellende op je af. Maar als je kiest voor je eigen kleine wereld, dan kan ik me voorstellen dat je weinig last van onbehagen hoeft te hebben. De samenleving in zijn totaliteit zegt me weinig. Het lijkt me onverstandig als iedereen zich voor de grote samenleving verantwoordelijk gaat voelen. Ik voel me liever verantwoordelijk voor mijn eigen wijk, een vereniging, mijn vrienden, de mensen met wie ik omga.“
Wat meer bescheidenheid zou ons sieren, vindt Bas Haring. „Ik stoor me aan de vanzelfsprekendheid waarmee we tegen een asielzoeker zeggen: ‘u bent een economische vluchteling, u bent een gelukszoeker, wij willen u niet in ons land.’ Daaruit blijkt hoe bijzonder we ons vinden ten opzichte van anderen. Ik vind dat heel curieus.“
Bas Haring zal zondag in Oss spreken over ’de illusie van het ik’. Ook in ons zelfbeeld missen we volgens hem immers het gevoel voor de juiste maat. „We bedrijven wetenschap, maken de mooiste kunst, zetten de heerlijkste koffie en nog vinden we ons niet bijzonder genoeg. We vinden dat we ook nog een unieke kern bezitten, die we het ik noemen. Het is niet mogelijk het bestaan van het ik objectief te meten, je kunt het alleen ervaren of geloven. Mijn hypothese is: het ik is slechts een handig woord en niet meer dan dat. Je ’ware ik’ ontdekken is helemaal kul. We hebben geen diepere kern. Wie daarnaar op zoek gaat, is blijkbaar ontevreden met zijn leven en wil daar verandering in brengen. Punt. Iets diepers is er niet. Als je daarmee kunt leven, dan ben je pas echt vrij.“
Lezing, zondag 14 uur, Groene Engel , Kruisstraat 15, Oss
De feiten
Bas Haring (1968) is gespecialiseerd in kunstmatige intelligentie en is hoofddocent aan de Universiteit Leiden.
Hij won de Gouden Uil voor jeugdliteratuur en de Eureka!-wetenschapsprijs met zijn boek ‘Kaas en de evolutietheorie’ (2001).
Vorig jaar verscheen zijn boek ‘De ijzeren wil’, een populair wetenschappelijke studie over bewustzijn, het brein en denkende machines.
Dit jaar maakte hij zijn debuut als televisiepresentator bij de RVU met het filosofische programma Stof.
De lezingencyclus Blikopener is georganiseerd door de bibliotheek Oss en het Brabants Dagblad.
Artikel: De tijd nemen voor goede koffie, dát is vrijheid
Bron: Brabants dagblad, donderdag 16 december 2004
Auteur: Twan van Lierop
Bas Haring zal vooral ingaan op de illusie van “ik”. We denken dat er een kern of essentie bestaat die je ware identiteit markeert. Dat idee komt overeen met onze ervaring. Maar de vraag rijst of we hier niet te zwaar aan tillen. Bestaat er wel een “ik” en als die bestaat, wat voor belang moeten we er aan hechten.
Zijn boek “De ijzeren wil” gaat over het brein, bewustzijn en denkende machines. Wat is emotie en waarom hebben we het? Wat is bewustzijn en zit het ergens? kan het computerprogramma slimmer zijn dan de zijn programmeur? Kan een robot bang zijn om te sterven? Aan de hand van voorbeelden en feiten wil Bas Haring een gedachtenstroom bij mensen op gang brengen. Hij zegt hierover: “Ik noem mezelf géén filosoof. Mijn vak is kunstmatige intelligentie. Dat heb ik gestudeerd en daarover ging mijn promotieonderzoek. Ik ben wél geïnteresseerd in filosofische vragen, maar dan alleen in vragen die een impact hebben op het leven van mensen.”
Biografie
Bas Haring (1968) is hoofddocent aan de Universiteit Leiden. Hij studeerde enkele jaren natuurkunde en werkte als informaticus aan computerprogramma’s waarin evolutionaire principes een rol kunnen spelen. Zijn eerste boek “Kaas en de evolutietheorie” (2001) werd een bestseller en hij won vervolgens twee belangrijke prijzen: de Gouden Uil voor jeugdliteratuur en de Eureka!-prijs voor populairwetenschappelijke literatuur.
Dit jaar maakte Bas Haring zijn debuut als televisiepresentator bij de RVU in het filosofische programma “Stof”. Hierin behandelde hij vraagstukken als waarom we moeten sterven, wat het nut is van (hard) werken en wie je mag slaan.
Één reactie op “Bas Haring – ‘De tijd nemen voor goede koffie, dát is vrijheid’”
[…] De tijd nemen voor goede koffie, dát is vrijheid […]