Ralf Bodelier – Wie helder denkt, zal niet vervallen in gezeur

Tegen alle doemdenken in pleit Ralf Bodelier voor optimisme. Daar is volgens de Tilburgse journalist en publicist ook alle reden toe. „We hebben het nog nooit zo goed gehad.“ 

 Redenen tot somberheid zijn er te over: de aanslagen in New York, Madrid en Londen, de angst voor nieuwe terreurdaden, de toestand in Irak, het broeikaseffect, enge ziektes zoals Sars en vogelgriep, de verplaatsing van industriële productie naar lage-lonenlanden, het gebrek aan vertrouwen van burgers in de Europese Unie, de verharding van de samenleving, de toenemende hufterigheid, de moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh, en ga zo maar door.

Al kan Ralf Bodelier deze waslijst van zwartgalligheid met gemak nog veel langer maken, dat betekent geenszins dat hij de toekomst van de samenleving donker inziet. Integendeel, hoe veel zorgen er ook mogen zijn over allerlei ontwikkelingen, hoezeer menigeen ook lijkt te zijn bevangen door angst voor de toekomst, er is volgens de Tilburgse journalist en publicist alle reden tot vertrouwen en hoop.

‘Geef ons optimisme’ luidt de titel van de Blikopener-lezing die Bodelier zondag houdt in de Groene Engel in Oss. Hij biedt daarmee tegengas tegen de cultuur van doemdenken en pessimisme, zoals hij vorig jaar ook al deed met zijn boek Tegen de angst. Een citaat uit dat boek: ‘We hebben het nog nooit zo goed gehad.’

Bodelier is van mening dat alle geweeklaag meer op vage gevoelens dan op helder verstand is gebaseerd. Wie nuchter naar de feiten kijkt, zo stelt hij, moet immers erkennen dat het steeds beter gaat. En dat geldt niet alleen voor onze persoonlijke levens, maar ook voor de wereld en de samenleving als geheel.

Aantal oorlogen
,,De ontwikkelingen van de laatste jaren zijn heel bemoedigend”, zegt hij. ,,Het aantal oorlogen neemt wereldwijd steeds verder af en datzelfde geldt voor de armoede. Er zijn minder dictaturen en meer democratieën. Het aantal massamoorden is fors afgenomen. Uit cijfers blijkt dat de misdaad sinds de jaren ’80 aan het dalen is. Ook met het milieu gaat het de goede kant op en zal het dankzij technische vindingen alleen maar beter worden. En hoe bedreigd we ons ook voelen, zelfs het terrorisme in de wereld is verminderd. Het aantal aanslagen is gedaald van 850 in 1987 tot 200 in 2003, al zijn ze tegenwoordig vooral op het westen gericht en veel effectiever geworden. Iedereen maakt zich vreselijke zorgen over het terrorisme, terwijl het verkeer een veelvoud aan levens eist en daar maakt bijna niemand zich druk over.”

Hoewel het op zo veel fronten steeds beter gaat, neemt onze angst echter alleen maar toe. Ons probleem is volgens Bodelier dat we tevergeefs grip proberen te krijgen op de wereld door ons over te geven aan de uit de Romantiek stammende levensvisie, waarbij gevoelens, emoties, tradities en gemeenschap voorop staan. Voorbeelden zijn de massale rouw na de moord op Pim Fortuyn, de volksemoties bij de uitvaart van André Hazes en de lawaaioptocht na de moord op Theo van Gogh als poging om het kwaad te bezweren. ,,De romantische kijk blijkt ook uit de belangstelling voor heemkundekringen, braderieën en oude ambachten”, zegt Bodelier. ,,De hang naar het verleden is een verlangen om je geworteld te voelen en je gehecht te weten in een gemeenschap.”

Romantisch
Bodelier beschouwt de Romantiek als een droom zonder werkelijkheidszin en pleit voor het denken van de Verlichting, waarin we ons laten leiden door onze rede en ons verstand in plaats van onze gevoelens en emoties. ,,De Verlichting legt de nadruk op het individu, dat zijn romantische aandriften relativeert en redelijkerwijs nadenkt over de toekomst. Aangezien de mens van nature wellicht meer romantisch van aard is, moet hij daar wel wat voor doen.”

Een verlichte geest had volgens Bodelier bijvoorbeeld nooit tegen de Europese grondwet gestemd. ,,In de tegencampagne werd gewaarschuwd dat Nederland in de EU zou worden weggevaagd. Dat is domweg niet waar. Objectief gezien zou de EU veel democratischer zijn geworden en hadden met name de kleine landen meer te zeggen gekregen.” Eenzelfde romantische blindheid bespeurt hij bij de protesten tegen de toetreding van Turkije tot de EU. ,,De toetreding van Turkije zou voor iedereen goed zijn. Goed voor de gevangenen in Turkije, goed voor de Turkse economie, maar ook goed voor ons, bijvoorbeeld omdat we ginds dan goedkope vakantiehuizen kunnen kopen. We zijn bang dat de Turken massaal hierheen komen, maar misschien gaan we straks wel allemaal naar Turkije. Laat de EU dus maar groeien. De globalisering heeft vooral zegeningen.”
Optimisme is volgens Bodelier behalve het product van een nuchtere beschouwing van de feiten ook de voorwaarde om in de dagelijkse praktijk goed te handelen. ,,Optimisme is een morele plicht”, zegt hij. ,,Pessimisme leidt tot op je handen zitten in plaats van ze uit de mouwen te steken. Een pessimist leeft volgens het motto ‘het was niks, is niks en zal nooit iets worden’. Dat leidt alleen maar tot navelstaarderij en je in je huis terugtrekken met de rolluiken omlaag. Een gemeenschapsgevoel is er niet vanzelf, maar zul je moeten maken. Dat kun je doen door met een bejaarde te gaan wandelen of door andere bewoners in je straat te vragen samen een buurtfeest te organiseren. Als je de wereld wilt veranderen, zul je daar zelf iets voor moeten doen. Dat kun je alleen maar door optimistisch te zijn.”

De feiten
Ralf Bodelier (Vaals, 1961) is theoloog, journalist en publicist. Hij woont in Tilburg.

Hij schreef onder meer de boeken Atheïst in Afrika (2001) en Bomen hebben wortels. Mensen hebben benen (2004). Vorig jaar verscheen zijn boek Tegen de angst. Optimisme als opdracht voor de 21e eeuw. (Uitgeverij Inmerc bv, Wormer)

Hij organiseert tevens (studie-)reizen naar Africa.

Ralf Bodelier is na August Hans den Boef en Arjo Klamer de derde spreker in de lezingencyclus Blikopener Speciaal in de Groene Engel in Oss. Zijn lezing ‘Geef ons optimisme’ is zondag van 14.00 tot 16.00 uur.

In de Blikopener Speciaal lezingen geven sprekers hun mening over maatschappelijke ontwikkelingen. De serie is georganiseerd door Basisbibliotheek Maasland, het Brabants Dagblad en Cultuurpodium Groene Engel in Oss.

Artikel: Wie helder denkt, zal niet vervallen in gezeur
Bron: Brabants Dagblad van donderdag 12 januari 2006
Auteur: Twan van Lierop

Homepage Verlos ons … / Geef ons …