Alan Weisman. De wereld zonder ons

Krijg een idee waar het boek De wereld zonder ons van Alan Weisman over gaat door de beginzinnen van de 19 hoofdstukken (Atlas 2007, 360 p).

Recensie voor de Openbare Bibliotheeksector
De mensheid heeft met name de afgelopen vijftig jaar een flinke ecologische crisis veroorzaakt, die onze eigen bestaansbasis bedreigt. Wat zou er eigenlijk gebeuren, als (bijvoorbeeld ten gevolge daarvan) de mensheid ineens volledig van de aardbodem zou verdwijnen? Alan Weisman probeert die vraag te beantwoorden in dit boek, dat is gebaseerd op veel biologische en ecologische kennis van zaken en van research, onder meer naar plaatsen op aarde waar zo’n situatie feitelijk is voorgekomen (lange tijd gedemilitariseerde zones in Korea en Cyprus en langs de Pools-Russische grens, het gebied rond Tsjernobyl). Dat levert een fascinerend en (voor de mens) ontnuchterend beeld op: veel van onze sporen zullen zeer snel worden uitgewist, vooral de cultuuruitingen waar we zo trots op zijn. Plastic, rubber, radioactief afval en keramiek zullen ons het langst overleven. Een tot nadenken stemmend boek, dat echter een moralistische ondertoon soms niet kan vermijden. 

Een dag nadat de mensen verdwenen zijn, neemt de natuur het heft in handen en begint onmiddellijk aan een grote opruiming, niet ín maar ván alle huizen.

Inleiding – De paradox van de aap

Op een ochtend in juni 2004 zat Ana María Santi, geleund tegen een paal onder een breed afdak van palmenbladeren, met gefronst voorhoofd te kijken naar haar verzamelde stamgenoten in Mazárka, hun dorpje aan de Rïo Conambu, een Ecuadoraanse zijtak van de Boven-Amazone.

1 – De geur van het paradijs

Misschien hebt u nog nooit van het Bialowieza Puszca gehoord.

2 – De aftakeling van ons huis

Een dag nadat de mensen verdwenen zijn, neemt de natuur het heft in handen en begint onmiddellijk aan een grote opruiming, niet ín maar ván alle huizen.

3 – Steden zonder ons

Dat de natuur op zekere dag de betonnen kolos die een hedendaagse grote stad is, met huid en haar zou verzwelgen, is iets wat we ons nauwelijks kunnen indenken.

4 – De wereld vlak voor onze komst

Gedurende meer dan 1 miljard jaar gleden ijsmassa’s heen en terug vanaf de polen, waarbij ze elkaar soms ontmoetten op de evenaar.

5 – Een verdwenen menagerie

In een droom loop je buiten en zie je jouw vertrouwde landschap wemelen van de fantastische wezens.

6 – De Afrikaanse paradox

Gelukkig zijn in de wereld zonder mensen niet alle grote zoogdieren verdwenen.

7 – Dingen die kapotgaan

In de zomer van 1976 kreeg Allan Cavinder een telefoontje dat hij niet had verwacht.

8 – Dingen die niet kapotgaan

Je kunt moeilijk precies zien waardoor de enorme ronde koepel van de voormalige oosters-orthodoxe, met veel marmer en mozaïeken versierde kerk Aya Sophia in Istanbul wordt gedragen.

9 – Polymeren zijn blijvers

De havenstad Plymouth, in het zuidwesten van Engeland, wordt niet langer gerekend tot de schilderachtigste steden van de Britse eilanden, hoewel de stad daar vlak vóór de Tweede Wereldoorlog zeker voor in aanmerking kwam.

10 – De grote olievuilnisbelt

Als wij mensen vertrekken, zullen muggen tot de eerste diersoorten behoren die van onze afwezigheid profiteren.

11 – De wereld zonder boerenbedrijven

Als we aan civilisatie denken, stellen we ons meestal een stad voor.

12 – Het lot van oude en nieuwe wereldwonderen

Als bij opwarming van de aarde of afkoeling ervan door het kouder worden van de warme Golfstroom een van beide deels getemperd wordt door de ander, zoals sommige modellen aangeven, zullen de tot op de millimeter gemechaniseerd bewerkte landbouwgronden van Europa zich zonder mensen vullen met dravik en zwenkgras, lupine, speerdistel, koolzaad en wilde mosterd.

13 – De wereld zonder oorlog

Oorlogen kunnen aardse ecosystemen veranderen in een hel: denk aan de vergiftigde oerwouden van Vietnam.

14 – Vogels zonder ons

Aan het westelijke uiteinde van de Koreaanse DMZ, op een modderig eiland in de monding van de Hangang, nestelt een van de zeldzaamste grote vogels: de kleine lepelaar.

15 – Een radioactieve nalatenschap

Zoals dat hoort bij een kettingreactie, ging het allemaal heel snel.

16 – Onze geologische gedenktekens

Een van de grootste en waarschijnlijk duurzaamste herinneringen aan het menselijk bestaan nadat wij verdwenen zijn, is ook een van de jongste.

17 – Waar gaan we heen als we heengaan?

‘Als er geen mensen meer waren,’ zegt ornitholoog Steve Hilty, ‘zou minstens een derde van alle vogels op aarde daar vermoedelijk niet eens iets van merken.’

18 – Kunst die ons overleeft

Achter een omgebouwd pakhuis in Tuscon, waarin de Metalphysic Sculpture Studio gehuisvest is, trekken twee metaalgieters ruwleren jacks, beschermende beenstukken, hittebestendige handschoenen van asbest en roestvrij staal aan en zetten ze veiligheidshelmen met oogschermen op.

19 – De zee: bakermat van het leven

De haaien hebben nog nooit mensen gezien.

Tot slot – Onze aarde, onze ziel en zaligheid

Zoals mensen plegen te zeggen, komen we dit leven niet levend uit – ook de aarde niet.

Homepage Beginzinnen
(maandag 5 mei 2008)