Categorieën
Boeken Literatuur Oude doos

Perpetuareeks en canonvorming

Begin oktober 2009 verscheen het 25e deel in de Perpetuareeks: Trots en vooroordeel van Jane Austen.

Perpetua is volgens eigen zeggen “de naam van een nieuwe serie van uitgeverij Athenaeum—Polak & Van Gennep, en omvat de 100 beste boeken van de wereld. Iedere eerste vrijdag van de maand verschijnt een klassieker uit de wereldliteratuur.”

De reeks startte in het najaar van 2007 met De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha van Miguel de Cervantes Saavedra in een vertaling van Barber van de Pol.

Een klein groepje deskundigen bepaalde de titels die in deze reeks gaan verschijnen. Het zestal bestaat uit literatuurkenner Kees Fens, schrijfster Hella Haasse, schrijver Arnon Grunberg, schrijfster Kristien Hemmerechts, classicus Piet Gerbrandy en uitgever/boekhandelaar Maarten Asscher. Kees Fens is inmiddels overleden. Vijf Nederlanders en een Belg. Twee vrouwen en vier mannen.

Een lijst, een keuze
Uiteraard had de lijst er anders uit kunnen zien. Zowel qua schrijvers als titels van boeken die uiteindelijk werden uitverkozen, maar zonder enige twijfel is het een lijst waarvoor niemand zich hoeft te schamen.

De Perpetuareeks wordt nadrukkelijk niet gebracht als een canon, maar op haar manier draagt ze wel bij aan canonvorming. Als je honderd mensen – die veel verstand hebben van literatuur – titels laat noemen die er toe doen, dan worden ongetwijfeld vaak deze namen én titels genoemd die in de Perpetuareeks zijn opgenomen. Denk aan de bijbel, Don Quichot, Hamlet, Moby Dick of Madame Bovary. Het staat uiteraard ieder vrij daar anders over te denken.

Het uitgangspunt van de samenstellers was een lijst te maken met de beste 100 boeken uit de Nederlandse en wereldliteratuur, van alle tijden en in alle vormen (romans, toneel, poëzie). Het is en blijft een leuk “spel” om er je eigen smaak en mening naast te zetten.

Uitvoering
Gebonden boeken in een duidelijk herkenbare, strakke stijl. Elk omslag heeft een eigen kleur. Elk boek wordt ingeleid door een min of meer bekende Nederlandse schrijver. Namen: Bas Heijne, Hagar Peeters, Marcel Möring, Jaqcues Hamelink, Barber van de Pol, Hans van Pinxteren, Ilja Leonard Pfeijffer, Marja Brouwers, Gerard Koolschijn, Fouad Laroui, Arnold Heumakers, Henk Hofland en Margriet de Moor.

De eerste 25 boeken kosten ruim €600,–. Volkskrant lezers krijgen met een kortingsbon enkele euro’s korting. De Volkskrant schenkt elke maand aandacht aan het nieuwste boek. Gemiddeld per boek ruim twintig euro. Vier pilsjes + een bittergarnituur op een “kek” terrasje. Elke maand. En je houdt er wél iets aan over.

Deze afbeelding heeft een leeg alt-atribuut; de bestandsnaam is CitaatLaloux12.jpg

Openbare Bibliotheek
Dit soort lijstjes zijn juist ook voor bibliothecarissen leerzaam, “leuk” én spannend. Leerzaam omdat je ineens een naam of titel ontdekt die je (nog) niet kunt plaatsen. Leuk omdat je “lekker” bezig kunt zijn om na te gaan hoe het er met je “eigen” collectie voorstaat (d.w.z. de collectie van je eigen bibliotheek).

Spannend (vervelend) is het vooral als je moet constateren dat een groot deel van de titels in je “eigen” Openbare Bibliotheek ontbreekt. Daar zijn uiteraard redenen voor te bedenken, maar het geeft toch te denken als bijvoorbeeld de helft van de genoemde titels niet aanwezig is in de kasten. In de collectie van BasisBibliotheek Maasland zijn alle titels op drie na aanwezig. In de meeste gevallen zijn de titels aanwezig in andere, reeds eerder verschenen edities. In enkele gevallen is de titel uit de Perpetuareeks in een bundel opgenomen waarin het werk ook voorkomt. Incidenteel zijn flarden van de uitgekozen titel opgenomen in een anders samengestelde bundel.

Concreet waren begin oktober 2009 “slechts” vijf Perpetua-uitgaven opgenomen in de collectie van BasisBibliotheek Maasland. Dat hiaat wordt gedicht want de komende weken zullen de reeds verschenen titels alsnog worden opgenomen in de collectie. Ideale bibliotheekboeken: gebonden exemplaren die in de plaats komen van oude en vaak vieze exemplaren.

Deze afbeelding heeft een leeg alt-atribuut; de bestandsnaam is citaatperpetua02.jpg

Een nieuwe themakast
In de Openbare Bibliotheek Oss komt een speciale kast met daarin alle honderd Perpetua-titels. Een mix van oude en nieuwe uitgaves, want het gaat in een Openbare Bibliotheek minder over de vorm.

Belangrijk is dat een Openbare Bibliotheek een “gouden lijst” beschikbaar houdt. Dit in tegenstelling tot een gemiddelde boekhandel die slechts een beperkt aantal titels op voorraad kan en wil houden. Alhoewel, het moet gezegd, de betere boekhandels inmiddels een Perpetua-plankje hebben en aanhouden.

BasisBibliotheek Maasland is er zich nadrukkelijk van bewust dat ze binnen de regio Noord Oost Brabant de taak heeft dit soort lijsten te koesteren, in de collectie te houden en doorlopend onder de aandacht te brengen.

Canonvorming
De laatste jaren zijn er op verschillende gebieden canons samengesteld. Cultuurcritici hebben daar uiteenlopende verklaringen voor. Los daarvan huldigen we in ons werkgebied het standpunt dat we de klassiekers moeten koesteren. Ze in de collectie moeten handhaven zelfs als ze zelden tot nooit worden uitgeleend. Waarom? Omdat dit soort schrijvers en titels door de eeuwen heen velen hebben beïnvloed en mensen van nu nog steeds kunnen inspireren, ontroeren, beroeren. Omdat ze iets te zeggen hebben.

Uiteraard is er niets op tegen om de boeken van vandaag de dag te lezen. Om schrijvers te (gaan) lezen die ogenschijnlijk “toevallig” voorbij komen in DWDD of P&W. Als je de recensies en alle gedoe rondom de huidige boekenproductie volgt dan komen wekelijks “meesterwerken” en “tijdloze boeken” uit. Maar ieder die daar iets langer – als de tijd die zo’n “commercial” duurt – over nadenkt weet dat het niet waar kan zijn. De Perpetuareeks omvat pakweg 2500 jaar en bevat slechts 100 titels. Dat is gemiddeld hooguit één boek per tien jaar!

Een andere reden om juist dit soort boeken te lezen is dat ze invloed hebben gehad en hebben op iedereen die boeken schrijft. Of kunstenaars in andere disciplines: film, muziek, opera, beeldende kunst. Hun invloed overstijgt ver het puur literaire. Hoofdpersonen zijn verworden tot archetypen. Of invloed hebben op mensen die zich kunnen spiegelen in de verhalen. In de personages die soms dingen ervaren die anderen in andere tijden en op andere plaatsen, in andere culturen ook ervaren, meemaken. Aan het eind van dit dossier treft u de ‘oogst’ van de invloed die deze titels vandaag de dag nog steeds hebben.

Een tweede argument is dat het “hoort” om dit soort schrijvers en titels te kunnen plaatsen. Je hoeft ze niet allemaal gelezen te hebben, maar een aanzienlijk deel daarvan is “niet verkeerd”. Deze opvatting staat  natuurlijk haaks op de heersende tijdgeest dat IK zelf wel bepaal wat belangrijk is. Maar, of u het nu wel of niet wilt geloven, de 100 titels die juist door deze zes dames en heren zijn genoemd zijn belangrijker als de 100 die u zelf kunt opsommen. Dat klinkt arrogant, maar mensen die hun hele werkzame leven ondergedompeld zijn in die mer à boire (van de literatuur) hebben meer te zeggen als iemand die dat veel minder heeft kunnen doen. Serieuze kritiek op deze lijst kan alleen geleverd worden door andere veellezers.

Arrogant?
Dat is arrogant, nietwaar. Maar u kunt er ook anders naar kijken. Deze zes verkenners hebben de oogst van 2500 jaren bezien en doen een voorstel. Ongetwijfeld zijn om tot die honderd titels te komen tientallen titels weggevallen. De lijstjes van de zes samenstellers zullen in het begin zeker niet 100 procent hetzelfde zijn geweest. Daarnaast speelt ongetwijfeld nog iets anders mee: waren en zijn er vertalingen van de uitgekozen boeken aanwezig? Of anders gezegd: de uitgever zal ook een klein beetje hebben gestuurd. Alhoewel de uitgever inmiddels vertalers heeft benaderd om van een bepaalde titel een nieuwe, moderne vertaling te maken. Een vertaling die in de plaats komt van een editie uit bijvoorbeeld de jaren vijftig.

Andere canons
Canons zijn iets van deze tijd. Een tijd waarin mensen in verwarring zijn – zeggen  sommige cultuurcritici. Maar wat de reden daarvoor ook is er zijn de laatste jaren veel canons samengesteld en naar buiten gebracht. Canons waar het onderwijs en geïnteresseerde burgers hun voordeel mee kunnen doen.

Deskundigen bepalen op een bepaald gebied wat écht belangrijk is. Of wat waardevol is om tot je te nemen. Om als je “iets” wilt weten van dat gebied je in eerste zou moeten gaan ontdekken. En daar spelen Openbare Bibliotheken een rol, want als het goed is kan zo’n plek achtergrondinformatie aanbieden. Natuurlijk kunt u op internet willekeurig welke naam of begrip uit een canon intikken en u vindt achtergrondinformatie. Vooral Wikipedia is wat dat betreft onovertroffen, maaaaaaaaaar. Maar wilt u écht nog meer informatie dan zult u terug moeten vallen op boeken. Een Wikipedia-lemma van 250 pagina’s laat zich van een scherm toch ietwat moeilijk lezen.

Deze afbeelding heeft een leeg alt-atribuut; de bestandsnaam is AustenJaneNr2HouseS400.jpg

Maarten ‘t Hart
In oktober 2009 verscheen Vrij Nederland in een nieuw jasje. Sinds dat nummer staat in De Republiek der letteren een bijdrage van veellezer/veelschrijver Maarten ‘t Hart. In week 46 (d.d. 14 november 2009) gaat hij onder de kop Een miezer- en druilreeks in op de Perpetuareeks. Op de hem welbekende, zeer leesbare manier maakt hij korte metten met de opzet van deze reeks. Uiteindelijk komt hij tot de conclusie dat hij “net” even andere titels van bepaalde schrijvers zou hebben geselecteerd of andere schrijvers. Terecht dat hij dat doet. Er zijn zoveel mooie en belangrijke boeken in de wereldliteratuur verschenen. Maar deze column maakt wederom duidelijk dat Maarten ‘t Hart (het niet na kan laten) te pronken met het feit dat hij in zijn leven heel erg veel heeft gelezen. En geleend. Hij is voor zover een van de weinige schrijvers die er keer op keer voor uitkomt boeken te lenen (o.a. bij de Openbare Bibliotheek van Leiden)


(woensdag 11 november 2009)


De eerste 25 verschenen titels
Over de eerste 25 verschenen titels valt van alles te zeggen. Om te beginnen zijn alle schrijvers overleden. De jongste deelnemer stierf in 1981 (Elias Canetti). Er zit slechts één Nobelprijswinnaar bij (alweer Canetti, in 1981). Vier schrijvers horen thuis in de Klassieke Oudheid (Grieken en Romeinen).

Tien schrijvers leefden in de 19e eeuw, zeven in de twintigste. De overigen leefden en werkten in de 14e eeuw (Dante), de 16e (Thomas More en Macchiavelli), de 17e (Cervantes) en de 18e eeuw (Rousseau).

De verdeling over de talen is als volgt: Engels 6 keer, Italiaans 4 keer, Duits en Frans elk 3 keer, Grieks, Latijn, Nederlands en Spaans elk twee keer en Russisch 1 keer.

Auteur Titel JaarOB
 Jane Austen Trots en Vooroordeel 1813 
 Emily Brontë  Woeste Hoogten 1847*
 Elias Canetti Het martyrium 1935*
 Miguel de Cervantes Saavedra De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha 1605 
 Joseph Conrad Hart der duisternis 1899 
 Louis Couperus Van oude mensen, de dingen, die voorbijgaan… 1906*
 Dante Alighieri De goddelijke komedie 14e e*
 Willem Elsschot Kaas 1933*
 Gustave Flaubert Madame Bovary 1857 
 Federico Garcia Lorca Verzamelde gedichten  ca. 1930 
 Johann Wolfgang von Goethe Faust 1833*
 Heinrich Heine Duitsland, een wintersprookje 1844*
 Primo Levi Is dit een mens 1947*
 Niccolò Machiavelli De heerser 1532*
 Herman Melville Moby Dick 1851*
 Thomas More Utopia 1516*
 George Orwell 1984 1949*
 Ovidius Metamorphosen ca. 10 na Chr.*
 Plato Feest/Euthyfron/Sokrates’ verdediging/Kriton/Faidon ca. 400 v. Chr.*
 Jean-Jacques Rousseau Bekentenissen ca. 1780*
 Sophokles Oidipous & Antigone ca. 450 v. Chr.*
 Stendhal Het rood en het zwart 1830*
 Italo Svevo Bekentenissen van Zeno 1911*
 I.S. Toergenjev Eerste liefde 1860*
 Publius Vergilius Het verhaal van Aeneas *
  • – Aanwezig in de collectie van BasisBibliotheek Maasland (BBM)

Hieronder een overzicht per taal

 Taal 75 25 Totaal
 Chinees 1  1
 Deens 1  1
 Divers 1  1
 Duits 6 3 9
 Engels 22 6 28
 Frans 11 3 14
 Grieks 5 2 7
 Italiaans 3 4 7
 Japans 1  1
 Latijn 3 2 5
 Nederlands 11 2 13
 Russisch 6 1 7
 Spaans 3 2 5
 Spijkerschrift 1  1
 Totaal 75 25 100


En een overzicht per eeuw


 Eeuw7525Totaal
 Oudheid 9 4 13
 2 1  1
 4 1  1
 11 1  1
 13 1  1
 14 2 1 3
 16 3 2 5
 17 3 1 4
 18 3 1 4
 19 24 9 33
 20 27 7 34
 Totaal 75 25 100
AuteurTitelJaar
#De Bijbel 
#Gilgamesjca. 12e eeuw v. Chr.
AischylosOresteiaca. 500 v. Chr.
Hans Christiaan AndersenSprookjes19e eeuw
Ludovico AriostoOrlando furioso1516
AugustinusBelijdenissen398
Isaak BabelVerhalenbegin 19e eeuw
Honoré de BalzacVerloren illusies1837-1843
Charles BaudelaireDe bloemen van het kwaad1857-1861
Samuel BeckettWachten op Godot1952
Giovanni BoccaccioDecamerone1353
Louis Paul BoonDe Kapellekensbaan1953
Jorge Luis BorgesDe aleph en andere verhalen1949
Charlotte BrontëJane Eyre1847
Lord ByronDon Juan1819-1824
Albert CamusDe vreemdeling1942
Lewis CarrollDe avonturen van Alice in Wonderland en Achter de spiegel en wat Alice daar aantrof1865/1872
Louis-Ferdinand CélineReis naar het einde van de nacht1932
Charles DickensOliver Twist1838
Emily DickinsonGedichteneind 19e eeuw
F.M. DostojevskiMisdaad en straf1866
George EliotMiddlemarch1871
T.S. EliotHet barre Land1920
Willem ElsschotKaas1933
Desiderius ErasmusLof der zotheid1511
EuripidesMedea & Bakchanten431 v. Chr.
William FaulknerHet geraas en gebral1929
N.V. GogolDode zielen 1842
Herman GorterVerzen1890
Graham GreeneHet einde van het spel1951
HadewijchStrofische gedichten13e eeuw
Ernest HemingwayAfscheid van de wapenen1929
Willem Frederik HermansNooit meer slapen1966
HerodotosHistoriënca. 450 v. Chr.
Friedrich HölderlinGedichtenbegin 19e eeuw
HomerosIlias en Odysseeca. 800 v. Chr.
HoratiusVerzamelde gedichtenca. 50 v. Chr.
Victor HugoDe klokkenluider van de Notre-Dame 1831
Johan Huizinga Herfsttij der middeleeuwen1919
Bai JuyiGedichtenca. 8e eeuw
James JoyceUlysses1922
Franz KafkaHet proces1925
John Keats en Percy Bysshe Shelley Gedichtenbegin 19e eeuw
D.H. LawrenceVerliefde vrouwen1920
Thomas MannDe Toverberg1924
John MiltonHet paradijs verloren1667
Michel de MontaigneEssays1580
MultatuliMax Havelaar1859
Robert MusilDe man zonder eigenschappen1930-1932
Vladimir NabokovLolita1955
Pablo NerudaCanto general 1950
Friedrich NietzscheAldus sprak Zarathoestra1883-1885
Paul van OstaijenBezette stad en Nagelaten gedichten1921/1928
Fernando PessoaGedichtenbegin 20e eeuw
Francesco PetrarcaLiedboek14e eeuw
Edgar Allan PoeAlle Verhalenbegin 19e eeuw
Alexandr PoesjkinJevgeni Onegin1832
Ezra PoundDe Pisaanse canto’s1948
Marcel ProustDe kant van Swann1913
Rainer Maria RilkeNieuwe gedichten1907
Arthur RimbaudVerzameld werkeind 19e eeuw
SapphoGedichtenca. 6e eeuw v. Chr.
William ShakespeareHamlet1603
Murasaki ShikibuGenjibegin 11e eeuw
Baruch SpinozaEthica1677
Laurence SterneHet leven en de opvattingen van de heer Tristram Shandy1759-1767
Jonathan SwiftDe reizen van Gulliver1726
TacitusAnnalen117-138
Leo N. TolstojAnna Karenina1877
Anton P. TsjechovVerhaleneind 19e eeuw
Simon VestdijkDe koperen tuin1950
VoltaireCandide1759
Virginia WoolfMevrouw Dalloway1925
William Wordsworth en SamuelTaylor ColeridgeLyrische balladenbegin 19e eeuw
Marguerite YourcenarHet hermetisch zwart1971

(zondag 4 oktober 2009)


Deze afbeelding heeft een leeg alt-atribuut; de bestandsnaam is CitaatOneAusten.jpg

Nummer 25 – Jane Austen’s Pride and prejudice

Achteraf kan de BBC-tv verfilming van Pride & prejudice uit 1995 beschouwd worden als het begin van de Jane Austen-hausse. Al eerder waren haar boeken verfilmd, maar de bewerking door Andrew Davies van regisseur Simon Langton met Jennifer Ehle en Colin Firth in de hoofdrollen was een schot in de roos. Zes afleveringen mochten worden uitgetrokken worden om het liefdesverhaal van Elizabeth en mister Darcy breed neer te zetten. Waardoor alle kleurrijke personages mee mochten doen, de puntige dialogen volledig tot hun recht kwamen en de kijkers zich konden verlustigen aan het prachtige Engelse platteland, de statige huizen, de mooie kleren en de manieren van de betere klassen.

De serie was een hit: artistiek en qua kijkcijfers. De video- en dvd-versie is een absolute tophit geweest. Al in het begin van deze eeuw kon je op internet een site vinden waarop je als fan van de serie na kon gaan of je misschien niet iets té vaak naar die video of dvd had gekeken: Signs that you have watched Pride and Prejudice too many times…

Pride & prejudice is een van dé grote liefdesverhalen uit de wereldliteratuur. Van het kaliber Romeo en Julia. Het verhaal speelt in het begin van de 19e eeuw. In Engeland. Waar meisjes niet veel voorstelden (economisch gezien) en het daarom erg belangrijk was dat ze (rijk) trouwden. Derhalve de volgende legendarische beginzin:

“It’s a truth universally acknowledged, that a single man in possession of a good fortune must be in want of a wife”.

“Het is een waarheid die allerwegen ingang vindt, dat iedere vrijgezel die over een behoorlijk vermogen beschikt, verlegen zit om een vrouw”.  (in de vertaling van W.A. Dorsman-Vos in 1980)

Het boek bevat 61 hoofdstukken. Daarin worden veel personages levensecht neergezet. Jane Austen doet dat door ze te beschrijven, maar vooral door ze pratend op te voeren. Haar dialogen zijn levensecht en in de BBC-verfilming zijn ze vaak letterlijk overgenomen. Dat na gaan kan al een studie en bron van genot zijn.

Jane Austen-hausse
De laatste tien jaar hebben veel creatieve mensen “iets” gedaan met Jane Austen en haar werk. Hieronder een (niet complete) opsomming van titels die opgenomen zijn in de collectie van BasisBibliotheek Maasland. Het gaat hier alleen over Jane Austen en Pride & prejudice. Verwijzingen naar Sense and sensibility of Persuasion (andere boeken) worden hieronder niet opgenomen.

Boeken geïnspireerd op het leven van Jane Austen en/of Pride & prejudice(aanwezig in collectie van BasisBibliotheek Maasland (oktober 2009)

Joan Aiken. Lady Catherine’s necklace (2001)

Lady Catherine, een van de figuren uit Jane Austens roman “Pride and prejudice” biedt onderdak aan een verongelukte broer en zus wier snode plannen veel teweeg brengen op Rosings Park.
Elizabeth Aston. Mr. Darcy’s dochters (2003)

Vervolg door een hedendaagse schrijfster op de roman ‘Pride and Prejudice’ (‘Trots en vooroordeel’) uit 1813 van de Engelse schrijfster Jane Austen, waarin een familie zijn weg tracht te vinden in de Londense society rond 1820.
Helen Fielding. Bridget Jones’s diary (2002)
Het dagboek van Bridget Jones, 59 kilo

Vervolg op: Het dagboek van Bridget Jones. – Het leven van een jonge vrouw en haar vriendinnen in Londen wordt grotendeels bepaald door het jagen naar en wachten op de grote liefde.

Klik hier voor de dvd
Helen Fielding. Bridget Jones : the age of reason (2005)
Bridget Jones : het nieuwe dagboek

Vervolg op: Het dagboek van Bridget Jones. – Het leven van een jonge vrouw en haar vriendinnen in Londen wordt grotendeels bepaald door het jagen naar en wachten op de grote liefde.

Klik hier voor de dvd
Karen Joy Fowler. The Jane Austen book club (2004) De Jane Austen leesclub

Vijf Californische vrouwen en een man komen een half jaar lang elke maand bijeen om een van de zes romans van Jane Austen te bespreken, waarbij de romans dienen als klankbord voor de levens van de lezers.
Colleen MacCullough. The independence of miss Mary Bennet (2008)

Vervolg op Austens ‘Pride and prejudice’. Na twintig jaar vindt Mary Bennet de liefde van haar leven door een boek te schrijven over de armoede in Engeland.
Melissa Nathan. Acting up (2000)

Een columniste speelt in een toneelversie van ‘Pride and prejudice’ de rol van Lizzy en maakt in haar privéleven dezelfde ervaringen door.
Emma Tennant. Pemberley (1993)

Tijdens een lang kerstweekend met een huis vol gasten raakt het huwelijk van de hoofdpersoon uit Jane Austen “Pride and prejudice” in een crisis.
Laurie Viera Rigler. Bekentenissen van een Jane Austenverslaafde (2007)

Een hedendaagse Amerikaanse liefhebster van de romans van Jane Austen ziet zich plots veranderd in een van de personages daaruit.
Fay Weldon. Het Utopia van Darcy (1990)

Twee journalisten vinden elkaar in hun passie voor de fantasiewereld van mevrouw Darcy: een paradijs van vrede, liefde en technologische vooruitgang.


Speelfilms/tv-films gebaseerd op het leven van Jane Austen en Pride & prejudice
(aanwezig in collectie van BasisBibliotheek Maasland (oktober 2009)


Pride & prejudice (1995)

Verwikkelingen rond de pogingen van een Engelse moeder om haar vijf dochters uit te huwelijken. Bevat ook: The making of Pride and Prejudice. –
Pride & prejudice (2006)

Verwikkelingen op het Zuidengelse platteland rond 1800 rond de pogingen van moeder Bennett om haar vijf dochters uit te huwelijken .
Bride and prejudice (2005)

Als de Indiase Lalita, die zegt alleen uit liefde te willen trouwen, een Amerikaan ontmoet, lijken vooroordelen hen te belemmeren nader tot elkaar te komen. Pastiche op ‘Pride and prejudice’ van Jane Austen.
Miss Austen regrets (2009)

Jane Austen, bijna veertig en een succesvol schrijfster, wordt door haar nichtje Fanny om hulp gevraagd bij het vinden van de ideale huwelijkskandidaat.
Becoming Jane (2007)

Als de twintigjarige Jane Austen voor het eerst verliefd wordt op een staartarme Ierse rechtenstudent levert dat veel problemen op vanwege het standsverschil .
Clueless (1995)

De vijftienjarige Cher is rijk en populair en zeer tevreden met zichzelf.

(maandag 5 oktober 2009)


Meer lijstjes
De Perpetuareeks is niet de eerste en zal ook niet het laatste lijst met “de beste boeken” zijn.
Het kan wellicht wel de laatste zijn die écht wordt uitgebracht in papieren vorm. Als het ebook aanslaat dan zal deze relatief dure reeks als een soort Nederlands symbool voor het einde van vijf eeuw boekendrukkunst staan. Gebruikers van ebooks kunnen wellicht zelfs NU – anno oktober 2009 – alle honderd titels al downloaden – legaal of niet. Maar je mist toch iets, als je er de Perpetua-editie naastlegt.

Andere lijstjes (een willekeurige opsomming)
1001 boeken die je gelezen moet hebben (Librero 2007) (42 titels komen overeen)
Time all-time 100 novels
Lijst van 1000 boeken voor het jaar 2000 (samengesteld door Openbare Bibliotheek Oss)
Top 100 van de Noorse boekenclub

42 titels die voorkomen in de Perpetuareeks en het boek 1001 boeken die je gelezen moet hebben

Jane AustenTrots en vooroordeel1813
Honoré de BalzacVerloren illusies1843
Louis Paul BoonDe kapellekensbaan1953
Charlotte BrontëJane Eyre1847
Emily BrontëWoeste hoogten1847
Albert CamusDe vreemdeling1942
Elias CanettiHet martyrium1935
Lewis CarrollAlice in spiegelland1871
Lewis CarrollAlice in Wonderland1865
Louis-Ferdinand CélineReis naar het einde van de nacht1932
Miguel de Cervantes SaavedraDon Quichot1605-1615
Joseph ConradHart der duisternis1902
Charles DickensOlivier Twist1838
Fjodor DostojewskiMisdaad en straf1866
George ElliotMiddlemarch1871-1872
Willem ElsschotKaas1933
Gustave FlaubertMadame Bovary1857
Nikolaj GogolDode zielen1842
Graham GreeneHet einde van het spel1951
Ernest HemingwayAfscheid van de wapenen1929
Willem Frederik HermansNooit meer slapen1966
Victor HugoDe klokkenluider van de Notre Dame1831
James JoyceUlysses1922
Franz KafkaHet proces1925
D.H. LawrenceLiefde en vrouwen1921
Primo LeviIs dit een mens1947
Thomas MannDe toverberg1924
Herman MelvilleMoby Dick1851
MultatuliMax Havelaar1860
Robert MusilDe man zonder eigenschappen1933
Vladimir NabokovLolita1955
George Orwell19841949
Alexander PoesjkinJewgeni Onegin1833
Jean-Jacques RousseauOverpeinzingen van een eenzame wandelaar1782
StendhalHet rood en het zwart1831
Laurence SterneTristram Shandy1759-1767
Italo SvevoBekentenissen van Zeno1923
Jonathan SwiftGullivers reizen1726
Leo TolstojAnna Karenina1873-1877
Simon VestdijkDe koperen tuin1950
VoltaireCandide1759
Virginia WoolfMrs. Dalloway1925




woensdag 11 november 2009)
De eerste 25 verschenen titels
Over de eerste 25 verschenen titels valt van alles te zeggen. Om te beginnen zijn alle schrijvers overleden. De jongste deelnemer stierf in 1981 (Elias Canetti). Er zit slechts één Nobelprijswinnaar bij (alweer Canetti, in 1981). Vier schrijvers horen thuis in de Klassieke Oudheid (Grieken en Romeinen).

Tien schrijvers leefden in de 19e eeuw, zeven in de twintigste. De overigen leefden en werkten in de 14e eeuw (Dante), de 16e (Thomas More en Macchiavelli), de 17e (Cervantes) en de 18e eeuw (Rousseau).

De verdeling over de talen is als volgt: Engels 6 keer, Italiaans 4 keer, Duits en Frans elk 3 keer, Grieks, Latijn, Nederlands en Spaans elk twee keer en Russisch 1 keer.

Auteur Titel JaarOB
 Jane Austen Trots en Vooroordeel 1813 
 Emily Brontë  Woeste Hoogten 1847*
 Elias Canetti Het martyrium 1935*
 Miguel de Cervantes Saavedra De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha 1605 
 Joseph Conrad Hart der duisternis 1899 
 Louis Couperus Van oude mensen, de dingen, die voorbijgaan… 1906*
 Dante Alighieri De goddelijke komedie 14e e*
 Willem Elsschot Kaas 1933*
 Gustave Flaubert Madame Bovary 1857 
 Federico Garcia Lorca Verzamelde gedichten  ca. 1930 
 Johann Wolfgang von Goethe Faust 1833*
 Heinrich Heine Duitsland, een wintersprookje 1844*
 Primo Levi Is dit een mens 1947*
 Niccolò Machiavelli De heerser 1532*
 Herman Melville Moby Dick 1851*
 Thomas More Utopia 1516*
 George Orwell 1984 1949*
 Ovidius Metamorphosen ca. 10 na Chr.*
 Plato Feest/Euthyfron/Sokrates’ verdediging/Kriton/Faidon ca. 400 v. Chr.*
 Jean-Jacques Rousseau Bekentenissen ca. 1780*
 Sophokles Oidipous & Antigone ca. 450 v. Chr.*
 Stendhal Het rood en het zwart 1830*
 Italo Svevo Bekentenissen van Zeno 1911*
 I.S. Toergenjev Eerste liefde 1860*
 Publius Vergilius Het verhaal van Aeneas *
  • – Aanwezig in de collectie van BasisBibliotheek Maasland (BBM)

Hieronder een overzicht per taal

 Taal 75 25 Totaal
 Chinees 1  1
 Deens 1  1
 Divers 1  1
 Duits 6 3 9
 Engels 22 6 28
 Frans 11 3 14
 Grieks 5 2 7
 Italiaans 3 4 7
 Japans 1  1
 Latijn 3 2 5
 Nederlands 11 2 13
 Russisch 6 1 7
 Spaans 3 2 5
 Spijkerschrift 1  1
 Totaal 75 25 100


En een overzicht per eeuw

 Eeuw7525Totaal
 Oudheid 9 4 13
 2 1  1
 4 1  1
 11 1  1
 13 1  1
 14 2 1 3
 16 3 2 5
 17 3 1 4
 18 3 1 4
 19 24 9 33
 20 27 7 34
 Totaal 75 25 100
AuteurTitelJaar
#De Bijbel 
#Gilgamesjca. 12e eeuw v. Chr.
AischylosOresteiaca. 500 v. Chr.
Hans Christiaan AndersenSprookjes19e eeuw
Ludovico AriostoOrlando furioso1516
AugustinusBelijdenissen398
Isaak BabelVerhalenbegin 19e eeuw
Honoré de BalzacVerloren illusies1837-1843
Charles BaudelaireDe bloemen van het kwaad1857-1861
Samuel BeckettWachten op Godot1952
Giovanni BoccaccioDecamerone1353
Louis Paul BoonDe Kapellekensbaan1953
Jorge Luis BorgesDe aleph en andere verhalen1949
Charlotte BrontëJane Eyre1847
Lord ByronDon Juan1819-1824
Albert CamusDe vreemdeling1942
Lewis CarrollDe avonturen van Alice in Wonderland en Achter de spiegel en wat Alice daar aantrof1865/1872
Louis-Ferdinand CélineReis naar het einde van de nacht1932
Charles DickensOliver Twist1838
Emily DickinsonGedichteneind 19e eeuw
F.M. DostojevskiMisdaad en straf1866
George EliotMiddlemarch1871
T.S. EliotHet barre Land1920
Willem ElsschotKaas1933
Desiderius ErasmusLof der zotheid1511
EuripidesMedea & Bakchanten431 v. Chr.
William FaulknerHet geraas en gebral1929
N.V. GogolDode zielen 1842
Herman GorterVerzen1890
Graham GreeneHet einde van het spel1951
HadewijchStrofische gedichten13e eeuw
Ernest HemingwayAfscheid van de wapenen1929
Willem Frederik HermansNooit meer slapen1966
HerodotosHistoriënca. 450 v. Chr.
Friedrich HölderlinGedichtenbegin 19e eeuw
HomerosIlias en Odysseeca. 800 v. Chr.
HoratiusVerzamelde gedichtenca. 50 v. Chr.
Victor HugoDe klokkenluider van de Notre-Dame 1831
Johan Huizinga Herfsttij der middeleeuwen1919
Bai JuyiGedichtenca. 8e eeuw
James JoyceUlysses1922
Franz KafkaHet proces1925
John Keats en Percy Bysshe Shelley Gedichtenbegin 19e eeuw
D.H. LawrenceVerliefde vrouwen1920
Thomas MannDe Toverberg1924
John MiltonHet paradijs verloren1667
Michel de MontaigneEssays1580
MultatuliMax Havelaar1859
Robert MusilDe man zonder eigenschappen1930-1932
Vladimir NabokovLolita1955
Pablo NerudaCanto general 1950
Friedrich NietzscheAldus sprak Zarathoestra1883-1885
Paul van OstaijenBezette stad en Nagelaten gedichten1921/1928
Fernando PessoaGedichtenbegin 20e eeuw
Francesco PetrarcaLiedboek14e eeuw
Edgar Allan PoeAlle Verhalenbegin 19e eeuw
Alexandr PoesjkinJevgeni Onegin1832
Ezra PoundDe Pisaanse canto’s1948
Marcel ProustDe kant van Swann1913
Rainer Maria RilkeNieuwe gedichten1907
Arthur RimbaudVerzameld werkeind 19e eeuw
SapphoGedichtenca. 6e eeuw v. Chr.
William ShakespeareHamlet1603
Murasaki ShikibuGenjibegin 11e eeuw
Baruch SpinozaEthica1677
Laurence SterneHet leven en de opvattingen van de heer Tristram Shandy1759-1767
Jonathan SwiftDe reizen van Gulliver1726
TacitusAnnalen117-138
Leo N. TolstojAnna Karenina1877
Anton P. TsjechovVerhaleneind 19e eeuw
Simon VestdijkDe koperen tuin1950
VoltaireCandide1759
Virginia WoolfMevrouw Dalloway1925
William Wordsworth en SamuelTaylor ColeridgeLyrische balladenbegin 19e eeuw
Marguerite YourcenarHet hermetisch zwart1971

(zondag 4 oktober 2009)

Nummer 25 – Jane Austen’s Pride and prejudice

Achteraf kan de BBC-tv verfilming van Pride & prejudice uit 1995 beschouwd worden als het begin van de Jane Austen-hausse. Al eerder waren haar boeken verfilmd, maar de bewerking door Andrew Davies van regisseur Simon Langton met Jennifer Ehle en Colin Firth in de hoofdrollen was een schot in de roos. Zes afleveringen mochten worden uitgetrokken worden om het liefdesverhaal van Elizabeth en mister Darcy breed neer te zetten. Waardoor alle kleurrijke personages mee mochten doen, de puntige dialogen volledig tot hun recht kwamen en de kijkers zich konden verlustigen aan het prachtige Engelse platteland, de statige huizen, de mooie kleren en de manieren van de betere klassen.

De serie was een hit: artistiek en qua kijkcijfers. De video- en dvd-versie is een absolute tophit geweest. Al in het begin van deze eeuw kon je op internet een site vinden waarop je als fan van de serie na kon gaan of je misschien niet iets té vaak naar die video of dvd had gekeken: Signs that you have watched Pride and Prejudice too many times…

Pride & prejudice is een van dé grote liefdesverhalen uit de wereldliteratuur. Van het kaliber Romeo en Julia. Het verhaal speelt in het begin van de 19e eeuw. In Engeland. Waar meisjes niet veel voorstelden (economisch gezien) en het daarom erg belangrijk was dat ze (rijk) trouwden. Derhalve de volgende legendarische beginzin:

“It’s a truth universally acknowledged, that a single man in possession of a good fortune must be in want of a wife”.

“Het is een waarheid die allerwegen ingang vindt, dat iedere vrijgezel die over een behoorlijk vermogen beschikt, verlegen zit om een vrouw”.  (in de vertaling van W.A. Dorsman-Vos in 1980)

Het boek bevat 61 hoofdstukken. Daarin worden veel personages levensecht neergezet. Jane Austen doet dat door ze te beschrijven, maar vooral door ze pratend op te voeren. Haar dialogen zijn levensecht en in de BBC-verfilming zijn ze vaak letterlijk overgenomen. Dat na gaan kan al een studie en bron van genot zijn.

Jane Austen-hausse
De laatste tien jaar hebben veel creatieve mensen “iets” gedaan met Jane Austen en haar werk. Hieronder een (niet complete) opsomming van titels die opgenomen zijn in de collectie van BasisBibliotheek Maasland. Het gaat hier alleen over Jane Austen en Pride & prejudice. Verwijzingen naar Sense and sensibility of Persuasion (andere boeken) worden hieronder niet opgenomen.

Boeken geïnspireerd op het leven van Jane Austen en/of Pride & prejudice(aanwezig in collectie van BasisBibliotheek Maasland (oktober 2009)

Joan Aiken. Lady Catherine’s necklace (2001)

Lady Catherine, een van de figuren uit Jane Austens roman “Pride and prejudice” biedt onderdak aan een verongelukte broer en zus wier snode plannen veel teweeg brengen op Rosings Park.
 
Elizabeth Aston. Mr. Darcy’s dochters (2003)

Vervolg door een hedendaagse schrijfster op de roman ‘Pride and Prejudice’ (‘Trots en vooroordeel’) uit 1813 van de Engelse schrijfster Jane Austen, waarin een familie zijn weg tracht te vinden in de Londense society rond 1820.
 
Helen Fielding. Bridget Jones’s diary (2002)
Het dagboek van Bridget Jones, 59 kilo

Vervolg op: Het dagboek van Bridget Jones. – Het leven van een jonge vrouw en haar vriendinnen in Londen wordt grotendeels bepaald door het jagen naar en wachten op de grote liefde.

Klik hier voor de dvd
 
Helen Fielding. Bridget Jones : the age of reason (2005)
Bridget Jones : het nieuwe dagboek

Vervolg op: Het dagboek van Bridget Jones. – Het leven van een jonge vrouw en haar vriendinnen in Londen wordt grotendeels bepaald door het jagen naar en wachten op de grote liefde.

Klik hier voor de dvd
 
Karen Joy Fowler. The Jane Austen book club (2004) De Jane Austen leesclub

Vijf Californische vrouwen en een man komen een half jaar lang elke maand bijeen om een van de zes romans van Jane Austen te bespreken, waarbij de romans dienen als klankbord voor de levens van de lezers.
 
Colleen MacCullough. The independence of miss Mary Bennet (2008)

Vervolg op Austens ‘Pride and prejudice’. Na twintig jaar vindt Mary Bennet de liefde van haar leven door een boek te schrijven over de armoede in Engeland.
 
Melissa Nathan. Acting up (2000)

Een columniste speelt in een toneelversie van ‘Pride and prejudice’ de rol van Lizzy en maakt in haar privéleven dezelfde ervaringen door.
 
Emma Tennant. Pemberley (1993)

Tijdens een lang kerstweekend met een huis vol gasten raakt het huwelijk van de hoofdpersoon uit Jane Austen “Pride and prejudice” in een crisis.
 
Laurie Viera Rigler. Bekentenissen van een Jane Austenverslaafde (2007)

Een hedendaagse Amerikaanse liefhebster van de romans van Jane Austen ziet zich plots veranderd in een van de personages daaruit.
 
Fay Weldon. Het Utopia van Darcy (1990)

Twee journalisten vinden elkaar in hun passie voor de fantasiewereld van mevrouw Darcy: een paradijs van vrede, liefde en technologische vooruitgang.


Speelfilms/tv-films gebaseerd op het leven van Jane Austen en Pride & prejudice
(aanwezig in collectie van BasisBibliotheek Maasland (oktober 2009)

Pride & prejudice (1995)

Verwikkelingen rond de pogingen van een Engelse moeder om haar vijf dochters uit te huwelijken. Bevat ook: The making of Pride and Prejudice. –
 
Pride & prejudice (2006)

Verwikkelingen op het Zuidengelse platteland rond 1800 rond de pogingen van moeder Bennett om haar vijf dochters uit te huwelijken .
 
Bride and prejudice (2005)

Als de Indiase Lalita, die zegt alleen uit liefde te willen trouwen, een Amerikaan ontmoet, lijken vooroordelen hen te belemmeren nader tot elkaar te komen. Pastiche op ‘Pride and prejudice’ van Jane Austen.
 
Miss Austen regrets (2009)

Jane Austen, bijna veertig en een succesvol schrijfster, wordt door haar nichtje Fanny om hulp gevraagd bij het vinden van de ideale huwelijkskandidaat.
 
Becoming Jane (2007)

Als de twintigjarige Jane Austen voor het eerst verliefd wordt op een staartarme Ierse rechtenstudent levert dat veel problemen op vanwege het standsverschil .
 
Clueless (1995)

De vijftienjarige Cher is rijk en populair en zeer tevreden met zichzelf.

(maandag 5 oktober 2009)


Meer lijstjes
De Perpetuareeks is niet de eerste en zal ook niet het laatste lijst met “de beste boeken” zijn.
Het kan wellicht wel de laatste zijn die écht wordt uitgebracht in papieren vorm. Als het ebook aanslaat dan zal deze relatief dure reeks als een soort Nederlands symbool voor het einde van vijf eeuw boekendrukkunst staan. Gebruikers van ebooks kunnen wellicht zelfs NU – anno oktober 2009 – alle honderd titels al downloaden – legaal of niet. Maar je mist toch iets, als je er de Perpetua-editie naastlegt.

Andere lijstjes (een willekeurige opsomming)
1001 boeken die je gelezen moet hebben (Librero 2007) (42 titels komen overeen)
Time all-time 100 novels
Lijst van 1000 boeken voor het jaar 2000 (samengesteld door Openbare Bibliotheek Oss)
Top 100 van de Noorse boekenclub

42 titels die voorkomen in de Perpetuareeks en het boek 1001 boeken die je gelezen moet hebben

Jane AustenTrots en vooroordeel1813
Honoré de BalzacVerloren illusies1843
Louis Paul BoonDe kapellekensbaan1953
Charlotte BrontëJane Eyre1847
Emily BrontëWoeste hoogten1847
Albert CamusDe vreemdeling1942
Elias CanettiHet martyrium1935
Lewis CarrollAlice in spiegelland1871
Lewis CarrollAlice in Wonderland1865
Louis-Ferdinand CélineReis naar het einde van de nacht1932
Miguel de Cervantes SaavedraDon Quichot1605-1615
Joseph ConradHart der duisternis1902
Charles DickensOlivier Twist1838
Fjodor DostojewskiMisdaad en straf1866
George ElliotMiddlemarch1871-1872
Willem ElsschotKaas1933
Gustave FlaubertMadame Bovary1857
Nikolaj GogolDode zielen1842
Graham GreeneHet einde van het spel1951
Ernest HemingwayAfscheid van de wapenen1929
Willem Frederik HermansNooit meer slapen1966
Victor HugoDe klokkenluider van de Notre Dame1831
James JoyceUlysses1922
Franz KafkaHet proces1925
D.H. LawrenceLiefde en vrouwen1921
Primo LeviIs dit een mens1947
Thomas MannDe toverberg1924
Herman MelvilleMoby Dick1851
MultatuliMax Havelaar1860
Robert MusilDe man zonder eigenschappen1933
Vladimir NabokovLolita1955
George Orwell19841949
Alexander PoesjkinJewgeni Onegin1833
Jean-Jacques RousseauOverpeinzingen van een eenzame wandelaar1782
StendhalHet rood en het zwart1831
Laurence SterneTristram Shandy1759-1767
Italo SvevoBekentenissen van Zeno1923
Jonathan SwiftGullivers reizen1726
Leo TolstojAnna Karenina1873-1877
Simon VestdijkDe koperen tuin1950
VoltaireCandide1759
Virginia WoolfMrs. Dalloway1925


(maandag 19 oktober 2009)
Hans van Duijnhoven

Door Hans van Duijnhoven

Bibliothecaris sinds september 1979. Werkzaam in de regio Noord Oost Brabant.

Één reactie op “Perpetuareeks en canonvorming”

Geef een reactie

%d