Op maandagavond 28 maart gaf Frank Schaper in de Osse bibliotheek een lezing over zijn boek Hoe je een geboren leider wordt.
De lezing trok weinig bezoekers. Jammer, want zijn verhaal had veel meer toehoorders verdiend. Zijn verhaal zou velen kunnen aanspreken. En zijn verhaal sluit op een bepaalde manier aan bij visie en missie van een Openbare Bibliotheek.
Reden genoeg om uit te leggen wat de visie van Frank Schaper inhoudt, waarom die velen zou kunnen aanspreken en waarom juist een Openbare Bibliotheek iets met die visie, dat verhaal te maken heeft.
Hoe je een geboren leider wordt
In 2009 verscheen onder deze verwarrende titel dit boek. De meesten van ons gaan er voetstoots van uit dat een leider hét van nature heeft. Leidinggeven, leiding nemen. De notie dat een leider moet groeien om een leider te worden komt niet bij ons op. Toch houdt hij in dit boek een sluitend verhaal om te ‘bewijzen’ dat zelfs (of juist) leiders niet zo maar leider worden. Daarvoor hebben leiders, net zo als normale mensen (zeg ‘volgers’) rolmodellen nodig. De ondertitel van zijn boek is rolmodellen, striphelden en wereldleiders. De kern van zijn verhaal is dat iedereen, dus ook leiders, rolmodellen nodig hebben. Om te kunnen (uit)groeien als mens.
Rolmodellen
Frank Schaper stelt zich op het standpunt dat iedereen ergens in zijn leven en vaak meerdere keren beïnvloed wordt door anderen. Mensen die je tijdens je leven ontmoet. Echte mensen. In je nabijheid. Zoals vaders of moeders, ooms of tantes, leraren, coaches van een club enzovoorts. Of mensen die je in de media tegenkomt zoals een beroemde voetballer, filmster, politicus. Al dan niet levend. En de derde soort zijn mensen die je tegenkomt in de ‘schijn’wereld van kunst en cultuur. Een romanpersonage, een held op het witte doek, een tenor in een opera, een inspecteur in een crimi enzovoorts.
De Frank Schaper-methode
Op maandag 28 maart mocht een elftal bezoekers de Frank Schaper-methode ervaren en meemaken. Na een korte inleiding splitste hij de groep op in tweetallen. Elk duo moest aan elkaar vertellen welke personen in zijn of haar leven invloed hadden gehad of gekregen. Een voetbalheld, een moeder, een leraar, een karakter uit een boek of film. De duo’s moesten elkaar bevragen om uit het geheugen weggezakte helden boven water te halen. De stelling van Frank Schaper is dat iedereen rolmodellen heeft. Ook als je niet leest, nooit naar de film gaat en denkt dat je door niemand bent beïnvloed.
Na enige tijd kwam de groep weer centraal samen. Vervolgens bevroeg Frank Schaper alle aanwezigen een voor een. En iedereen mocht een, twee of drie personen noemen die invloed hadden gehad. Als iemand een persoon noemde dan stelde Frank Schaper als vervolgvraag wat die persoon voor karaktereigenschappen had, of waardoor die persoon was ‘blijven hangen’. Nadat het ‘slachtoffer’ daarop een kort antwoord had gegeven, spiegelde Frank Schaper (als coach) de eigenschappen van dat aangedragen rolmodel. En vroeg of de eigenschappen van het rolmodel iets te maken hadden met de manier waarop degene die het rolmodel had aangedragen in het leven stond. Waardoor die gedreven wordt. Welke stijl van leven hij of zij er op na houdt enzovoorts.
Of anders gezegd: ieder van ons kiest rolmodellen die gedrag vertonen dat we zelf ook (gaan) vertonen. Of – en daar kom het verhaal dat leiders geboren worden om de hoek kijken – ieder van ons probeert onbewust in zijn leven het gedrag van uitgekozen rolmodellen na te streven, na te leven. Nog anders geformuleerd: vertel me wie uw rolmodellen zijn en ik ‘verklaar’ hoe u in het leven staat, wat voor persoonlijkheid u bent, waar u naar streeft enzovoorts.
Leiders worden geboren
Frank Schaper kon het op maandag 28 maart niet nalaten om steeds terug te keren bij die leider. Terecht. De lezing en zijn boek gaat over leiders. Leiders zijn net zoals de volgers (van leiders) gewone mensen. Die ook rolmodellen hebben. Alleen hebben leiders vaak andere (eerdere) leiders als rolmodellen. En zij streven er in de rest van hun leven naar om te worden zoals hun rolmodel-leider. En, uitsmijter, de echte leiders ‘overtreffen’ op zeker moment hun rolmodel. Tenminste op zeker moment laten ze hun rolmodel achter zich en gaan een eigen stijl hanteren van leidinggeven. Waardoor ze als rolmodel voor anderen gaan functioneren. Schaper noemde terecht dat vrouwelijke leiders het relatief moeilijk hadden. Er waren weinig vrouwelijke leiders en als vrouwelijke leider in spé waren er dus weinig rolmodellen. Maar ook hier is er vooruitgang. Denk aan Indira Gandhi, Golda Meir, Margareth Tatcher, Angela Merkel en Nelie Smit-Kroes.
Relatie met een Openbare Bibliotheek
Het moge inmiddels duidelijk zijn dat er drie soorten rolmodellen zijn. Altijd. In alle culturen. In alle tijden. En dat een instelling als een Openbare Bibliotheek mede verantwoordelijk gehouden kan worden voor het ‘aanleveren’ van twee van de drie rolmodellen. Een bibliotheekcollectie, groot of klein, toen, nu en straks, bevat een grote hoeveelheid ‘titels’ waarin evenzovele gebruikers van de Openbare Bibliotheek onbewust rolmodellen zullen ‘oppikken’. Onbewust. Frank Schaper stelt zich op het standpunt dat niemand bewust rolmodellen selecteert of gaat opspeuren. In bijna alle gevallen is het een proces dat op de achtergrond tijdens je leven speelt en almaar doorgaat. Niemand is té oud om nieuwe rolmodellen op te pikken. Alhoewel, dat moge helder zijn, in je jonge jaren ben je daarvoor het meest ontvankelijk. In die fase ben je nog een redelijk ‘onbeschreven’ blad dat gevoed kan én moet worden. Maar, nogmaals, het gaat onbewust.
Een bibliotheekcollectie
Elke bibliotheekcollectie bevat titels over bekende mensen die leven of geleefd hebben. Het kunnen ook onbekende mensen zijn over wiens leven iemand iets heeft geschreven, gefilmd of anderszins in een ‘titel’ heeft gepakt.
De grootste hoeveelheid rolmodellen kun je in een bibliotheek echter aantreffen in de ‘verzonnen’ verhalen. Romans, prentenboeken, strips, een liedje, een opera, een speelfilm, een game, luisterboek enzovoorts.(Oss, donderdag 31 maart 2011)
Op 30 maart stond in het (onlangs vernieuwde V-katern van De Volkskrant – de V van Viva?) een artikel over een boek van Jan Drost over de liefde: Het romantisch misverstand : anders denken over liefde. Onbedoeld illustreren onderstaande zinnen uit dat interview de stelling van Frank Schaper.
Weinig mensen zijn zich bewust van de hardnekkige beelden die ons dicteren hoe onze geliefde moet zijn, meent Drost. Neem zijn vrouwelijke collega van rond de 30, die hem eens vroeg waarom zij nooit leuke mannen ontmoette. Deed zij soms iets verkeerd? Drost vroeg wat ze zocht in een man. Een opsomming van spieren, snelle auto’s en aanbidding volgde. De vrouw bleek haar manbeeld op de Bouquetromannetjes uit haar jeugd te baseren. Elke man die niet aan haar Ken-achtige plaatje voldeed, schreef zij af. Drost: ‘Tot haar eigen ontsteltenis. Zo hardnekkig zijn die beelden dus.’
(vrijdag 1 april 2011)
