Een ‘boekje’ voor managers

Dat boekje is geschreven door Paul Smit, die zich achterin omschrijft als trainer, cabaretier en filosoof.

Hij kan daarenboven ook kort en bondig schrijven. En heeft iets te zeggen. Niet alleen echter voor managers. Maar voor iedereen die zich vragen stelt over ons handelen. In relaties, werk en de samenleving. Het boekje heet Non-dualiteit voor managers : een introductie. Verscheen in 2011 bij Samsara en bevat ‘slechts’ 108 pagina’s. Je leest het in een uurtje uit, maar bevat veel stof om over na te denken.

Onbedoeld, onbewust gaat Paul Smit in op het jaarthema Who’s in control?

Voorwoord
Alles verandert continu! En zeker in onze huidige tijd lijken veranderingen in een stroomversnelling te zijn geraakt. Mensen veranderen, organisaties veranderen en de samenleving verandert. Hoe kun jij op een flexibele en creatieve manier omgaan met deze steeds veranderende wereld?

Veel mensen leven met het idee dat je heel veel moeite moet doen om te veranderen. Vrijwel iedere organisatie zit dan ook in een reorganisatie, in een veranderingstraject of in een cultuurveranderingsprogramma. En hoezeer we ook proberen om de organisatie in goede banen te leiden om onze gestelde doelen te behalen en om mensen te veranderen, dingen lopen steeds anders dan gepland en er zijn steeds weer onverwachte wendingen. Hebben we wel zoveel controle als dat we denken?

Dit boek biedt diverse psychologische en filosofische inzichten vanuit non-dualistisch perspectief. Non-dualiteit is de filosofie van onder andere Albert Einstein, Spinoza, William Shakespeare en comedian Bill Hicks.

De non-dualiteit laat zien dat wanneer onze controlezucht vermindert, het leven natuurlijker, spontaner, creatiever en moeitelozer wordt (pagina 5)

Bij Paul Smit staat het verschil tussen het functionele en het piekerverstand centraal.

Ieder mens heeft zowel functioneel verstand als piekerverstand. Het functionele verstand wordt ook wel het intuïtieve verstand genoemd. We herkennen de momenten dat alleen het functioneel verstand aan de gang is, wanneer we voelen dat we ‘in flow’ zijn. Dit zijn de momenten waarop je ergens volledig in opgaat. () Je bent dan intuïtief aan het handelen, je bent bezig in het NU en tevens geeft het je een goed gevoel. Dit hebben we ook wanneer we lachen, dansen of zingen. Tijdens al dit soort bezigheden zijn we vrij van piekergedachten die ons een vervelend gevoel geven.

() Een mens heeft naast een functioneel verstand ook een piekerverstand. Hierbij ontstaan er continu piekergedachten die ervoor zorgen dat we gestrest, gefrustreerd of angstig worden. We kennen allemaal wel de momenten dat we ‘s nachts piekerend wakker liggen. Er ontstaan dan allerlei gedachten over wat er in het verleden is gebeurd, over dat het anders had moeten gaan en over dat je iets anders had moeten doen of had moeten zeggen. Tevens bedenken we allerlei scenario’s over wat er in de toekomst zou kunnen gaan gebeuren. Het zijn als het ware ‘de Muppets’ in ons hoofd, die overal commentaar op leveren en zich over van alles druk maken. Neurowetenschapper Victor Lamme noemt het ook wel ‘de kwebbeldoos’ of de ‘Mart Smeets’ in ons hoofd (pagina 26-28)

De kern
Hoe kun je ervoor zorgen dat we het functionele verstand gebruiken en dat het piekerverstand tot rust komt?

Er bestaat geen methode of techniek om dat voor elkaar te krijgen. Sterker nog, des te harder je probeert het piekerverstand uit te schakelen, des te harder die machine gaat draaien. Vergelijk het met als je gaat slapen. Zodra je ligt te piekeren in bed, val je niet in slaap. () Pas als het gepieker stopt, val je automatisch in slaap.

Maar hoe komen we dan van het piekerverstand af als er geen methode of techniek voor is? Waar zit de uitknop van die Muppets? Het piekerverstand komt tot rust wanneer we één inzicht opdoen. Alleen is dat inzicht zo radicaal, dat het voor veel mensen lastig te bevatten is. Het zet onze kijk op de wereld namelijk 180 graden op z’n kop.

Het inzicht is dat niet jij het leven bestuurt, maar dat het leven jou bestuurt (pagina 38)

Hij citeert: Het leven is wat er gebeurt/terwijl je andere plannen maakt (John Lennon)

Ons ego doet ons geloven dat wij als mens volledige controle hebben over wat we doen en welke keuzes we maken. Vanuit deze overtuiging ontstaat ‘piekerverstand’. Er ontstaan angsten over wat er in de toekomst zou kunnen gebeuren en schuldgevoelens over wat er in het verleden is gebeurd. Dit leidt vervolgens tot stress, frustratie en ontevredenheid.

Wanneer we uitzoomen en ons ontdoen van allerlei belemmerende overtuigingen, blijft functioneel, ofwel intuïtief verstand over (pagina 39).

Vervolgens volgt een verhandeling over een soort piramide (van Maslov). In de onderste en breedste laag zitten ons karakter en talenten. Daarbovenop volgen opvoeding en ervaringen. Dan komen ‘onze’ overtuigingen en in de kleine top zitten onze gedachten en gevoelens. Hij gaat als volgt verder:
Zo lijkt het voor ons alsof wij kunnen kiezen en doen wat we willen, maar als we uitzoomen zien we dat ons handelen afhankelijk is van vele factoren. Interne factoren zoals aangeboren en aangeleerd gedrag, zijn van grote invloed. Daarbij is ook nog eens 95% van ons gedrag onbewust. Daarnaast zijn ook de externe factoren van grote invloed op jouw handelen, zoals cultuur, omgeving, sociale status, media, collega’s, je partner, vrienden en familie en je functie op het werk. Maar ook het seizoen, het weer en een economische crisis of economische opleving drukken hun stempel.

De grote filosofen uit de geschiedenis waren het er over eens, dat, mochten we een vrije wil hebben, deze niet al te groot of nihil zal zijn.

RET
Een aandachtig meelezer merkte op dat het gedachtegoed van Paul Smit veel overeenkomsten vertoont met RET, Rationeel-Emotieve Therapie. Waarvan acte, en klik hier voor een artikel in de Wikipedia

(zondag 29 mei 2011)

Homepage Who’s in control?