Elke verbinding, elke like, tweet, of Youtube-view biedt een nieuwe verkoopkans.

Het zijn deze connecties, die lijntjes binnen en tussen de netwerken die inmiddels belangrijker geworden zijn dan de gebruikers zelf.

Aldus hoogleraar comparatieve mediastudies José van Dijck. Die in het wetenschapskatern van NRC Handelsblad van zaterdag 4 mei wordt geïnterviewd over haar nieuwste boek over verbindende (en geen sociale) media als YouTube, Flickr, Wikipedia, Twitter en Facebook. Dat boek – The culture of connectivity : a critical survey of social media is niet verkrijgbaar in een Nederlandstalige versie, maar het lange artikel maakt duidelijk dat zij zich voegt in het steeds langer wordende rijtje criticasters van ‘het net’. Het artikel heeft als kop: Het web is helemaal niet sociaal en wordt als volgt ingeleid: Sociale media koesteren graag hun publieke, democratische waarden. Maar ze veranderen in online Tupperware-parties voor miljarden gebruikers.
Enkele citaten uit dit artikel.

Iets roepen
We waren vroeger net zo sociaal als nu, maar veel sociale processen zijn nu formeel geworden. Wat je vroeger op straat of op het schoolplein schreeuwde, of in de huiskamer tegen vrienden zei, werd nooit vastgelegd. Nu die uitlatingen op sociale media door anderen gezien worden, is bijna alles openbaar. Om een boodschap privé te houden moet je een extra knop indrukken.

Van produser naar frustomer
Die gebruiker veranderde van een ‘produser’ (samentrekking tussen production  en usage, de participerende deelnemer in een netwerk) in een ‘frustomer‘; een samentrekking van een friend en een customer).
Bedrijven proberen via Facebook ‘vriendschappelijke’ relaties met hun klanten te onderhouden. Zelfs je eigen vrienden raden via Facebook merken en diensten aan – vaak zonder dat ze het zelf weten. Van Dijck: “Het risico bestaat dat Facebook op een moderne Tupperware-party gaat lijken, waarbij je vrienden zich opdringen met producten.”

Publieke domein en walled gardens
In de jaren vijftig, zestig hebben we bewust een deel van de etherruimte bestemd voor de publieke omroep. Op internet hebben we het .org-domein bestemd voor publieke ruimte. Maar de Facebooks en de Googles willen alle verkeer via hen laten lopen.
() Opmerking verslaggever: Bedrijven als Twitter, Google en Facebook zien zichzelf graag als nutsvoorziening.
Van Dijck: maar dat is helemaal niet waar. Het internet zelf is een nutsvoorziening. Google en Facebook zorgen niet dat er water uit de kraan komt. Zij verkopen water in flesjes.
Ik leg het vaak zo uit: internet is een spoorwegenstelsel, het world wide web wordt gevormd door treinen waarbij je zelf bepaalt waar je in en uit wilt stappen. Facebook en Google zijn de reisorganisaties die all-in reizen verkopen.
Deze GAFA’s (Google, Apple, Facebook en Amazon) strijden voor internetvrijheid en netneutraliteit – het ongehinderd doorgeven van data, zonder bemoeienis van overheden. Maar ze gebruiken die vrijheid vooral voor hun eigen apps en diensten. Facebook is nodig als identificatiemiddel voor allerlei diensten. Dat is paradoxaal.
Google maakt van consumenten super users, door gebruikersdata van zijn verschillende diensten, zoals YouTube en de Google zoekmachine, aan elkaar te koppelen. Op de schouders van open netwerken en het open web proberen de GAFA’s zoveel mogelijk hun eigen tuintjes, hun walled gardens, aan te leggen.

Gratis is niet gratis
Bij veel lezingen die ik geef, zeggen de mensen, waar zeur je over? Sociale media zijn gratis, dit is de toekomst, door technologische ontwikkeling worden we beter, slimmer en rijker. Maar gratis is niet gratis. Gratis is betalen met andere valuta, met data. En dat sociale media goed voor ons zouden zijn omdat ze een technologische achtergrond hebben, irriteert me mateloos.

Mediawijsheid
Om een auto te besturen moet je inderdaad rudimentair weten hoe die in elkaar steekt. () Geef gerust informatica op school, maar geef daarbij ook een vak als mediawijsheid. Het is belangrijk dat we onze kinderen kritisch leren kijken naar de mechanismen van een door data gedomineerde maatschappij.

Meer lezen?
# – Voorgeprogrammeerd : hoe internet ons leven leidt (2010)
John Brockman. Hoe verandert internet je manier van denken (2011)
Nicholas G. Carr. Het ondiepe : hoe onze hersenen omgaan met internet (2011)
José van Dijck. De plaatjesmaatschappij : essays over beeldcultuur (2002)
Andrew Keen. De (a)-cultuur : hoe internet de beschaving ondermijnt (2008)
Andrew Keen. De digitale afgrond : hoe de huidige sociale online revolutie ons eenzamer en hulpelozer maakt (2012)
Jaron Lanier. Nee, je bent geen gadget (2010)

Citaat 029 (dinsdag 7 mei 2013)
Homepage Citaten 2013