De volledige zin is: Winnaars van de Van Praagprijs zijn allemaal mensen geweest die op eigenzinnige wijze bijdragen aan een samenleving waarin zelfbeschikking, vrijheid, gelijkwaardigheid en verantwoordelijkheid tot hun recht komen.
Deze zin komt uit het artikel ‘Filosoof van de praktijk’ in nummer 2 van Human (2013), waarin voorzitter Boris van der Ham van het Humanistisch Verbond de winnaar van de Van Praagprijs 2013 naar voren haalt. Winnaar is in 2013 de Rotterdamse filosoof Henk Oosterling. Oosterling (1952) is de 24e persoon die deze in 1971 in het leven geroepen prijs krijgt. In het leven geroepen om het gedachtegoed van Jaap van Praag, een van de oprichters van het Humanistisch Verbond, levend te houden. Hieronder enkele citaten uit het verhaal van de voorzitter:
Durf te kiezen
Voor de Van Praagprijs hebben we dit jaar als uitgangspunt het thema ‘Durf te kiezen‘ genomen. Een zeer actueel thema. We hebben meer keuzevrijheid dan ooit, maar hoe benutten we die? Zijn we echt vrij, of zijn we feitelijk slaven van groepsdruk, aanlokkelijke reclame, van voorgeprogrammeerde keuze? Streven we soms dingen na die misschien niet zo wezenlijk zijn, of niet eens echt bij ons passen? Kortom: gaan we wel bewust genoeg om met onze vrijheid te kunnen kiezen?
Daarom hebben wij de jury gevraagd voor de Van Praagprijs 2013 te zoeken naar iemand met een uitdagende kijk op het benutten van keuzevrijheid. En iemand die een voorbeeld is omdat hij zelf duidelijke keuzes heeft gemaakt.
Dit jaar staat Henk Oosterling in de schijnwerpers van onze waardering. Hij is in alles een filosoof van de praktijk. Alleen theorie vindt hij niet interessant, want ‘het moet uitgeleverd worden aan de praktijk om te kijken wat daar gebeurt’.
() Met zijn grote denk- en daadkracht inspireert hij anderen om bewuste keuzes te maken. Via bezoekers van de kinderboerderij, gevangenen, jongeren en buurtbewoners tot stadsplanners, politici, stedenbouwkundigen, studenten en andere filosofen; hij is steeds op zoek naar menselijke kracht en de menselijke maat. Hiermee draagt hij naar onze overtuiging intensief bij aan het humanistische project van ‘zelf denken, samen leven’. Zoiets abstracts als ‘indiviudele ontplooing’ krijgt door zijn werk handen en een hart.
Henk, van harte gefeliciteerd met de prijs!
Vervolgens staan in dit nummer van Human twee artikelen over de winnaar:
Daan Roovers (juryvoorzitter): Henk Oosterling, denker, doener en inspirator
Een artikel over met Henk Oosterling: ‘We zullen onszelf opnieuw moeten uitvinden‘
Uit het juryrapport
Volgens Oosterling zijn kinderen eigenlijk nooit een probleem – de problemen zitten altijd bij de ouders. Het belangrijkste wat je moet doen – en dat is overigens heel moeilijk – is die kinderen de juiste skills aanleren, waardoor zelfvertrouwen, trots en verantwoordelijkheid voor hun eigen plek in de samenleving ontstaan. Wie een kind redt, redt de wereld, zegt een joods spreekwoord. Ik denk dat Henk Oosterling een hele generatie redt – en de implicaties die dat heeft voor onze samenleving kunnen we moelijk overschatten.
Uit het artikel over die skills
De leerlingen op basisschool Bloemhof leren al op jonge leeftijd dat ze verantwoording kunnen afleggen voor hun keuzes.
“Een keuze zit altijd in en context. Wat wij op school doen, is contexten creëren voor kinderen, waardoor ze keuzes kunnen maken. Via het aanleren van vaardigheden, skills. We beginnen bij hun interesses. Bij het aanleren hiervan ontdekken ze de grenzen van wat ze kunnen, om zo te leren om keuzes te maken waarvoor ze verantwoordelijk kunnen zijn.”
“De belangrijkste soft skills om te kunnen kiezen: luisteren, kijken en voelen. Heel fysiek. Aandacht en concentratie zijn waanzinnig belangrijk. Op school zetten we in op deze basic-skills. Judo, koken, tuinieren, filosoferen. In het Vakhuis, een nieuw buurthuis, draait het om techniek, gezondheid, ICT en cultuur. Als jongeren nooit met metaal werken of een gereedschapskist hebben gezaagd, of nooit gitaar hebben leren spelen, kunnen ze daar ook niet voor kiezen. Door die skills leren ze een keuze maken. Of te kiezen iets níet te doen.
Maar zeggen ‘dat wil ik niet’, terwijl ze helemaal niet weten waarover ze het hebben, dat is geen keuze. Dan is het lamlendigheid of onverschilligheid. Skills geven kinderen focus. En ze leren iets nog veel belangrijkers: je snapt dat je ertoe doet en dat alles wat je odet effect heeft op anderen.”
Waarschijnlijk onderstreept Henk Oosterling de visie van Manfred Spitzer (boek: Digitale dementie).
Kleine quiz tot slot
Sinds 1971 hebben 23 personen de Van Praagprijs gekregen. Herkent u de meeste namen.
Of moet u té vaak gebruik maken van de Wikipedia? Klik hier voor een artikel over alle prijswinnaars mét de mogelijkheid om door te klikken.
J.P. van Praag
Amnesty International (afdeling Nederland)
Anton Constandse
Simon Carmiggelt
Annie Romein-Verschoor
G.A. van Oorschot
Piet Spigt
Hein Roethof
Hella S. Haasse
Piet Muntendam
Pierre Janssen
Otto von der Gablentz
Max van der Stoel
Willem Leonard Brugsma en T. Wibaut-Guilonard
Fernando Savater
Abdullah Ahmed an-Na’im
Adriaan van der Staay
Kees Schuyt
Heddy Honigmann
Johan Simons
Karin Spaink
Pieter Winsemius
Klik hier voor een tv-uitzending waarin Henk Oosterling een korte inleiding geeft in het werk en belang van de Franse filosoof Michel Foucault
(Durf te denken – 16 november 2012, Human)
Citaat 048 (dinsdag 25 juni 2013)
Homepage Citaten 2013
