Op zondag 19 januari 2014 verzorgt filosoof Marli Huijer in de Groene Engel in Oss de vierde lezing in de themareeks Oefenen voor een andere tijd. De opinieredactie van het Brabants Dagblad vroeg haar een bijdrage voor de krant te schrijven. Hieronder deze tekst die aansluit bij haar boek Discipline : overleven in overvloed, de lezing op zondag 19 januari en het thema Oefenen voor een andere tijd.
Omgeving kan discipline geven
Zonder discipline is het lastig om je te beheersen, zien we bij jongeren die vrijelijk kunnen drinken.
Alcoholgebruik onder jongeren staat volop in de belangstelling. Niet alleen vanwege het toenemend aantal jongeren dat door alcoholgebruik in het ziekenhuis belandde (tussen 2001 en 2011 verviervoudigde hun aantal), maar ook door de groeiende kennis over de schadelijke werking van alcohol op de hersenen. Bovendien, hoe vroeger jongeren met drinken beginnen, des te groter is de kans op verslaving. De vrijheid-blijheid moraal, die we uit de jaren zestig erfden, heeft plaatsgemaakt voor bezorgdheid. Hoe te voorkomen dat jongeren, die hun grenzen nog niet kennen, ten onder gaan aan de vrijheid om te mogen drinken?
Het is verleidelijk om de verantwoordelijkheid bij de jongeren zelf te leggen. Zij horen immers zelf de drank te weerstaan. Toch is dat een paradoxale eis. Jongeren van nu worden niet opgevoed tot gehoorzaamheid maar tot zelfstandigheid – en toch veronderstellen we dat zij weten te gehoorzamen aan grenzen voor alcoholgebruik. Hoe zouden jongeren moeten weten waar die grens ligt, als hun ouders maar ook de overheid die niet verwoorden, laat staan handhaven?
Zou het niet beter zijn om de ouders verantwoordelijk te stellen? Moeten zij weer strenger worden? Ook aan die oplossing kleven nadelen. Om te beginnen zijn de ouders van nu het product van de jaren zestig, een tijd waarin niet alleen de opvoeding minder autoritair werd, maar ook de moraal ten aanzien van alcohol losser werd. De generatie ouders van nu hebben niet geleerd om strenge grenzen te stellen. Ze zijn goed van vertrouwen en onderschatten hoeveel hun kinderen drinken.
Moet de overheid het dan maar oplossen? Dat de overheid zich niet onbetuigd wil laten blijkt uit het per 1 januari ingestelde wettelijke verbod op het gebruik van alcohol onder de 18 jaar. Of deze ‘terug naar de tucht en gehoorzaamheid’-maatregel het aantal aan alcohol gerelateerde ongelukken, agressie en ziekenhuisopnames onder jongeren zal doen afnemen is nog maar zeer de vraag. De kans is immers groot dat jongeren uit verzet tegen de tucht binnenshuis meer gaan drinken.
Een nieuwe, nog weinig verkende optie om het alcoholgebruik onder jongeren binnen gezonde perken te houden is het ‘uitbesteden van de discipline aan de omgeving. De gedachte achter deze uitbesteding is dat er verleidingen zijn waar geen mens tegen bestand is. Alcohol is daar een voorbeeld van. Maar in plaats van de verleidingen te willen uitbannen (door alcohol onder 18 jaar te verbieden) of een beschuldigende vinger op te steken naar de jongeren zelf of hun ouders richt deze benadering zich op de omgeving. De erkenning dat de mens niet tegen alle verleidingen bestand is, is reden om in de omringende wereld naar vormen van bescherming te zoeken. Hoe kan de omgeving zo worden ingericht dat jongeren kunnen genieten van de alcohol zonder dat ze eraan te grondegaan? In Eindhoven lijken gemeente, horecaondernemers en pandeigenaren zich sterk te maken voor zo’n nieuwe aanpak. Ze hopen het Stratumseind om te toveren tot een straat waar minder kroegen en meer winkels, bedrijfjes, restaurants en grand cafés zijn, zodat ook andere leeftijdsgroepen er voor hun plezier heen trekken. Door de straat meer op gezelligheid en gastvrijheid in te richten kan de verleiding om stevig door te drinken wellicht worden verkleind.
Toch lijken de betrokken partijen één ding over het hoofd te zien: de uitbesteding van de discipline werkt pas echt goed als de jongeren zelf betrokken worden bij de inrichting van de straat. Zij weten als geen ander welke factoren tot overmatig drinken aanzetten en welke hen beschermen tegen exces. Hun betrokkenheid voorkomt bovendien dat de herinrichting als een van bovenaf opgelegde tuchtmaatregel wordt ervaren. Een welvarende samenleving als de onze kan niet zonder discipline. Juist waar overvloed heerst, is het belangrijk mechanismen in te bouwen om jongeren, en burgers in het algemeen, te beschermen. Door de discipline uit te besteden aan de omgeving vergroten we de kans dat we in vrijheid kunnen genieten.
Marli Huijer. Discipline : overleven in overvloed (2013)
Youtube – Lezing: Marli Huijer Discipline overleven in overvloed (19-1-2014)
https://www.youtube-nocookie.com/embed/BE3SAqeLskk
Citaat 101 (donderdag 16 januari 2014)
Homepage Citaten 2014
