We verdrinken in informatie, zo veel informatie dat we niet weten waar we aandacht aan moeten besteden en wat we moeten negeren.

Sinds het najaar van 2012 bestaat het fenomeen Lezers van Stavast. Dat zijn leden van de samenwerkende Noord Oost Brabantse Bibliotheken (NOBB), die meer dan gemiddeld boeken lezen uit een door de bibliotheek samengestelde literatuurlijst. Daarop staan momenteel ruim 250 titels. Non-fictie boeken waarin schrijvers vanuit verschillende achtergronden ingaan op ontwikkelingen binnen onze o zo complexe samenleving. Een samenleving waarin overal mensen aan het oefenen zijn voor een andere tijd (het jaarthema van de bibliotheek). Aan deze lijst worden regelmatig nieuwe titels toegevoegd. Waarom? Omdat er veel gepubliceerd wordt over ontwikkelingen in onze o zo complexe, en constant veranderende samenleving.

De ‘formule’
Eén keer per vier weken komen de Lezers van Stavast op een donderdagavond samen om met elkaar van gedachten te wisselen over door hen gelezen boeken en/of om bijgepraat te worden over nieuwe boeken, ontwikkelingen. Ook wordt vaak verwezen naar andere bronnen: filmpjes, artikelen, tentoonstellingen, lezingen. Voor alle duidelijkheid: Lezers van Stavast lezen niet zoals bij een traditionele boekenclub allemaal hetzelfde boek. Nee, ieder van hen kiest uit de lijst andere boeken, maar omdat de boeken allemaal over dat brede thema (van de veranderende samenleving) gaan, kan er op zo’n avond toch gepraat worden over de leesstof. De eerstvolgende bijeenkomst is op donderdag 30 oktober 2014. Klik hier voor het jaarschema en meer achtergrondinformatie.

Nieuwe titels, leuke quotes
Zoals gezegd: er komen zeer regelmatig nieuwe boeken uit die op de literatuurlijst worden geplaatst. Zo ook de afgelopen dagen. Hieronder enkele recente ‘aanwinsten’. Met een pregnante quote of citaat. Het citaat waar dit artikel aan opgehangen wordt heeft natuurlijk ene wrange bijsmaak. Alle boeken die hier naar voren worden gehaald dragen bij aan het gevoel (of het weten) dat we verdinken in veel informatie. Helaas, het is niet anders. Maar de Lezers van Stavast-lijst is een poging – van onze kant – om (een deel van) het kaf van het koren te scheiden.

Alex Pentland. Sociale big data : opkomst van de data-gedreven samenleving (Maven)
De afgelopen jaren is ons leven echter drastisch veranderd door netwerken waarin mensen en computers zijn verenigd, waardoor een veel grotere participatie en veel snellere verandering mogelijk worden. Naarmate het internet ons meer met elkaar verbindt, lijken gebeurtenissen elkaar steeds sneller op te volgen. We verdrinken in informatie, zo veel informatie dat we niet weten waar we aandacht aan moeten besteden en wat we moeten negeren.
  Zodoende lijkt het soms of onze wereld op het punt staat onbeheersbaar te worden, wanneer berichten op sociale media zoals Twitter tot gevolg hebben dat de beurzen kelderen en regeringen ten val worden gebracht. Hoewel het gebruik van digitale netwerken het functioneren van de economie, het bedrijfsleven, de overheid en de politiek dus al heeft veranderd, begrijpen we de essentie van deze nieuwe netwerken van mens en machine nog altijd niet volledig. Onze samenleving is opeens een combinatie van mensen en technologie geworden die andere krachten en zwakheden heeft dan de maatschappijvormen die we tot nu toe hebben gekend. (pagina 18-19)

Martha Nussbaum. Politieke emoties : waarom een rechtvaardige samenleving niet zonder liefde kan (Boom)
Het ideaal is nog op en andere manier werkelijkheid: een goed ideaal aanvaardt het menselijk leven zoals het is, de mensen zoals ze zijn. Echte mensen zijn lichamelijk en behoeftig; ze hebben allerlei menselijke zwakheden en talenten; het zijn doodeenvoudige mensen, geen machines of engelen. Hoe zou een grondwet van engelen eruitzien? Hoe zou een grondwet eruitzien van olifanten, tijgers of walvissen? De natie die wij voorstellen is er een van en voor mensen (al onderhouden die allerlei gecompliceerde relaties met andere soorten), en haar grondwet is alleen maar goed voor zover ze menselijk leven aanvaardt zoals het werkelijk is. (John Rawls zag dat in; dat is dan ook de reden waarom mijn project verwant is aan het zijne en het aanvult, ook al richt ik me meer op het streven naar gerechtigheid dan op gerechtigheid die al is bereikt). (pagina 360)

Jonathan Holslag. De kracht van het paradijs : hoe Europa kan overleven in de Aziatische eeuw (De Bezige bij)
Vijf jaar lang nu is Europa langzaam maar zeker afgegleden in angst: angst om zijn levensstandaard te verliezen, angst om zichzelf te verliezen in interne conflicten en angst om verzeild te raken in de onverbiddelijke machtspolitiek van wat een Aziatische eeuw belooft te worden. Hoe meer het zelfvertrouwen van de val van de Berlijnse Muur plaatsmaakte voor onrust, hoe meer we onze prestaties in twijfel trokken en het Europese project gingen beschouwen als een impotent paradijs. Maar ondanks alle gebreken van het Europese project zou het een fout zijn om nu ons streven naar een paradijs op te geven of schamper te doen over onze dromen van een superieur Europees model dat rechtvaardig, creatief en veerkrachtig is. Er is geen enkele reden waarom we een keuze zouden moeten maken tussen competitiviteit en het paradijs. In plaats daarvan is het in deze eeuw van onzekerheid onze plicht de macht aan te wenden om het paradijs dichterbij te brengen. De nieuwe wereldorde laat ons geen andere keus dan vast te houden aan een ambitieus model voor Europa, want alleen dat zal verhinderen dat we genadeloos tegen elkaar uitgespeeld worden door de grootmachten, onszelf uitputten in een zinloze strijd om verouderde industrieën, en het laatste beetje vermogen verliezen om inspiratie te bieden aan de naar vooruitgang hunkerende samenlevingen rondom ons. (pagina 16-17)

Manu Keirse. Zie de mens : pleidooi om anders naar elkaar te kijken (Lannoo)
Niet alleen een reorganisatie, maar ook het vertrek van iemand kan de ziel van de organisatie raken. Je kunt dat natuurlijk niet steeds vermijden. Je kunt wel van dat vertrek een beklijvende ervaring maken door ervoor te zorgen dat in een afscheidsspeech de betekenis van die persoon wordt verwoord. Je bewaart hierdoor zijn betekenis in de nagedachtenis van anderen. Door te laten zien wat de vertrekkende persoon heeft betekent, motiveer je hen die blijven. Individuele herinneringen kunnen zich bundelen tot collectieve historie.(pagina 52-53)

Benjamin Barber. Als burgemeesters zouden regeren : haperende staten, opkomende steden (Nieuw Amsterdam)
In een snelgroeiende wereld die te grote verschillen en te weinig solidariteit kent, verkeert de democratie in een diepe crisis. Nu weerspannige natiestaten die eens de democratie van schaalproblemen moesten redden de mondialisering van de democratie blokkeren, wordt het tijd om in alle ernst te vragen: ‘Kan de stad de wereld redden?’ Ik geloof dat dat kan. In dit boek wil ik laten zien waarom de stad dat zou moeten doen en in welke opzichten dat al gebeurt.
 In de luisterrijke geschiedenis van de stad hebben we de cirkel rond gemaakt. De mensheid begon haar opmars naar de politiek en de beschaving in de polis – de stadstaat. Dat was het eerste kweekblad van de democratie. Maar millennialang hebben we erop vertrouwd dat de monarchie en het wereldrijk en vervolgens de natiestaten de last van de beschaving en het juk van de democratie wel zouden kunnen dragen. Vandaag de dag, na een langdurige geschiedenis van regionale successen, laat de natiestaat ons op mondiale schaal in de steek. Die staat vormde het perfecte politieke recept voor de vrijheid en onafhankelijkheid van autonome mensen en landen. Maar hij leent zich volstrekt niet voor interdependentie. De stad, de menselijke habitat die steevast als eerste toevlucht fungeert, is in de steeds mondialer wordende wereld van vandaag de dag opnieuw uitgegroeid tot de hoop van de democratie. (pagina 19-20)

René ten Bos. Water : een geofilosofische geschiedenis (Boom)
Natuurlijk bevoeren de Grieken de zee niet alleen uit roofzuchtige motieven. Ze waren ook oprecht nieuwsgierig. Ze wilden wel eens weg uit de smalle zones langs de kust. De zee – hun zee, maar ook de verre en onheilspellende zee – bood een veel makkelijkere uitweg dan de onherbergzame binnenlanden. We zouden ook kunnen stellen dat de mensen die aan de kust woonden heel anders in elkaar staken dan de mensen in de binnenlanden. Er zijn mensen van de zee en mensen van het land. Er is Thales, er is Plato.
  Lang voor Homeros (of de groep dichters die onder deze naam bekend was) zijn verhalen over Odysseus opschreef, bevoeren de Grieken de zeeën.. De eilanden raakten bewoond vanaf ongeveer 6000 voor Christus. Nieuwsgierigheid ging dus al snel de zee over. We weten natuurlijk niet heel veel van wat de mensen motiveerde, maar al duizenden jaren voor Homeros moeten er, zo blijkt uit archeologisch onderzoek, mensen zijn geweest die de zeeën rondom Griekenland bevoeren. Het is ondenkbaar dat ze niet door een soort nieuwsgierigheid werden gedreven, ook al moeten we voorzichtig zijn met het gebruik van dit soort termen. (pagina 59)

Maarten van den Heuvel. Vrijheid gelijkheid broederschap : oude waarden in nieuwe tijden (Boom)
Bepaalde beperkingen aan de vrijheid zijn onvermijdelijk, maar bepaalde vormen van vrijheid leggen ook grenzen op aan gelijkheid en broederschap, terwijl die onmisbaar zijn voor de vrijheid van iedereen. Voor iedereen die vrijheid hoog in het vaandel heeft staan geldt daarom dat hij niet om gelijkheid en broederschap heen kan. De wetenschap laat ons zien hoe de drie begrippen direct op elkaar van invloed zijn en hoe ze gezamenlijk tot uitdrukking brengen hoe wij als sociale wezens zijn geëvolueerd. Daar kunnen we in onze huidige maatschappij ons voordeel mee doen. We vormen met zijn allen een samenleving en moeten met elkaar bedenken hoe we die willen inrichten. Wat mij betreft zouden we er goed aan doen de omstandigheden te creëren waarin we onze sociale hersenen hun werk kunnen laten doen. Vrijheid, gelijkheid en broederschap bieden daarvoor een uitstekend uitgangspunt. (pagina 260)

Helen Toxopeus. Een @nder soort geld : helpt economie, milieu en euro (Jan van Arkel)
Op een whiteboard tekent Henk het voor me uit.
Zo’n zelfde situatie doet zich voor als we moeten kiezen wat we gaan kopen, al zijn we ons daarvan niet bewust. Bovendien is er een gebrek aan informatie.
 Bij het kopen van producten bepalen we onze keuzes door te kijken naar de prijs, en wat we denken te weten over de kwaliteit ervan. Daarbij wegen we niet mee hoeveel een bepaalde aankoop aan het toekomstig inkomen van ons en de overheid gaat bijdragen. Als wij ons geld lokaal besteden is de kans namelijk groter dat het opnieuw bij onszelf zal worden uitgegeven en verdient de overheid eraan.

Hiervan is bijna niemand zich bewust. Zolang het goed gaat in ons eigen land en de productiecapaciteit goed wordt benut waardoor er voldoende inkomen is, is er ook geEn probleem. Maar als er veel werkloosheid is en bedrijven draaien niet op volle kracht, dan speelt het wel degelijk mee of de koopkracht lokaal blijft circuleren en uiteindelijk als inkomen opnieuw bij mensen terugkomt: meer kans op werk en meer belastinginkomsten en minder kosten voor sociale zekerheid. Helaas hebben kopers geen informatie over deze reële voor- en nadelen.
 Daar bovenop komt dan dat zij gevangen zitten in een prisoner’s dilemma. Het eventuele effect dat hun uitgaven weer bij hen uitkomen, stelt namelijk pas echt iets voor als we allemáál lokaal aankopen. Maar als iedereen dat doet terwijl een bepaald product van buiten nu eenmaal goedkoper is, is het voor een individu nog steeds voordeliger om dat goedkopere buitenlandse product te kopen, terwijl diegene dan tegelijkertijd meeprofiteert van het hogere inkomen dat de lokale uitgaven van al die anderen helpen genereren. Dus nemen we elk voor onszelf toch weer die beslissing, en koopt er misschien maar een enkeling het lokale product.
 Lokaal kopen is niet hetzelfde als autarkie en eigen land eerst. Uiteindelijk levert een groter gebruik van de potenties voor iedereen meer op. En ook zijn sociale verbanden in lokale gemeenschappen stabieler en geven ze mensen meer kans op geluk.’ (pagina 246-247)

Citaat 178 (woensdag 22 oktober 2014)
Homepage Citaten 2014