Dirk De Wachter, een Belgisch psychiater, is sinds twee jaar in kleine kring in Nederland bekend. In België is hij uitgegroeid tot een BB’er, die zoals het een Bekende Belg betaamt regelmatig (vooral ook) op tv valt te bewonderen. Terecht, want hij heeft – sorry, dat ik het zo zeg – écht iets te melden.
Zijn doorbraak kwam door zijn boek Borderline times : het einde van de normaliteit, dat in 2012 verscheen. Waarin hij de westerse samenleving als het ware op de divan legt en nagaat of onze samenleving kenmerken vertoont van patiënten die gediagnosticeerd worden met het borderline syndroom. Zijn voor de hand liggende conclusie is dat onze maatschappij inderdaad veel overeenkomsten vertoont met het gedrag dat een borderliner vertoont.
Zijn naam wordt vaak in een adem genoemd met een andere Belg: Paul Verhaeghe, die ongeveer in dezelfde periode bekend en beroemd werd door zijn boek Identiteit.
Liefde : een onmogelijk verlangen?
Onlangs verscheen een nieuw boek-je van Dirk De Wachter. Dit boek sluit aan op zijn Borderline times. In onze hectische consumentensamenleving wordt vaak gerefereerd aan ‘de liefde’. Maar de praktijk is dat het slechts weinigen gegeven is een langdurige, stabiele liefdesrelatie in stand te houden. In dit bijzonder vormgegeven boek stipt hij verschillende aspecten van de liefde en het ‘gedoe’ er omheen aan. Op de achterflap staat de zin: ‘… hoe de liefde in haar voortbestaan bedreigd wordt door het hedendaagse consumentisme en de kwalijke illusie dat alles maakbaar is. Liefde : een onmogelijk verlangen? is een pleidooi om gewoon te doen. Want alleen dan, als we niks forceren, kan de liefde in volle glorie verschijnen.’
Enkele citaten uit dit boek om u een beeld te geven
Een aura van Hollywoodiaanse paradijslijkheid
Als mensen een relatie hebben, is het meestal de bedoeling die zo lang mogelijk, voor altijd eigenlijk, te laten bestaan. Denk maar aan een huwelijksfeest; dat is het blije begin van iets wat vast en zeker voor altijd zal blijven duren. Daar wordt tijdens het feest niet aan getwijfeld. Ook al strandt in Noord-Europa een derde tot de helft van de huwelijken, de duurzame liefde blijft een ultiem doel.
De verwachtingen van de liefde zijn echter onmogelijk hoog omdat ze door de gemediatiseerde cultuur onecht romantisch wordt voorgesteld. Meer nog: liefde krijgt een aura van hollywoodiaanse paradijslijkheid. Zoals we de liefde op het scherm en in de reclame zien, zo zouden we ze willen beleven. Volgens dat scherm staat de liefde gelijk aan een relatie waarin alles altijd goed gaat en het altijd feest is. Niets is minder waar, daarvan getuigden bijvoorbeeld filmdiva Marilyn Monroe, of daarvoor, Jeanne Engels. Het opkijken naar de valse romantiek van de filmwereld is dus op zijn minst dubieus, want de liefde tussen acteurs en actrices loopt steevast op de klippen. Er wordt gescheiden en hertrouwd dat het een lieve lust is. Verslavingen, inbreuk op privacy en de dwang van het perfecte lichaam schijnen we even te vergeten. De liefde die Hollywood ons voorhoudt (en bij uitbreiding de beeldcultuur die overal rondom ons is en die ons beïnvloedt) is pseudoliefde, een illusie. Alles eraan is façade, geliposculpte, gebotoxte en onnozele buitenkant. We lijken niet los te kunnen komen van dit wereldbeeld. Ook de intellectuele, zelfbewuste, zeg maar alternatieve medemens lijkt niet los te kunnen komen van zijn tijd. (pagina 15)
Een voortdurende leuk-dwang
Geluk is in ons leven het hoogste goed. In het werk, in de relatie, op vakantie. Allerlei tips circuleren om gelukkig te zijn of gelukkiger te worden. Onder meer in reclame maar ook op tv en in weekendbijlagen bij de krant. En op Facebook heerst een voortdurende leuk-dwang. Vraagt iemand naar onze vakantieplannen dan moet het antwoord opwindend zijn. Het was de leukste en meest fantastische vakantie ooit! Als we toegeven dat ons werk soms tegenvalt, schrikt onze gesprekspartner en vraagt hij bezorgd of er iets scheelt. je kunt dure sessies welness en onthaasting volgen. We hebben om gelukkig te worden dringend van iedereen raad nodig. We zijn in onze welvarende maatschappij nog nooit zo goed af geweest. De geluksmeter (echt waar, geluk wordt gemeten) toont zeer bevredigende resultaten, namelijk een gemiddelde score van 7,9 op 10. Tegelijk stijgt het aantal psychiatrische patiënten zorgwekkend. Heel vaak zijn het succesvolle mensen die alles hebben wat nodig is om een succesvol leven te leiden. (pagina 16)
‘Gij zult genieten’ is een nieuw gebod
We leven niet alleen in een graaicultuur, maar ook in een kickcultuur (of noem het een pretpark- of multiorgasmecultuur) waarin de lat heel hoog ligt. Alles moet fantastisch zijn, opwindend als een rollercoaster. We zijn op zoek naar ultieme ervaringen, want gewoon is niet goed genoeg. () We willen het ultieme geluk, en we willen het nu. Als het niet zo goed met je gaat, wordt je om uitleg gevraagd. Gelukkig zul je zijn!
() Jammer genoeg bestaat dat supergeluk niet, is het slechts een fata morgana. We koesteren onwaarachtige illusies, we zoeken een voortdurende gelukstoestand, desnoods in drugs. We lopen ons te pletter in gelukkig zijn. ‘Gij zult genieten’ is een nieuw gebod. Wel, we genieten ons te pletter. En de prijs is hoog. Alle uitspanningen ten spijt genieten we net niet. Dat weten we eigenlijk wel, maar we vermannen ons en gaan er gewoon mee door.
Het geluk is niet 100% maakbaar. Dat is inbeelding. De wereld, het leven, ziet er niet uit zoals we zouden willen. We kunnen niet alles naar onze hand zetten, we moeten het ook doen met tegenslag. Succes hangt vaak af van puur geluk en toevallige omstandigheden. We krijgen (bijvoorbeeld door verschillende opvoeding en afkomst) helemaal niet dezelfde kansen, en daar hebben we niks over te zeggen. (pagina 18-19)
Altijd de bright side of life opzoeken
Tips om je relatie dagelijks vers bloed te geven, staan in een vrouwenblad en zouden dus doenbaar moeten zijn. Wilde gekke romances in films en roddelbladen doen ons dromen. Naar het leven van filmsterren staan we als voyeurs te kijken. Het beeld van de liefde die de media ons voorhouden, is onrealistisch. Maar we geloven het toch. Meer nog: we idealiseren die gefictionaliseerde levens en liefdes. We sturen bewerkte foto’s door naar elkaar en hopen dat we geliket en geliefd worden, ook al zijn we het niet echt die op de foto staan. Altijd de bright side of life opzoeken is niet vol te houden. (pagina 23)
Frustratie is nodig
Het hele leven bestaat uit tekorten. Die tekorten drijven ons, en zijn onze motor. Het is verschrikkelijk als tekorten altijd worden ingevuld. Dat is er wel aan de hand: de wereld loopt vol verwende kinderen voor wie alles naar pseudowens verloopt. Het verlangen is schijnbaar compleet ingevuld met materiële en niet-materiële dingen. Zonder verlangen leidt het leven tot leegte en ledigheid.
Frustratie is nodig in het leven. je kunt zin vinden in het proberen om tekorten op te vullen, ook al kunnen ze nooit helemaal weggehaald worden uit het leven. Liefde is streven naar beter. Heel ongelukkig zijn is echt niet goed, maar een klein beetje is werkelijk aan te raden. (pagina 46)
Ver-wellnessing van waarden
Het in huis halen van geurkaarsen, ronde keien en Boeddhabeeldjes bewijst dat de mens rituelen en spiritualiteit niet belachelijk vindt. Er is een soort van onuitlegbare drang naar. Ik geloof niet in de hypes rond bijvoorbeeld mindfullness of Stiltedagen, en de bijbehorende tijdschriften, omdat daarmee die menselijke noodzaak alweer, zoals alles in onze maatschappij, gecommercialiseerd wordt. Al deze bijzonder waardevolle manieren om ‘stilligheid’ te brengen in dit hyper-leven, dreigen zo op hun beurt gerecupereerd te worden in een drang naar méér, efficiënter en succesvoller. De oorspronkelijke betekenis en waarde van deze zaken gaat verloren en ontaardt tot een ver-wellnessing van waarden. (pagina 50)
Nieuwe betekenis zoeken in dezelfde verhalen
Om door elkaar geïnspireerd te blijven is het noodzakelijk om elkaars stories nooit helemaal te kennen. Een gemeenschappelijk verhaal is dus nodig, maar volledige overlapping van verhalen is geen goed idee. Er moet verschil en frictie zijn. Dat wil niet zeggen dat je je heil moet zoeken in extreme situaties en kicks om bloed in de relatie te houden. Toch bestaat die drang bij heel wat koppels. Dat komt omdat saaiheid het grootste gevaar blijkt te zijn voor de hedendaagse relatie. Uit angst voor verveling zoeken mensen spanning en uitdaging buiten hun relatie. Terwijl ze die eigenlijk bij de ander moeten zoeken, bij de geliefde zelf. We moeten niet steeds op zoek naar nieuwe verhalen, we moeten nieuwe betekenissen zoeken in dezelfde verhalen. Een beetje verveling of gewonigheid hoort bij het leven en de liefde. Duurzame liefde draait om het vinden van het bijzondere in het gewone. In een duurzame liefdesrelatie worden verschillen gerespecteerd. Dat is voldoende om de zogenaamde saaiheid niet te laten verworden tot een dodelijk gif, maar ze in haar tegendeel te koesteren als verbindend patroon. (pagina 72)
Vraag: Vaak kun je de dingen beter op hun beloop laten in plaats van in therapie te gaan.
DDW: Ja, al wordt die boodschap niet altijd even goed ontvangen in mijn branche. Er zijn weliswaar veel mensen die wél baat zouden hebben bij therapie en die de weg naar ons niet vinden, maar door de bank doen de meesten te weinig aan zelfreflectie omdat ze de confrontatie met hun imperfectie niet verdragen. Ze gaan snel naar een hulpverlener en zeggen: ‘Lost u dit even op.’ Of: ‘Geef me een pilletje.’ Liever dan hun eigen krachten te gebruiken. We moeten weer een beetje ongelukkig leren zijn, en dat als deel van het echte leven zien. (Humo, 10 t/m 16 oktober 2014)
Andere artikelen
Borderline times (1 februari 2013)
We verliezen ons in keuzes en weten het niet meer (25 maart 2013)
Doel van het leven is niet gelukkig zijn (23 juli 2013)
Citaat 180 (woensdag 23 oktober 2014)
Homepage Citaten 2014
