In onze onzekere wereld verschijnen veel boeken waarin schrijvers een poging doen mensen die zich zorgen maken een hart onder de riem te steken. Soms krijg je een ietwat kriegelig gevoel. Hoe dat te omschrijven? Het woord ‘zweverig’ komt dan bovendrijven. Een té blije, opgewekte, alles komt goed-sfeer. Mits u zich zelf maar voldoende inzet. Ons advies volgt. Dit of dat gaat doen.
Voor alle duidelijkheid: deze gevoelens kwamen bij het boek dat hier naar voren wordt gehaald in eerste instantie ook op. Maar de conclusie moet toch zijn dat het een zeer relevant boek is in én voor onze sterk veranderde wereld. Een plek waar steeds meer mensen bezig zijn met ‘oefenen in een andere tijd’. Nadenken over wat belangrijk is. Meer er toe dat doet dan iets anders. Het gaat over waarde(n). Echte waarde(n)
A world book of values
Het boek der waarden verscheen in november. Het is de Nederlandse vertaling van ‘A world book of values’. Het woord value is terecht vertaald als waarden. Het is alleen de vraag of er zo veel waarden bestaan. Het antwoord ligt voor de hand: Nee, zoveel waarden zijn er niet. Wel zijn er veel begrippen die daarmee te maken hebben. Denk aan deugden. In de door Patrik Somers en Kate Stephenson samengestelde bundel komen circa 370 woorden voor. Voor elk woord of lemma wordt één A4-tje uitgetrokken. Enkele krijgen twee pagina’s. De samenstellers hebben 142 mensen bereid gevonden een of meerdere waarden te beschrijven. Mensen vanuit verschillende landen en met andere achtergronden. Belgen, Engelsen, Hongaren, Australiërs, Letten enzovoorts. Architecten, personal coaches, filosofen, consultants enzovoorts. Weinig bekende mensen. Vier Nederlanders: Angela Buster (schrijft over: moed), Elles Huizing (kwetsbaarheid), Hendrik Jan Bot (responsiviteit) en Hidde van der Pol (bereidwilligheid, flexibiliteit, passie en stoutmoedigheid).
Steekproef
Al bladerend door het dikke boek ga je al snel op zoek naar woorden die je aanspreken. Waar je zelf iets mee hebt. Of juist niet. Benieuwd wat ‘men’ er over te melden heeft. Op zeker moment kwam een artikel van Alain de Botton naar boven: Ten virtues for the modern age. Virtues zijn geen waarden, maar deugden. Maar deugden liggen er tegenaan. Hebben er absoluut mee te maken. Het woord normen komt ook bovendrijven, alhoewel dat tóch net iets anders is. Conclusie: van de tien begrippen die Alain de Botton als ‘de’ belangrijkste voor de 21e eeuw naar voren haalt komen er acht in het boek voor. En de twee ontbrekende zijn onder een ander woord opgenomen.
Hieronder die tien begrippen, met daarachter een zin uit Het boek der waarden
1. Veerkracht
‘We groeien en ontwikkelen niet in goede tijden, we groeien en ontwikkelen in moeilijke tijden’
2. Empathie
‘Je kunt een persoon nooit echt begrijpen tot wanneer je de dingen beschouwt vanuit zijn/haar standpunt … tot wanneer je in zijn/haar huid kruipt en erin rondloopt’
3. Geduld
‘Je hebt me geholpen gemotiveerd te blijven en mij te blijven concentreren op de dingen die echt iets betekenen en waarde toevoegen, en er vervolgens geduldig op te wachten’
4. Opofferen
5. Hoffelijkheid
‘Behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden!’
6. Humor
‘Elkaar plagen en grapjes maken is onze manier om liefde en affectie te tonen’
7. Zelfkennis
8. Vergevensgezindheid
‘Beeld je in dat vergeven de norm werd. Wat zou de wereld er anders uitzien!’
9. Hoop
‘… is mijn bondgenoot geweest en heeft me geholpen verder te doen, door te zetten, weer op te staan en voort te gaan’
10. Vertrouwen
‘Als we iemand nieuw ontmoeten vragen we ons op een bepaald moment af: kan ik hem of haar vertrouwen? Wellicht onbewust bepaalt dit ons gedrag en dicteert het onze relaties met anderen’
Klik hier voor een artikel over dit artikel van Alain de Botton (‘Zijn dit de tien waarden voor de 21ste eeuw?’)
Klik hier voor een ander artikel over waarden (Daar zit je dan : niet altijd in control (januari 2012)
Vier andere waarden
Onlangs verscheen van de Amerikaanse filosofe Susan Neiman Waarom zou je volwassen worden? In het Filosofie Magazine (van december 2014) verscheen met haar een interview. Daarin noemt ze vier waarden die er in haar ogen toe doen:
Geluk – Geluk is niet consumptief, maar actief.
Rede – Rede is verantwoording afleggen en verantwoording vragen voor daden en uitspraken.
Hoop – Hoop is het geloof dat de wereld beter kan worden door menselijke betrokkenheid en moreel engagement.
Eerbied – En eerbied is het respect van de rentmeester, want wie de wereld ook heeft geschapen, niet jij en ik.
Klik hier voor een artikel waarin dit boek aan de orde komt (‘… een middenweg tussen blind utopisme en cynisch realisme’)
Zelf aan de slag?
In de inleiding van ‘Het boek der waarden’ omschrijft ene Richard Barrett waarden als volgt:
…wat voor ons belangrijk is, wat wij de moeite waard vinden, individueel of collectief, als organisatie, gemeenschap of natie, op een bepaald moment in tijd.
Ook merkt hij (terecht?) op dat waarden mensen verenigen, en (geloofs)overtuigingen mensen verdelen. Vervolgens verwijst hij de lezer naar een website waar je zelf een top tien van belangrijke waarden kunt invullen. Om vervolgens met een via mail toegestuurd ‘rapport van persoonlijke waarden’ en aangereikte oefeningen met de waarden uit het boek aan de slag te gaan. Richard Barrett is verantwoordelijk voor valuescentre.com
Waarden voor onze tijd
‘Het boek der waarden’, het nieuwe boek van Susan Neiman en andere verschijnselen wijzen er op dat er een verandering in de lucht hangt. Niet alleen transities binnen de zorg, de energiesector, de manier waarop we ons geld (al dan niet) blijven verdienen. Nee. Binnen de samenleving zal steeds nadrukkelijker ook het debat gevoerd (gaan) worden over wat we als mens(heid) belangrijk vinden. Als er keuzes gemaakt moeten worden (zeg: “er moet gekozen worden uit dilemma’s die op ons bordje liggen”) dan zullen volwassen mensen uit moeten spreken wat ‘ietsje’ meer waarde heeft. Daarmee sluit het aan bij de opkomst van een nieuw frame: ‘volwassen verleiden zich volwassener te gaan gedragen’ (werktitel).
Verwante artikelen
Ik geloof niet dat mensen de capaciteit hebben om engelen te zijn. Maar ik ben ervan overtuigd dat ze minder egoïstisch kunnen zijn. (The Good Country Party)
Een beetje goedbedoeld aanmodderen is niet genoeg. (Rob Mutsaers)
De sluier van onwetendheid (John Rawls)
Wij kunnen u niet beloven dat het alle dagen feest zal zijn (Lieven Tavernier)
Twenty years ago, writers wrote and readers read. The web lets readers respond, and increasingly they do (Graham’s Hierarchy of Disagreement)
We moeten het met elkaar uithouden. Dat vind ik troostrijk. (René Gude)
Wat me bij veel leeftijdgenoten opvalt is hun gebrek aan engagement (Jort Kelder) (Nelleke Noordervliet & Louise Korthals)
Foto van het jaar? (een hek in de Spaanse enclave Melilla)
Downton abbey (waarom spreekt deze serie zoveel mensen aan)
Wim de Ridder (creëer een cultuur van verandering en aanpassing)
René Gude (We moeten het met elkaar uithouden. Dat vind ik troostrijk)
Citaat 198 (woensdag 10 december 2014)
Homepage Citaten 2014
