Zo’n kop trekt de aandacht. Nietwaar? Tenminste als je in een bibliotheek werkt, lesgeeft of als (groot)ouder weet dat lezen o zo belangrijk is. En je ook weet dat veel kinderen niet genoeg leesmeters maken. Afgeleid door andere ‘dingen’.
Deze uitspraak wordt gedaan door de (eerste) officiële Kinderboekenambassadeur; schrijver en oud-leerkracht Jacques Vriens. Vandaag loopt zijn ambassadeursschap (in het leven geroepen door de CPNB, Stichting Lezen en het Nederlands letterenfonds) af en komt er ongetwijfeld een opvolger. Zijn missie – om alle basisschoolkinderen enthousiast te maken voor ‘zomaar’ lezen – is nog lang niet geslaagd. Integendeel. Terwijl de bewijzen zich blijven opstapelen dat kinderen die graag en veel lezen het domweg beter doen. Op school, in hun (latere) werk en leven. Lezers zijn grosso modo empathischer, hebben een bredere algemene belangstelling en kunnen feitelijk makkelijker mee in onze complexe samenleving.
Aan Jacques Vriens heeft het niet gelegen. Hij bleef hameren op het belang van lezen. Deed veel scholen aan, sprak leerkrachten toe, was aanwezig tijdens conferenties, maar … Maar we zijn er nog lang niet. In een artikel in Trouw (woesndag 25 maart 2015) wordt met hem terug- en vooruit gekeken. Enkele citaten:
‘Het gaat beter met het lezen en vooral het leesplezier in ons land. Ik mocht bibliotheken op scholen openen en ontmoette juffen, meesters en kinderen die elkaar regelmatig vertellen over boeken. Maar toch, we zijn er nog lang niet.’
Volgens PISA-onderzoek is 14,3 procent van de Nederlandse kinderen laaggeletterd. Tweederde van de kinderen vindt lezen leuk, bleek uit een onderzoek door Cito uit 2011. De meeste kinderen gaan ook geregeld naar de bibliotheek.
Er is echter ook altijd nog een grote groep die weinig op heeft met lezen. Van de vijfdegroepers zegt 20 procent nooit een boek te lenen bij de bieb. Onder achtstegroepers is dat nog meer, 26 procent. Naarmate kinderen ouder worden, wordt er bovendien steeds minder gelezen: in groep 5 zegt 7 procent van de kinderen nooit een boek te lezen. In groep 8 is dat gegroeid naar 22 procent. Jongens tussen negen en twaalf verliezen hun belangstelling voor boeken sneller dan meisjes.
Bibliotheek op school?
De kop van het artikel is een uitroep van Jacques Vriens: “Gun alle kinderen een schoolbieb“. In het artikel wordt gesteld dat nu op circa 1500 basisscholen een schoolbieb is. Een mooi getal, maar als er op 5500 basisscholen nog geen bieb is dan valt dat toch tegen. Dit heeft natuurlijk vooral met geld te maken. Schooldirecties die onvoldoende geld vrij kunnen (of willen) spelen om structureel te investeren in een bibliotheek. Alle Nederlandse Openbare bibliotheken zijn bereid plannen van basisscholen te ondersteunen. Aanschaf, opzet, uitleg, enthousiasmeren, voorlezen, voorlichten. Alleen worden soms andere keuzes gemaakt. Toevallig verscheen vandaag op de website van Bibliotheekblad een artikel over ‘DBOS’ (De Bibliotheek Op School): Bibliotheek op School (dBos): ‘mooi programma met groot nadeel’. Auteur Wim Keizer bespreekt een rapport dat voor het Ministerie van OCW is gemaakt. Bedoeld om de inspanningen van de laatste jaren op het gebied van leesbevordering te evalueren: Actieplan Kunst van Lezen 2012-2015. Dit evaluatierapport maakt duidelijk dat openbare bibliotheken verschillende keuzes maken. Filialen handhaven of juist sluiten om minder of meer te investeren in bibliotheken op school. In een ideale wereld zou hetzelfde ministerie een zak geld vrijspelen en in een majeure operatie over het hele land schoolbiebs gaan ‘uitstrooien’. Een masterplan waarin bibliotheken en scholen samen gaan optrekken. Elkaar aanvullen. Een meerjarenplan. Maar het zal niet gebeuren.
In onze regio (Noord Oost Brabant) werken we als bibliotheken samen met scholen die zelf ook in een bibliotheek op school willen investeren. Daarnaast bieden we uiteenlopende producten en diensten aan, die scholen kunnen afnemen.
Bijna twee jaar geleden liet NRC Handelsblad meester Jaap/Jacques Vriens aan het woord. Zeg maar aan het begin van zijn ambassadeursschap. Een opiniestuk, dat op deze website (ook) naar voren werd gehaald en in een context geplaatst: Meester Jaap – Lezen is verbeelding, televisie in je eigen hoofd, maar ook kennis, empathie en intimiteit. En alhoewel Jacques Vriens twee jaar later redelijk opgewekt is over het bereikte resultaat, kan nog lang niet de vlag worden uitgestoken. Veel scholen, leerkrachten en bibliotheken doen hun stinkende best om het leesplezier bij kinderen te vergroten (om ze een betere bodem voor en in hun latere leven mee te geven). Maar het lijkt alsof het lezen van boeken door veel volwassenen minder serieus wordt genomen. Hoeveel basisschoolkinderen zien thuis hun ouders lezen? Dagelijks? Gedurende iets langere tijd? Tv en mobieltjes weg en uit? Zaterdag stond in De Volkskrant een klein stukje over het leesgedrag.
Grands lecteurs/Grote lezers
In Sigmund, de zaterdagse bijlage van De Volkskrant van 21 maart 2015, werd een Frans onderzoek naar leesgedrag gekoppeld aan een Nederlandse tegenhanger. Wat bleek? Vijfentwintig procent van de Fransen behoort tot de ‘grands lecteurs’. Zij lezen twintig of meer boeken per jaar. In Nederland is dat slechts 14 procent. Twintig boeken is anderhalf boek per maand. Gemiddeld lezen we per dag 36 minuten: boek, krant, tijdschrift. Fransen lezen gemiddeld minder: 25 minuten. Maar er zijn daar dus wel meer grote lezers. Alhoewel: twintig boeken, is dat écht veel? Aan de andere kant kijken we volgens de laatste onderzoeken gemiddeld 3 uur en twintig minuten per dag naar de tv. Vijf minuten meer dan in 2013.
Misschien moet er ook (maar) een Leesambassadeur voor volwassenen worden benoemd.
Wim Brands en (incidenteel) Adriaan van Dis zetten blijkbaar niet genoeg zoden aan de dijk.
Een quote, tot slot
In the connected age, reading and writing remain the two skills that are most likely to pay off with exponential results.
Uit: Stop stealing dreams (what are schools for?) , paragraaf 90. Reading and writing)
Citaat 241 (woensdag 25 maart 2015)
(Lezer van Stavast) Hans van Duijnhoven
Homepage Citaten 2015
