Entertain us
De platen van de jaren negentig
In de zomer van 2015 staan de jaren negentig centraal in de Osse bibliotheek. Een tentoonstelling waarin uiteenlopende voorwerpen, fenomenen en gebeurtenissen uit dit decennium tentoon worden gesteld. De titel is Back to the nineties. Bijna alles heeft tegenwoordig een Engelse titel, nietwaar.
Een vraag
Collega Annemarie vroeg me ‘dé’ platen van die periode op een rijtje te zetten. Hieronder treft u zestig albums (geen losse songs!) aan die volgens muziekkenners in binnen- en buitenland gerekend worden tot ‘de beste’. Het is nadrukkelijk geen lijst met de populairste artiesten en platen. Het gaat om populaire muziek in de breedste zin van het woord; dus geen klassiek en jazz is een ondergeschoven kindje.
Muzieklijstjes
Jaarlijks vragen hoofdredacteuren van muziektijdschriften aan hun redactieleden én andere muziekkenners om een jaarlijstje in te leveren. “Wat zijn in jouw visie de beste platen van het afgelopen jaar”. Op basis van alle individuele lijstjes worden dan dé jaarlijstjes van Oor, Mojo, Heaven of de Rolling stone opgemaakt.
‘Muziekcanon’
Incidenteel vraagt de hoofdredacteur aan zijn ‘achterban’ om een ander soort lijstje op te maken. Lijstjes die een langere periode beslaan, zeg de jaren tachtig of de beste platen of all time. Dit soort lijsten vormen de basis voor de titels die hieronder worden gepresenteerd. Op een bepaalde manier kun je dit soort lijstjes beschouwen als basismateriaal voor een muziekcanon. Welke platen doen er – terugkijkend – écht toe. Hebben veel invloed gehad. Doen er toe. Deze lijstjes overstijgen de traditionele jaarlijsten, want dan hebben de meeste deelnemers nog té weinig afstand kunnen nemen.
Zes decennia muziek
De titels die u hieronder aantreft komen uit de muziekcanon zoals u die op muzieklijstjes.nl zelf kunt ‘samenstellen’. Op die website staat een register. In dat register zit een knop muzieklijstjes. Indien u daar op klikt dan wordt op dat moment de muziekcanon samengesteld. Ruim 2.200 titels (medio 2015).
Voor het gemak heb ik uit deze canon enkele sublijsten gemaakt. De aanleiding was de tentoonstelling over de jaren negentig, maar ik heb ook lijstjes gemaakt voor de jaren 50, 60, 70, 80 en nul. Per lijst maximaal zestig titels. En alleen studioplaten, dus geen verzamelcd’s of cd’s met filmmuziek. Waarom zestig? Leek me een leuk getal.
Here we are now, entertain us
Nevermind van Nirvana (uit 1991) is volgens de kenners dé plaat van de jaren negentig. OK computer van Radiohead wordt ook vaak genoemd.
‘Here we are now, entertain us‘ komt uit het eerste liedje van Nevermind: Smells like teen spirit
Meer lezen over Nirvana? Nirvana : de complete geïllustreerde geschiedenis (2014) of Heavier than heaven : de biografie van Kurt Cobain (2014)
Zestig albums van de jaren negentig (tweede kolom is Aantal Keren genoemd)
01 30 Nirvana Nevermind 1991 *
02 25 Radiohead OK computer 1997 *
03 24 Massive attack Blue lines 1991
04 20 Radiohead The bends 1995
05 19 Portishead Dummy 1994
06 18 Jeff Buckley Grace 1994
07 18 Oasis Definitely maybe 1994
08 17 My bloody Valentine Loveless 1991
09 17 Tricky Maxinquaye 1995
10 16 Primal scream Screamadelica 1991
11 16 U2 Achtung baby 1991
12 15 Dr. Dre The chronic 1992
13 15 Oasis (What’s the story) Morning glory? 1995
14 14 DJ Shadow Endtroducing 1996
15 14 Lauryn Hill The miseducation of Lauryn Hill 1998
16 14 Nirvana In utero 1993
17 14 Public enemy Fear of a black planet 1990
18 13 Beck Odelay 1996
19 13 R.E.M. Automatic for the people 1992
20 13 Wu-Tang clan Enter the Wu-Tang (36 chambers) 1993
21 12 Blur Parklife 1994
22 12 Nirvana Unplugged in New York 1994
23 12 Pearl jam Ten 1991 *
24 12 A Tribe called quest The low end theory 1991
25 11 Hole Live through this 1994
26 11 Nas Illmatic 1994
27 11 Pulp Different class 1995
28 11 Red hot chili peppers Blood sugar sex magik 1991
29 11 Smashing pumpkins Siamese dream 1993
30 10 Bob Dylan Time out of mind 1997
31 10 Fugees The score 1996
32 10 PJ Harvey Rid of me 1993
33 10 Magnetic fields 69 love songs 1999
34 10 Notorious B.I.G. Ready to die 1994
35 10 Underworld Dubnobasswithmyheadman 1993
36 10 Lucinda Williams Car wheels on a gravel road 1998
37 9 Björk Post 1995
38 9 Johnny Cash American recordings 1994
39 9 Massive attack Mezzanine 1998
40 9 Alanis Morissette Jagged little pill 1995
41 9 Pavement Crooked rain, crooked rain 1994
42 9 Pavement Slanted and enchanted 1992
43 8 Aphex twin Selected ambient works 85-92 1992
44 8 Belle and Sebastian If you’re feeling sinister 1996
45 8 Chemical brothers Dig your own hole 1997
46 8 PJ Harvey To bring you my love 1995
47 8 Nine inch nails The downward spiral 1994
48 8 Sinéad O’Connor I do not want what I haven’t got 1990
49 8 Outkast Aquemeni 1998
50 8 Liz Phair Exile in Guyville 1993
51 8 Prodigy Music for the jilted generation 1994
52 8 R.E.M. Out of time 1991
53 8 Rage against the machine Rage against the machine 1992
54 8 Slint Spiderland 1991
55 8 Smashing pumpkins Mellon Collie and the infinite sadness 1995
56 8 Soundgarden Superunknown 1994
57 8 Spiritualized Ladies and gentlemen we are floating in space 1997
58 8 TLC Crazysexycool 1994
59 7 Air Moon safari 1998
60 7 Daft punk Homework 1997
* Begin juli verscheen in het 50e nummer van Revolver’s Lust for Life een readerspoll: De tijdcapsule top 50!
De complete lijst omvat (medio 2015) 426 albums
Zes absoluut klassieke platen (de nummers één) (klik voor de top zestig per decennium – pdf)
Jaren vijftig Miles Davis. Kind of blue (1959)
Jaren zestig Beatles. Revolver (1966)
Jaren zeventig Sex pistols. Never mind the bollocks (1977)
Jaren tachtig Public enemy. It takes a nation of millions to hold us back (1988)
Jaren negentig Nirvana. Nevermind (1991)
Jaren nul Strokes. Is this it (2001)
Enkele cijfers
Jaren vijftig 85 albums
Jaren zestig 294
Jaren zeventig 597
Jaren tachtig 461
Jaren negentig 426
Jaren nul 334
Toplijst artiesten (studio, verzamel en film)
24 albums – Miles Davis
20 albums – Elvis Presley
18 albums – Bob Dylan
17 albums – Rolling stones
15 albums – Beatles
12 albums – David Bowie, Bruce Springsteen en Neil Young
11 albums – Bob Marley, Otis Redding, Frank Sinatra en Tom Waits
10 albums – Who
9 albums – James Brown, Aretha Franklin en Jerry Lee Lewis
8 albums – Beach boys, Byrds, Ray Charles, Sam Cooke, Elvis Costello, Kinks en Van Morrison
7 albums – Johnny Cash, Nick Cave, Doors, Brian Eno, R.E.M., Ramones, Smiths, Steely dan, Talking heads en Velvet underground
6 albums – Captain Beefheart, John Cale, Creedence Clearwater Revival, Everly brothers, Jimi Hendrix, Fela Ransome Kuti, Led zeppelin, Curtis Mayfield, Radiohead, Sonic youth, U2 en Muddy Waters
Zes artikelen – zestig jaar muziek, per jaar tien platen + enkele andere suggesties
De jaren vijftig
De jaren zestig
De jaren zeventig
De jaren tachtig
De jaren negentig
De jaren nul
De jaren tien (tot medio 2015)
Martin Bril over Nirvana
Op 28 februari 2008 schreef Martin Bril in De Volkskrant over de pogingen van Hillary Clinton om verkozen te worden tot presidentskandidaat voor de Democraten. Hij kijkt ook terug op de campagne van haar man Bill in 1991. In dat stukje (titel: Amerika) schrijft hij het volgende over Nirvana’s Nevermind
Wat ik me ook nog goed herinner van dat verkiezingsjaar, is de soundtrack. En dan bedoel ik niet Fleetwood Macs Don’t stop thinking about tomorrow, Clintons campagne-song, maar de woeste muziek van Nirvana. Eind 1991 brak de band van Kurt Cobain door met het album Nevermind – heel 1992 was er niets anders te horen in Amerika. Je kon geen platenzaak binnenstappen of je liep tegen die onderwaterbaby’s van die beroemde hoes op. Ach, Nirvana – twee jaar later al schoot Kurt Cobain zichzelf voor de kop en was het afgelopen.
Nirvana mis ik.
De ongelooflijke combinatie van melodie en herrie, de lyriek aan de ene kant, de destructie aan de andere kant; de zachtmoedigheid en desolate wanhoop, de prachtige stem van Cobain, de ontsporende gitaren en hakkende drums. Als je het nu draait, lijkt het van heel ver te komen, maar toen was het urgent en onontkoombaar, de muziek van een nieuw Amerika dat er nooit is gekomen, zoals er natuurlijk nooit een nieuw Amerika zal komen.
Maar de belofte, daar gaat het om. Het idee, het verlangen. ‘Go west, young man‘, luidt het klassieke adagium. Het is elders altijd beter dan hier. Daarom gaat Obama het van Clinton winnen. Daarna verliest hij van McCain.
Meer muziekverhalen van Martin Bril zijn verzameld in Een plek onder de zon : muziekverhalen (uit 2006). Waarin een column over het beroemde slotlied van de (klassieke) cd Unplugged in New York van Nirvana (In the pines) uit 1994.
Nirvana. Smells like teen spirit
https://www.youtube.com/watch?v=hTWKbfoikeg
Citaat 267 (woensdag 1 juli 2015) (aanvulling zondag 12 juli 2015)
Homepage Citaten 2015
