Burgemeester Ahmed Aboutaleb merkte als eerste Zomergast op zondag 26 juli 2015 op dat er momenteel geen echte leiders meer zijn. Hij noemde Gandhi en Mandela. Had ook Martin Luther King kunnen noemen om zijn punt duidelijk te maken. Personen die in hun tijd en omgeving de weg wezen; hun ‘volk’ als het ware meenamen op een ander pad. Die stonden voor hun zaak; zichzelf wegcijferden.
Aboutaleb verwees die avond niet naar het boek Gratis geld voor iedereen : en nog vijf grote ideeën die de wereld kunnen veranderen van historicus, publicist Rutger Bregman. Die, zoals de ondertitel aangeeft, een pleidooi houdt om als samenleving enkele (nu nog onvoorstelbare) stippen op de horizon te (gaan) zetten. Daar willen we ongeveer naar toe. Het lijkt op dit moment waarschijnlijk een volstrekte utopie, onhaalbaar. Maar tóch willen we als burgers, die in verwarrende tijden leven ,weer ‘iets’ om voor te gaan.
Impliciet bepleit hij dat er mensen uit ons midden opstaan die zo’n idee of vergezicht formuleren. Er voor willen gaan. Medestanders zoeken. De strijd aangaan met mensen die het nóg niet zien zitten. Een ietwat romantische notie, maar waarschijnlijk voelen veel mensen wel aan dat er ‘iets’ moet gebeuren. Langer zwelgen in ons redelijk zinloze consumptieparadijs is ook niet alles. Is that all there is?
De opmerking van Aboutaleb is opmerkelijk omdat hij gedaan wordt door een politicus, die weet dat veel collega’s feitelijk niet meer durven te dromen. Het zijn veredelde boekhouders (geworden), die iedereen als wereldvreemd wegzetten die wel een begin van een vergezicht durft te postuleren. Toevallig ging donderdag een speelfilm in première die met dit thema te maken heeft. Alhoewel première een verkeerd woord is. De bewuste film kwam al in 2013 uit, maar werd pas deze week in enkele Nederlandse theaters geprogrammeerd. Dat zie je vaker in deze luwe zomermaanden.
Belle
Belle is de hoofdpersoon van deze Engelse speelfilm. Die naam krijgt ze van haar vader, een admiraal aan het eind van de achttiende eeuw. Hij heeft op zijn reizen een relatie gehad met een slavin en Belle is zijn dochter. Na de dood van haar moeder brengt deze hooggeboren heer zijn jonge dochter onder bij een kinderloos gebleven oom en tante. Dit echtpaar bedenkt een andere naam voor Belle: Dido Elizabeth. In dit gezin groeit een ander nichtje op. Beide jongedames kunnen het goed met elkaar vinden, maar er is wel degelijk een verschil tussen hen. Hun huidskleur.
De film speelt in de tijd dat slavernij nog een volstrekt normale handelsactiviteit was. En het was meer dan raar dat in het huishouden van een hoge heer, want dat was die oom, een negerkind opgroeit en bijna als gelijke wordt behandeld. Dit gaat nog meer schrijnen als de admiraal komt te sterven en zijn fortuin aan Belle toevalt. Ze is dan een begeerlijke partij en dat levert veel ‘gedoe’ op. De oom bekleedt een voorname positie in Engeland; hij is de opperrechter die in de film een uitspraak moet doen over een zaak die met slavernij te maken heeft. In de film zie je hem langzaam opschuiven. En omdat het een film blijft wordt er een romantische draai aan gegeven. Dido Elizabeth Belle wordt op zeker moment uitgehuwelijkt, maar ze voelt meer voor een ander. Een aankomend jurist van veel lagere komaf. Deze mister Davinier zet zich in voor de afschaffing van slavernij. Een tijdje werkt hij als assistent van de opperrechter, maar op zeker moment botsen hun inzichten en wordt hij ontslagen. Belle en mister Davinier blijven elkaar stiekem zien. En zij speelt hem zelfs cruciale informatie toe over de zaak waarover de oom moet beslissen. Uiteraard loopt het goed af. De oom stelt zijn standpunten bij en doet een uitspraak die dwars ingaat tegen de tijdgeest.
Ogenschijnlijk draait de film om Belle, maar belangrijker is het ‘gevecht’ tussen mister Davinier en William Murray, de eerste graaf van Mansfield. De film is namelijk wel degelijk deels gebaseerd op feiten. Deze William Murray speelde in zijn tijd een belangrijke rol om zijn land vooruit te helpen. Hij ging recht tegen andere belangen in. Zag in dat slavernij een verkeerde vorm van handeldrijven was en droeg met zijn uitspraak bij aan het einde er van. Ook ontdek je – al lezend in verschillende Engelse Wikipedia-pagina’s – dat hij er aan bij heeft gedragen dat er in zijn land meer zogenaamde inclusieve instituties en regels tot stand kwamen.
Een schilderij
De aanleiding voor deze film is een schilderij. Een portret van Dido Elizabeth Belle en haar nichtje, Lady Elizabeth Murray. Een portret waarvoor William Murray de opdracht gaf. Een portret van twee hooggeboren dames, alleen is de een blank en de ander zwart. In de film wordt het schilderen van dit portret natuurlijk meegenomen. Dit schilderij trok de aandacht van de regisseur, Amma Asante, een Ghanese in Engeland opgegroeide vrouw.
‘Twelve years a slave’ meets Jane Austen
Onder deze kop verscheen op woensdag 29 juli een recensie in de NRC. Een mooie kop, want liefhebbers van Jane Austen verfilmingen kunnen hun hart ophalen. Het speelt in de hogere kringen, verfijnde kleren en manieren, gedoe met al dan niet met deze of gene trouwen, typisch Engels. Mooi kostuumdrama, goede dialogen, romantiek, opmerkelijke locaties. En dat alles gekoppeld aan het thema slavernij. Verwacht echter geen harde beelden zoals in Twelve years a slave. Slavernij is in Belle alleen maar op de achtergrond aanwezig; als iets waar je via het rechtssysteem tegen kunt vechten. De film krijgt drie sterren. En dat is terecht. Belle is zeker geen meesterwerk. Goed gemaakt; goede ontspanning. Niets mis mee, maar… Maar het gaat wel degelijk over iets. Dat je als mens op kunt staan om iets anders te willen. Na te streven. In te gaan tegen de goegemeente, die nog niet open staat voor iets anders. Belle gaat over de kracht van ideeën. Dat iemand opstaat die een andere richting in wil slaan. Zich daarvoor inzet en uiteindelijk slaagt.
En hij krijgt ook nog het (mooie) meisje.
Enkele Wikipedia-lemma’s
Dido Elizabeth Belle (1761-1804)
John Lindsay (1737-1788), haar vader, de admiraal
Lady Elizabth Murray (1760-1825), haar nichtje
William Murray, 1st Earl of Mansfield (1705-1793), haar oom en opperrechter
John Davinier, waarmee ze getrouwd was van 1793 tot haar dood in 1804)
Scone Palace, hier hangt het schilderij van de twee jongedames
And also put your shoulder to a purpose
Deze regel komt niet uit de film, maar is geschreven door een man die wist dat hij binnenkort dood zou gaan. Hij schreef in 2012 een liedje voor zijn drie achterblijvende zonen en houdt hun voor niet te treuren. Sommige dingen overkomen je nu eenmaal. Beter is het om tijdens je verblijf op deze aarde er ‘iets’ van te maken. Het voorlaatste couplet van I’ve got to leave you now is als volgt:
I hope you have real love, in your future
I hope you dance each month of may away
And also put your shoulder to a purpose
And leave this world a slighty better place
And also put your shoulder to a purpose én leave this world a slighty better place is een mooie samenvatting van de opdracht die John Davinier, William Murray, Dido Elizabeth Belle, Ahmed Aboutaleb, Rutger Bregman en anderen zichzelf stellen.
Lees ook
Waarom sommige landen rijk zijn en andere arm van Daron Acemoglu en James Robinson. Waarin ze uitleggen waarom inclusieve instituties zo belangrijk zijn. En hoe talloos velen hebben bijgedragen om een rechtssysteem tot stand te brengen waarin iedereen in de meeste Westerse landen evenveel rechten heeft.En dat dit het cruciale verschil is tussen landen die rijk worden of niet.
Kijk ook
Gandhi (1982)
Dr. Martin Luther King, jr. : I have a dream (1994)
Mandela : long walk to freedom (2013)
Citaat 272 (zondag 2 augustus 2015)
Homepage Citaten 2015
