Een van de redenen voor deze ‘rubriek’ was en is om interessante ‘dingen’ die ik – min of meer toevallig – oppik naar voren te halen. Waarom? Gewoon omdat er zonder enige twijfel meer mensen zijn die zoiets kunnen waarderen. Waar u iets aan heeft. Uw voordeel mee kunt doen. Of – negatief bekeken – u helpt te begrijpen waarom u het met een bepaalde ontwikkeling niet (helemaal) eens bent. Hoe dan ook.
Vandaag maakte ik voor het eerst kennis met Café Weltschmerz. Een Youtube-kanaal dat zich zelf als volgt presenteert:
De wereld is aan het kantelen en Café Weltschmerz helpt daarbij!
Café Weltschmerz, is een nieuwe initiatief waarbinnen journalisten, wetenschappers, ondernemers en kunstenaars samenwerken aan cultureel-maatschappelijke innovatie. Door experts uit verscheidene disciplines in een open confronterend gesprek te brengen met bestuurders en beleidsmakers, wil Café Weltschmerz een inhoudelijker en informatiever programma creëren. De huidige interviewers zijn, Erik de Vlieger, Dirk van Weelden, Jens van Trigt en Cesar Majorana.
Ad Verbrugge
De laatste dagen staat Ad Verbrugge weer op mijn netvlies. Niet alleen door Het Filosofisch Kwintet, dat op zondag in plaats van Buitenhof op NPO1 wordt uitgezonden. En vroeg ik me daarom vanochtend af hoe Beter Onderwijs Nederland er voor stond. Een vereniging die in 2006 door hem werd opgericht. In die tijd sprak hij relatief kort na elkaar drie keer op verzoek van de bibliotheek over onze tijd(geest) en het onderwijs. Nu tien jaar later bestaat deze club nog steeds en zet zich nog steeds in voor ‘beter onderwijs’. “Wie niet!” zou je cynisch kunnen uitroepen. Het probleem met onderwijs is echter dat veel mensen (ouders, leerkrachten, directeuren, onderwijsdeskundigen en politici) daarmee bezig zijn en ze allemaal het onderwijs willen verbeteren. Doorlopend komen ze al decennialang met suggesties. De laatste oprisping is Ons Onderwijs 2032.
Beter Onderwijs Nederland is door de jaren heen steeds erg kritisch geweest op deze continue doorgaande drang om ‘dingen’ in het onderwijs te willen vernieuwen. Veel leden (vooral mensen die zelf voor de klas staan) weten dat het gros van die vernieuwingen niet (gaan) werken. Sterker: het niveau omlaaghalen.
Is kantelen altijd een vernieuwing?
Het motto van Café Weltschmerz is om mensen te helpen bij hun ‘kantelen’. In die zin staat de attitude van Beter Onderwijs Nederland daar haaks op. Veel leden van deze vereniging weten uit ervaring dat niet alle kantelingen verbeteringen waren of zullen zijn. Het filmpje dat ik hier naar voren wil halen is daar een illustratie van. Maar het gesprek dat Ad Verbrugge in deze aflevering van Café Weltschmerz met basisschooldirecteur Peter van ‘t Hof voert, is geen zeurverhaal. Van een oude, uitgebluste man die ‘leegloopt’. Integendeel het is zeer genuanceerd. Hij benoemt feilloos welke veranderingen wél degelijk goed waren voor leerling, leerkracht en samenleving. Maar maakt ook op tal van terreinen duidelijk wat beter niet had kunnen worden in- en doorgevoerd. Verplichte kost voor iedereen die beter wil begrijpen hoe ons basisonderwijs er voor staat. Peter van ‘t Hof was 43 jaar lang werkzaam in het basisonderwijs.
Kantelen kan – mijn conclusie – ook inhouden dat je als sector deels terugkeert naar oude, door velen verguisde (want: ouderwetse, belegen, ‘conservatieve’) methodieken. Gooi – met de beste bedoelingen ingevoerde – ‘fratsen’ opzij en grijp terug op oude vormen die nog steeds werken. We leven ogenschijnlijk in een complexe, verwarrende tijd waarin (daardoor) alles fundamenteel anders moet; maar tegelijkertijd is ‘de mens’ op zich geen compleet ander wezen geworden. Kinderen blijven kinderen. Ook in de eenentwintigste eeuw en pas op té veel nieuwerwetse ‘dingen’ op hen los te laten.
Enkele quotes uit dit gesprek tussen Peter van ‘t Hof en Ad Verbrugge
AV: Hoe heb je jezelf staande gehouden?
PH: Door een heleboel niet te doen! Dat kun dus wel, als je dat wil. Wij hebben steeds gekeken van voegt het iets toe aan de wijze waarop wij werken. Op onze school, en als dat niet zo was of we vonden dat te veel werk, en de resultaten daarvan was bijvoorbeeld alles noteren in groepsplannen, en we zagen daar het nut niet van in – dan deden we het niet. We hebben het bijvoorbeeld niet gedaan: groepsplannen maken (4:15-4:45)
PH: Ik ben een voorstander van op een basisschool de basisvakken goed aanleren, dus vorming, echte kennis. Kennisoverdracht door de leerkracht naar de kinderen toe. Ik vind het woord basis in basisonderwijs of funderend onderwijs eigenlijk het belangrijkste, want zij beginnen met het onderwijs en wij moeten het fundament leggen.
AV: Daar komt natuurlijk oefenen bij?
PH: Veel oefenen. Inoefenen. (15:28-16:10)
Je moet er voor vechten om dat op je school nog te handhaven. Je moet je ook afvragen of alle leerkrachten die in een bovenbouw van een basisschool staan (groep zes-zeven-acht), of die voldoende know-how zelf hebben om dat aan te kunnen bieden (21:50-23:12)
AV: We creëren structuren omdat de wereld zo ingewikkeld is geworden
PH: We creëren ingewikkelde structuren binnen het onderwijs en we blijven maar bezig om ons onderwijs te veranderen en liefst te verbeteren, terwijl je je af moet vragen wat is nu de kerntaak van jou als school. Ik denk dat heel veel scholen daar te weinig mee bezig zijn. Wat is jouw kerntaak? Dat is het allerbelangrijkste en dat zijn je kernvakken. En natuurlijk moet die creative kant ook een kerntaak zijn in het basisonderwijs en de bewegingskant moet ook een basistaak zijn, maar dat zijn de dingen waar je je mee bezig moet houden. Elke maatschappelijke organisatie die met een probleem zit, gooit het … “dat moet op school gebeuren!” Nee, daar zijn wij niet voor! Wij moeten kinderen dingen leren en wij zijn geen opvoedinstituut. En dat wordt het ook langzamerhand. (57:10-58:10)
AV: ‘Kennis moet je overdragen, heeft steeds meer plaatsgemaakt voor ‘leuk met kinderen bezig zijn’. () Dat is misschien wel leuk maar op langere termijn is het verwaarlozing, want die kinderen zijn erbij gebaat dat ze gevormd worden, dat ze het vervolgonderwijs in kunnen, dat ze die tafels beheersen.
PH: Dat vinden kinderen leuk. () Kinderen vinden het natuurlijk fantastisch om succeservaringen te hebben. Iets wat ze aan het begin van het jaar niet snapten, nu feilloos wel. () Kijk, kinderen vragen niet om ‘leuk onderwijs’. Kinderen die willen gewoon dingen leren en dat vinden ze helemaal niet erg. En dat kun je natuurlijk, dat moet je op een respectvolle manier doen, op een heel gezellige manier. Heel goed onderwijs geven, waarbij gelachen wordt, waarbij je met de kinderen een band hebt en dan ben je dus gewoon een hele goeie leerkracht als je dat allemaal kunt. En die heb ik gezien. Die leerkrachten. Die zijn er. En die bereiken dat dus gewoon ook écht met die kinderen () alleen leuk om het leuk. Nee, dat moet niet. Dat werkt niet. Het gaat om kennis. (58:40-59:52)
Ad Verbrugge sprak met onderstaande personen over ‘De staat van het onderwijs’
1. Paul van Liempt, directeur Ethos (11 juni 2016) (57:40) (1.258 views)
2. Hans Duijvestijn, over de bekostiging van het onderwijs (12 juni 2016) (58:12) (742 views)
3. Eric van ‘t Zelfde, directeur van ‘de slechtste school van Nederland’ (27 juni 2016) (1:02:35) (1.20 views)
4. Peter van ‘t Hof, (1 juli 2016) (1:02:37) (518 views op 6/7/16)
Twee boeken
Theo Thijssen. De gelukkige klas (1926)
Kees Boele. Onderwijsheid : terug naar waar het echt om gaat (2015)
Uiteraard zijn er tientallen andere boeken in de collectie opgenomen waarin uiteenlopende zaken in en over het onderwijs (en opvoeding) worden besproken.
Enkele artikelen over het onderwijs op deze website
Parate kennis – Juist nu we internet hebben, is parate kennis noodzakelijker dan ooit (maart 2016)
Vormers – Want juist in een complexe en geglobaliseerde wereld als de onze hebben we mensen nodig die in staat zijn om verbanden te leggen. (mei 2013)
Meester Jaap – Lezen is verbeelding, televisie in je eigen hoofd, maar ook kennis, empathie en intimiteit. (mei 2013)
Geen woorden – We moeten even de lagen er tussenuit trekken … (oktober 2013)
Bouwen – We geven leerlingen een baksteen met informatie, dan geven we ze nóg een steen, en nóg een. (oktober 2013)
Bevel – Ze mogen niet blijven zitten. (januari 2014)
2024, 2032 of later? – Het begrip ‘vrije tijd’ zal ons vreemd in de oren klinken. (november 2014)
How to revolutionize education from the ground up. (februari 2015)
Wij ontberen een informatiefilter. Dat filter heeft een naam: wijsheid. (april 2015)
Citaat 370 (woensdag 6 juli 2016)
Homepage Citaten 2016
