Dit jaar staat er voor het eerst geen boek centraal, maar een thema: democratie.

Vandaag opent het regionale katern van het Brabants Dagblad met het feit dat ‘de krant’ en ‘de bieb’ samen een debat organiseren over het functioneren van de lokale democratie. Op maandag 28 november in Oss en dinsdag 29 november in Uden.

Verder organiseert de Veghelse bieb zonder het Brabants Dagblad op 10 november een verkiezingsdebat in klare taal.

Waarom organiseert de bibliotheek dit soort debatten?
De bibliotheek zit evenals veel andere sectoren en branches in onrustig vaarwater. ‘Eeuwenoude’ zekerheden worden in snel tempo onderuit geschoffeld. De kunst is om mee te bewegen met de stroming en manieren te bedenken om onze ‘eeuwenoude’ visie en missie (om mensen te verleiden zich te blijven ontwikkelen) anders vorm te geven. Binnen onze regio – vijf gemeentes in Noord Oost Brabant – zijn we ons daar terdege van bewust. Al jarenlang. Deden en doen van alles wat we nodig achten.

Commissie Cohen
Op landelijk bibliotheekniveau wordt hierover ook nagedacht. Zo boog in 2013 een commissie onder leiding van Job Cohen (hoogleraar, staatssecretaris, burgemeester Amsterdam, PvdA) zich over onze branche. Dit leidde tot het rapport Bibliotheek van de toekomst (januari 2014). In de ondertitel zit een deel van de toekomst en onze rol opgesloten: knooppunt voor kennis, contact en cultuur. In het rapport wordt de wereld geschetst waarin de bibliotheek heeft te acteren. Welke bedreigingen en kansen er liggen/zijn. Men keek tien jaar vooruit, naar 2025.

De bibliotheek …
* verbindt mensen met informatie
* biedt een platform voor persoonlijke ontwikkeling
* staat centraal in de lokale infrastructuur
* biedt meer dan je zoekt

De bibliotheek is verder:
* toegankelijk
* pluriform
* onafhankelijk
* betrouwbaar

De bibliotheek
* integreert digitale en fysieke informatiebronnen
* is innovatief en ondernemend

Een mooie samenvattende zin: de bibliotheek beweegt mee met de omgeving en reageert flexibel op verandering.
Zonder – onze toevoeging – in de fout te vallen van ‘U vraagt en wij draaien’.

In de lange versie van dit rapport worden vijf kernfuncties van de bibliotheek benoemd en uitgewerkt. De commissie ziet de bibliotheek als:
* warenhuis van kennis en informatie
* centrum voor ontwikkeling en educatie
* inspiratiebron van lezen en literatuur
* encyclopedie van kunst en cultuur
* podium voor ontmoeting en debat

Podium voor Ontmoeting en debat
Die laatste kernfunctie heeft natuurlijk een directe link met de debatten die in de maand november door de samenwerkende Noord Oost Brabantse Bibliotheken worden georganiseerd. Dat is deels nieuw. Door het jaar heen organiseren we als bibliotheek al jarenlang tientallen bijeenkomsten waar interessante sprekers aantreden. Over uiteenlopende onderwerpen, voor mensen met heel andere interesses en achtergronden. Voor een handjevol mensen of een volle theaterzaal. Leuk, interessant, saai, moeilijk. Zeer divers. En bijna altijd was en is er tijd om de spreker vragen te stellen. Maar het waren geen debatten. Daar deden we als bibliotheek tot nu toe weinig aan. In het najaar 2014 was er een verkiezingsdebat in klare taal in Oss (waar de burgers in november vanwege een herindeling een nieuwe gemeenteraad moesten kiezen).

Het CPNB en Nederland Leest
Onze landelijke bibliotheekorganisatie werkt niet alleen voor alle Nederlandse bibliotheken maar sluit namens ons allianties met verwante landelijke organisaties. Denk aan de Stichting Lezen of het CPNB. Met het CPNB wordt sinds 2006 de landelijke leescampagne Nederland Leest georganiseerd. Gedurende de maand november staat één literair werk centraal. Vorig jaar werd besloten om de elfde 2016-editie een andere invulling te geven. Niet langer staat één boek en één schrijver centraal. De komende jaren wordt ingezet op een (maatschappelijk) thema. Voor zo’n thema worden drie boeken geselecteerd, die leden van de bibliotheek gratis mogen komen op halen. Correctie: elk lid moet uit één van die drie kiezen. Die boeken hebben natuurlijk een relatie met het thema.

In 2016 is – hoe terecht! – gekozen voor het thema democratie. Een democratie kan alleen (goed) functioneren als burgers (goed) geïnformeerde zijn. Dit zou een stelling kunnen zijn. Ik neig er meer naar om het een feit te noemen. Niks mis met gevoelens, maar soms is ratio belangrijker. Weer een stelling. Of een feit?

Anyway, de bibliotheek is – nog steeds, gelukkig – zo’n instelling waar burgers daarvoor terecht kunnen. Om zich te ontwikkelen, infomeren en geïnspireerd te worden. Verder is het thema democratie een gelukkige keuze omdat veel burgers zich daarover zorgen maken  Dagelijks kun je signalen oppikken dat ‘er’ iets aan schort. Veel (kundige) mensen maken zich grote zorgen.

Laten we er kortom over gaan lezen (die drie boeken én vele andere) én er over gaan praten. Debatteren. Opdat meer helder wordt wat ‘er’ aan schort en we mogelijkheden met elkaar bespreken om ‘het’ iets-je beter te gaan doen. De bibliotheek is samen met ‘de krant’ de aangewezen partner om zo’n gesprek, debat te organiseren. De regionale krant heeft de afgelopen jaren al veel ervaring opgedaan met het organiseren van debatten over lokale thema’s.

De bibliotheken slaan nu dat pad ook in. Zo wordt er – hoe níet toevallig – op donderdag 24 november in de bibliotheek Oss gesproken (sorry: gedebatteerd) over de manier waarop medicijnen worden geproduceerd (‘De pillen worden duur betaald‘ tijdens de Tegenlicht Meet Up Oss #03).

In onze complexe samenleving staan veel zekerheden op omvallen. Dat levert niet alleen een hoop gedoe, maar vooral onzekerheid op. We staan voor vervelende keuzes. Noem het dilemma’s, want aan elke keuze zitten voor- en nadelen. Onze tijd ‘schreeuwt’ om toegankelijke, pluriforme, onafhankelijke en betrouwbare PLEKKEN waar dit soort debatten gehouden kunnen worden. Onze insteek als bibliotheek is wel dat we dit bij voorkeur samen met andere partners doen. En het hoeft daarom ook niet altijd per definitie in het bibliotheekgebouw plaats te vinden. We gaan daar pragmatisch mee om.

Onze lokale democratie
Het landelijke thema van Nederland Leest 2016 (democratie) buigen we om richting lokale democratie. Om input te genereren voor de verschillende debatten hebben we een ‘stembiljet’ gemaakt. Dat fysiek en digitaal ingevuld kan worden. U kunt op dit formulier onder meer aangeven wat er schort aan de lokale democratie . Ook mag u onderwerpen aandragen die onvoldoende door ‘de politiek’ worden getackeld. Aangezien we ook vragen naar uw geslacht, leeftijd en gemeente hopen we een genuanceerd beeld te krijgen van hoe in onze regio naar ‘de politiek’ wordt gekeken.

We hopen dat duizenden mensen uit de regio Noord Oost Brabant het stembiljet gaan invullen. Waardoor we als bibliotheek de ‘temperatuur’ van deze streek kunnen opnemen.

Van collectie naar connectie
In het rapport van de commissie Cohen wordt vaak het woord connectie gebezigd. Waarschijnlijk om de stoplap ‘verbinder’ of ‘verbinden’ te vermijden. ‘Iedereen’ is tegenwoordig verbinder! Tóch is dat wel wat bibliothecarissen in de dagelijkse praktijk continue doen. Mensen met mensen verbinden. Of mensen verbinden met informatie, boeken, de collectie. Ze brengen een connectie tot stand.

Cohen c.s. hebben het over van collecties naar connecties. In bibliotheken kunnen mensen samenkomen, iets ondernemen (luisteren, leren, vergaderen, studeren, doen) en daardoor ontstaan er connecties. Tussen die mensen én in hun hoofden (want men komt in aanraking met informatie). Door Data en Informatie op te doen ontstaat (in het ideale geval) Kennis en wellicht zelfs iets wat je Wijsheid zou kunnen noemen. Het zogenaamde DIKW-model.

Van connectie naar collectie
De oproep om in de regio Noord Oost Brabant te gaan stemmen leidt tot een andere variant. Van connectie naar collectie. Als bibliotheek brengen we – met een beetje geluk – duizenden mensen samen (in het stemhokje) en aan het eind ‘weten’ we hoe de burgers in deze regio over ‘onze’ lokale democratie denken. En zijn er aanknopingspunten opgehaald om mee verder te gaan.

Dat ‘verhaal’ voegen we vervolgens toe aan ‘de collectie’ van de bibliotheek. In de praktijk zal het een artikel op deze website zijn en met een beetje geluk een artikel in het Brabants Dagblad. Input voor burgers om mee verder te gaan.  Thema’s waarover doorgepraat kan worden tijdens de Werkplaats van Morgen of tijdens een Tegenlicht Meet Up Oss. Of samen met een organisatie of instelling die zich met een bepaald deelthema bezighoudt.


Klik hier voor het (digitale) stembiljet en hier voor meer informatie over Nederland leest 2016

Klik hier voor een aantal redelijk recente boeken over het functioneren van onze democratie/politiek.

Citaat 402 (dinsdag 25 oktober 2016)
Homepage Citaten 2016