Boekhandels
Vol van boeken is een kwartaalblad van de Libris boekhandels; tot die keten behoren in onze regio boekhandel Derijks in Oss, Bert van der Heijden in Uden en Bek in Veghel.
Ik nam het gratis winternummer afgelopen zaterdag mee bij Kooyker, in Leiden. Een universiteitsstad waar op 1 januari de gerenommeerde boekhandel Van Stockum haar deuren sluit. De Kler en Kooyker blijven over. Sign of the times.
Het gaat niet goed met de boekenbranche. Dat ligt natuurlijk voor een groot deel aan ‘het gemak’ van bol.com
Iedereen die daar een boek koopt, draagt bij aan het onderuit gaan van lokale boekhandels.
Het heeft waarschijnlijk nog veel meer te maken met het feit dat veel mensen het té druk hebben (met ondermeer mobieltje, Netflix, talkshows en het eeuwige voetbal) én dat jongelui op (middelbare en hogere) school amper meer verleid worden om leeservaring op te doen. Waardoor leerlingen niet meer ervaren hoe leuk en verrijkend lezen kan zijn.
Vol van boeken
De groep veellezers neemt af. Een demografisch fenomeen; oudere lezers haken af en er komen onvoldoende nieuwe veellezers bij. Uiteraard proberen boekhandels van alles, zoals het uitbrengen van zo’n tijdschrift. Vol van boeken is een soort Libelle of Margriet; tjokvol boekentips.
In #4 relatief lange artikelen over auteur Frank Westerman, biograaf Mirjam van Hengel (Een knipperend ogenblik : portret van Remco Campert), muzikant Akwasi, thrillerschrijver Samuel Bjork , Paulien Cornelisse, Kees van Kooten, Jan van Mersbergen, kookboekenuitgeefster Miriam Brunsveld, Michael Palin, Mel Wallis de Vries en Redmond O’Hanlon.
Verder veel korte artikelen waarin lezers en andere schrijvers hun liefde voor een bepaald boek of genre betuigen. Enkele recepten en tientallen advertenties. Je krijgt het gevoel dat je ongeveer weet welke titels er de laatste maanden zoal zijn verschenen en er toe doen. Het plezier voor lezen spat van de pagina’s af. Het is een tijdschrift waar je als lezer zin van krijgt om een bepaald boek ter hand te gaan nemen. Iets te kopen; of als cadeau weg te geven.
1000 en een tips
In Vol van boeken #4 staat achterin een lange lijst: Hebban 1000 – de duizend mooiste boeken aller tijden.
De duizend mooiste boeken aller tijden? Dat is natuurlijk onzin, want wie bepaalt dat? En is elke lijst niet per definitie subjectief. Maar aan de andere kant, elk lijst-je (met de beste … film, muziek of boek) helpt mensen die zich overweldigd voelen door een zee, beter: een oceaan aan keuzes.
Er is gewoonweg veel te veel aanbod. In boekwinkels, bibliotheken, op websites als Spotify of bij Netflix. Wat moet je in hemelsnaam kiezen? Dan kunnen lijstjes van pas komen. Zoals hier, de Hebban 1000 : de duizend mooiste boeken aller tijden.
Hebban
Deze Nederlandse website is vernoemd naar de bekende regels hebban alla vogala, volgens velen de eerste Nederlandse regels.
Hebban noemt zichzelf dé lezerscommunity van Nederland en Vlaanderen. Een plek waar lezers tips kunnen uitwisselen en ophalen. Een website die lezers stimuleert, uitdaagt om een bepaald leesdoel te halen (lees in 2019 x aantal boeken). Een plek waar je achtergrondinformatie kunt vinden. Een plek waar het niet louter om literatuur gaat. Integendeel: alle genres en soorten boeken worden naar voren gehaald. Als er maar gelezen wordt, lijkt het adagium. Hoe terecht. Lezen is niet alleen een leuke ontspanning, maar is om allerlei andere redenen gewoon ‘goed’ (7 redenen om vaker een boek te lezen).
Zes lijstjes
Voor het gemak heb ik deze Hebban-lijst onder handen genomen en ondergebracht in zes pdf-bestanden, waar u vanaf deze pagina naar door kunt klikken.
De toplijst – alle titels van 1 tot 1000
Alfabetisch op achternaam schrijver – alle titels alfabetisch op achternaam van de schrijver
Naar genre – alle titels gerubriceerd naar genre of soort boek, en daarbinnen alfabetisch op achternaam schrijver
Naar land – alle titels gerubriceerd naar het geboorteland van de schrijver
Naar tijdperken – alle titels gerubriceerd per decennium, en daarbinnen alfabetisch op achternaam van de schrijver
Literatuur per land – alle literaire titels (430) per geboorteland
Bijna alle genoemde boeken opgenomen zijn in de collectie van de samenwerkende Noord Oost Brabantse Bibliotheken.
Een ratjetoe?
Zoals reeds gezegd draait het op Hebban niet alleen om (zware) literatuur. Integendeel, in de Hebban 1000 staan ook jeugdboeken, fantasy, thrillers en enkele non-fictie titels. Literatuur is wel de grootste groep, met ruim vierhonderd titels.
Het is wel een actuele lijst, in de zin dat titels die de laatste viif jaar zijn verschenen veruit in de meerderheid zijn (een kwart). Dat illustreert perfect dat Hebban een website van en voor échte lezers is. Lezers die nu lezen, en niet alleen met titels uit hun jeugd komen aanzetten. Lezers die boekhandels en bibliotheken afstruinen, op zoek naar de nieuwste titels. In uiteenlopende genres.
De Hebban 1000 is gebaseerd op top-25 lijstjes van duizenden Hebban-‘leden’. De redactie spiegelt zich aan de bekende Top 2000 van Radio 2. Terecht; deze lijst, dit initiatief heeft het in zich om uit te groeien tot een traditie. Jaarlijks nemen duizenden (wie weet volgend jaar: tienduizenden) lezers de moeite om een top-25 samen te stellen, die de basis vormt van ‘de’ Hebban 1000.
En deze Hebban 1000 reikt iedereen die op zoek is naar nieuwe titels en schrijvers, tientallen suggesties aan. Een zelfversterkend effect, zogezegd.
Kritiek?
Is er geen kritiek mogelijk op deze lijst? Natuurlijk, maar tegelijkertijd moet je constateren dat de lijst is zoals die is.
Opmerkelijk is dat veel grote landen slechts met één boek of auteur in de lijst zijn vertegenwoordigd. China komt één keer voor (Jung Chan, Wilde zwanen). Japan levert zeven titels, waarvan er 6 door Haruki Murakami zijn geschreven. Of dat de redactie van Hebban niet weet dat de klassieker van Robert M. Pirsig (Zen en de kunst van het motoronderhoud) een (filosofische) roman is en geen non-fictie over het repareren van motorfietsen.
Is het opmerkelijk dat Arnon Grunberg met slechts één titel voorkomt; terwijl van zijn ‘tegenstander’ A.F.Th. van der Heijden zes boeken worden genoemd.
Logisch is dat honderden (!!!) boeken niet genoemd worden. Misschien wel genoemd, maar zo weinig dat ze de top 1000 niet haalden. Klassiekers en titels van schrijvers van naam en faam. Geen Charles Bukowski, Stendhal, Machado de Assis, Patrick Modiano of Orhan Pamuk.
Ook is de lijst een momentopname; het eerste boek van Yuval Noah Harari (Sapiens) wordt wel genoemd, maar niet zijn tweede (Homo Deus), terwijl dat boek in de zomer van 2018 ook al een bestseller en invloedrijk was.
De populairste auteurs zijn J.K. Rowling (met 8 boeken), Karin Slaughter (elf stuks) en Stephen King (maar liefst 15 titels). Op vier staat Sarah J. Maas, met zes titels. Sarah J. Maas???? Never heard of. Deze Amerikaanse schrijft fantasy en young adult boeken.
Populaire boeken die vlot weglezen en door de meeste kenners niet tot ‘de literatuur’ worden gerekend. Maar who cares? Zelfs Maarten van Rossem stemt er mee in.
Maarten van Rossem
Ik verliet afgelopen zaterdag boekhandel Kooyker in Leiden met de glossy Vol van boeken en een recent verschenen boek-je (letterlijk, want slechts 77 pagina’s): Wat is geluk?
Een lachwekkende titel, nietwaar. Zeker als u deze Utrechtse historicus en beroepsmopperaar een beetje kunt plaatsen. Maar van Rossem weet kristalhelder duidelijk te maken dat geluk bij hem vooral draait om lezen. Lekker lezen. Veel lezen. Herlezen. Klassiekers en populaire titels. Hij is een echte veelvraat. Zet zich neer als het jongetje dat vroeger nooit mocht meespelen, niet sportief was en vaak op zichzelf was aangewezen. Dus las hij vanaf zijn jongste jaren al veel. Feitelijk alles wat hij te pakken kon krijgen. Met dat gedrag ging hij later gewoon door.
Lezen wat los en vast zit
Hij vertelt aanstekelijk over de jaren dat hij ‘álle’ science fiction las; alle thrillers, detectives. En later boeken over geschiedkundige onderwerpen verslond. Hij maakt zeer duidelijk dat hij wars is van literaire of artistieke prietpraat. Kom bij hem niet aan met onleesbare, postmoderne romans. Nee, een eis is bij hem dat zijn boeken goed geschreven zijn. Ook bepleit hij meerdere keren hoe gelukkig hij wordt van herlezen van zijn favorieten. Ik Constateer met instemming dat hij (als volwassennen nog steeds) met plezier ‘de’ Donald Duck leest en niets moet weten van Guus Geluk.
Doet alleen lezen er toe om gelukkig te worden? Maarten van Rossem heeft het ook over wandelen (dagelijks minstens een uur), musea bezoeken en films bekijken. Over muziek (beluisteren noch spelen) heeft hij het amper. Ook maak je hem niet blij met lange (doe-)vakanties. Hij waardeert een etentje op z’n tijd, maar zit vaak toch het liefst met een boekje in een hoekje.
Hij is een rondlopende encyclopedie (geworden). Een hoofd vol weetjes en feiten die hij altijd door zijn betogen heen kan weven. En bij hem heb je het gevoel dat hij weet waarover hij het heeft. In kan passen in zijn verhaal, betoog. Irritant? Hoogst irritant, vooral voor mensen die amper lezen en (desondanks) wéten hoe hét in elkaar steekt.
Van de Hebban-lijst noemt Van Rossem twintig titels bij naam. Ook hij is helemaal weg van de nummer één: In de ban van de ring. Hij herleest deze dikke pil elk najaar als de r in de maand zit. Ik vermoed dat hij van deze lijst veel meer heeft gelezen, maar noemt ze niet expliciet.
Klassiekers zijn vaak gewoon leuk
Hij noemt in Wat is geluk? wel tientallen andere titels. Populaire en literaire titels. Veel non-fictie titels. En hodut een pleidooi om échte klassiekers te gaan lezen. Dat doet hij sinds geruime tijd met een leesgroepje. De enige eis is dat de schrijver moet zijn overleden. Hij betoogt dat échte klassieke boeken vaak zeer leesbaar zijn. Zelfs humoristisch.
En als u al niet gelukkig wordt van lezen, zult u gelukkig worden doordat u na lezing van deze klassiekers diepe indruk op uw kennissen kunt maken. Die hebben alleemaal wel gehoord van Prousts madeleine en de windmolens van Don Quichot, maar die boeken hebben ze niet gelezen. Cervantes moet u dus ook lezen. Trouwens: organiseer een leesgezelschap, daar krijgt u geen spijt van. U steekt er wat van op en u bent ook prettig sociaal bezig. De geluksindustrie had het zelf kunnen bedenken. (pagina 69)
Deze zinnen deed me denken aan een column van lang geleden, waarin een muziekjournalist betoogt vooral naar oude muziek te luisteren. Waarom? Omdat die vaak verrassend goed is én alles wat je voor de eerste keer hoort ook nieuw is. Die column (van Hooijer) was gericht tegen de ‘eeuwige’ drang van muziekbladen om nieuwe muziek naar voren te halen. Die constatering gaat natuurlijk ook voor de boekenbranche op. Een boek van vijftig jaar geleden kan nog steeds relevant en leuk zijn. Boeken waar je (ook) gelukkig van kan worden.
Wat is geluk?
Ondanks mijn afkeer van school, die mij nooit heeft verlaten , bood die school toch ook twee gelukkig stemmende attracties. Dat was de juf in de eerste en tweede klas, juffrouw Versteeg, die zich over mij ontfermde, en ten tweede, en bovenal, het feit dat ik leerde lezen. Wat een onbeschrijfelijke, dagelijks gelukkig stemmende zegen. Lezen! Nijn moeder had heel veel voorgelezen en dat kon ze goed, maar nu kon ik alles zelf lezen. Ik werd zozeer door het lezen gegrepen dat mijn moeder weleens wanhopig uitriep: ‘Ga toch eens buiten spelen, zoals gewone kinderen.’ De klassiekers van mijn kindertijd, grotendeels al eerder door mijn moeder voorgelezen, las ik nu zelf en ik herlees ze nog steeds met enige regelmaat. Dat herlezen is een patent geneesmiddel tegen depressieve gedachten. Het is altijd een genoegen, terwijl ik die boeken toch praktisch uit mijn hoofd ken. (pagina 17)
Hebban 1000 – de duizend mooiste boeken aller tijden
De toplijst – alle titels van 1 tot 1000
Alfabetisch op achternaam schrijver – alle titels alfabetisch op achternaam van de schrijver
Naar genre – alle titels gerubriceerd naar genre of soort boek, en daarbinnen alfabetisch op achternaam schrijver
Naar land – alle titels gerubriceerd naar het geboorteland van de schrijver
Naar tijdperken – alle titels gerubriceerd per decennium, en daarbinnen alfabetisch op achternaam van de schrijver
Literatuur per land – alle literaire titels (430) per geboorteland
Bijna alle boeken zijn opgenomen in de collectie van de samenwerkende Noord Oost Brabantse Bibliotheken.
Het plezier van lijstjes
De Hebban 1000 en andere (muziek)lijstjes zijn leuke niemendalletjes. Hecht er niet té veel waarde aan. Gebruik ze als bron om nieuwe namen en titels te leren kennen. Niet meer en niet minder. Een leuk gedachtenexperiment is om er zelf een of meerdere tegenover te zetten. Niet als dé waarheid, maar meer als een momentopname. Klik hier voor vier varianten. Wellicht brengt het u op ideeën.
Citaat 558 (dinsdag 27 november 2018)
Homepage Citaten 2018
