Nog tien weken slapen. Dat is vandaag de conclusie.
Een nieuwe Luyendijk.
Al voor de zomer werd een nieuw boek van Joris Luyendijk aangekondigd.
Vandaag constateer ik dat het boek nog steeds ná de de kerst- en feestdagen zal verschijnen. En daardoor een van de eerste bestellers van de jaren twintig zal worden. Een boek dat voor ophef zal zorgen. Waarover gepraat moet worden. Gesproken zal worden. Een boek dat aansluit bij andere denkers die nadenken over onze tijd en haar schier onoplosbaar lijkende problemen.
Die aankondiging was voor mij genoeg reden om hem in juli nogmaals voor een spreekbeurt in Oss uit te nodigen. Wederom in theater De Lievekamp.
Dit kan niet waar zijn
Joris Luyendijk sprak ruim vierenhalf jaar geleden op uitnodiging van de samenwerkende Noord Oost Brabantse Bibliotheken in De Lievekamp. In de kleine zaal. Van tevoren opteerde ik voor de grote, maar die was al ingepland en hij kon alleen op die bewuste maandag.
Zijn tweede publieke lezing over een boek dat toen nét uit was, maar waar ik – ook toen – al enige tijd naar uitkeek. Zijn ‘verslag’ als antropoloog naar de stam van ‘de bankiers’ in het centrum van ‘de macht’: de Londense City.
Begonnen als een blog voor The Guardian. Achteraf een prima zet, want hij zat daar in de tijd dat ‘de wereld herstelde’ van de financiële crisis van 2007/2008. Hij sprak in die periode tientallen insiders en deed daar in Dit kan niet waar zijn : onder bankiers verslag van.
Een ontluisterend boek over (a- dan wel im-)moreel handelen. Dat boek verscheen in medio februari 2015 en werd een onverbiddelijke bestseller. ‘De’ lezers van Nederland bezorgden hem in het najaar van 2015 de NS Publieksprijs.
Hij sprak in De Lievekamp op maandag 23 februari 2015; het boek verscheen enkele dagen daarvoor. De kleine zaal zat stampvol. Artikel: “De vis gaat rotten bij de kop” (februari 2015).
Op de rand van een nieuwe tijd
Meteen nadat ik in juli van dit jaar in de aanbiedingsfolder van uitgever Balans de blurbtekst van zijn nieuwe boek las, zocht ik contact met de schrijver; en theater De Lievekamp. Na wat heen en weer gedoe rolde maandag 30 maart 2020 uit de bus; in het begin van de Goede week. Dat viel niet mee, want het programma van het theater zat al barstensvol andere activiteiten.
Ruim vijf jaar na zijn eerste Osse optreden staat hij ditmaal wel in de grote zaal.
Het zijn net mensen 2.0
Op dit moment staat op de website van De Lievekamp onderstaande tekst. Waarin van zijn nieuwe boek niet wordt gerept. Tóch staat daar geen onzin, want er wordt wel een licht gelegd naar een ander boek van Joris Luyendijk: Het zijn net mensen uit 2006, waarvoor hij in 2007 ook de NS Publieksprijs kreeg.
Als mensheid zullen we ons als het ware moeten gaan herpakken, om ‘alle’ problemen te kunnen gaan tackelen. Mens 2.0 dient aan te treden. Ergo: Het zijn net mensen 2.0.
Kunnen we praten
In bovenstaande tekst wordt niet gerept van Dit kan niet waar zijn. Ook wordt Kunnen we praten niet aangestipt. Terwijl dat in 2007 verschenen boekje (beter: pamflet) als het ware het Leitmotiv van Joris Luyendijk bevat.
Om uiteenlopende redenen constateert hij als antropoloog/journalist/schrijver dat we in Nederland en grote delen van het Westen langs elkaar heen leven. We zijn allemaal in meerdere of mindere mate in onze eigen bubbels opgesloten en komen ‘anderen’ amper meer tegen. Erger is dat we ook amper meer met elkaar in gesprek raken over … Tja, alle uitdagingen die op ons bord liggen.
Links- of rechtsom zullen we samen moeten gaan werken om ze te gaan oplossen.Met zijn boeken en vooral zijn optredens probeert hij daaraan bij te dragen.
In die geest moet je de blurbtekst voor zijn nieuwe boek ook lezen. Hij doet een poging twee werelden, die ogenschijnlijk als water en vuur zijn, samen te brengen. De wereld van ‘de werkgevers’ en die van de ‘cosmopoliete burgers’.
In Kunnen wij praten heeft Luyendijk het over het populisme. Dat hij vooral als een signaal ziet dat ‘dingen’ niet kloppen. Hij ziet populisten nadrukkelijk niet als ‘verkeerde’ of ‘domme’ mensen. Eerder zijn het mensen die om uiteenlopende redenen de vinger op zere plekken leggen. Maar wel opteren voor verkeerde oplossingen en achter mensen aanlopen die hen júist niet zullen helpen.
Hij constateert dat veel leidinggevenden (politici, beleidsmakers, CEO’s e.d.) de door ‘populisten’ benoemde zere plekken niet willen, dan wel kunnen zien. Té veel opgesloten in hun eigen (luxe) bubbels. Artikel: Onttrekken of toevoegen? (februari 2019)
Blurbtekst op website Balans
Hoe is het mogelijk dat grote bedrijven nergens belasting betalen? Hoe kan het dat de kloof tussen rijk en arm alleen maar groter wordt? Waarom lijken de grote problemen van deze tijd steeds te worden doorgeschoven? Veel mensen hebben het vertrouwen in de traditionele politiek verloren. Uit angst, onmacht of woede zoeken ze de uiteinden van het spectrum op.
Hoe wordt de overheid weer betrouwbaar en herwinnen de grote bedrijven respect? In een spannende briefwisseling discussiëren twee kritische denkers uit verschillende generaties over urgente oplossingen voor de grote vragen van deze tijd. Kees van Lede speelde decennialang een sleutelrol in het internationale deel van het Nederlandse bedrijfsleven. De dertig jaar jongere Joris Luyendijk, die zich als schrijver en journalist regelmatig kritisch uitliet over overheid en bankwezen, dient hem van repliek.
Scherpzinnige brieven over het bedrijfsleven, de bonus-gekte, de Brexit, over macht, moraal en over nieuwe manieren om een eerlijker samenleving te krijgen. Op de rand van een nieuwe tijd is een bij vlagen verontrustend, en ten slotte toch optimistisch boek, waarin de ervaringen en visies van Van Lede en Luyendijk elkaar aanvullen en de lezer inspireren.
Plekken waar mensen die ‘het gemaakt hebben’ om heen lopen, niet willen, dan wel kunnen zien. In zijn nieuwe boek Waarin hij voortborduurt op inzichten die hij als antropoloog/journalist/schrijver de laatste twintig jaar heeft opgedaan. Centraal stata daarin dat hij constateert dat alom ‘het populisme’ aanwezig is. Velen zich zorgen maken over onze democratie. Te ver doorgeslagen ongelijkheid. De onmacht om als mensheid grote uitdagingen als het klimaatprobleem en het ‘bedenken’ van een ander economisch systeem. Alom mensen die zich over van alles zorgen maken. Wat hem betreft is ene groot deel van deze onmacht terug te voeren op. Boek: Op de rand van een nieuwe tijd : over macht, complotdenken en de grenzen van de vrije markt
De jaren twintig – Hoop
De titel Op de rand van een nieuwe tijd is mooi gevonden, en sluit perfect aan bij het feit dat we op 1 januari het derde decennium van deze eenentwintigste eeuw betreden: dé jaren twintig. Benieuwd of ze even roaring zullen worden.
Maar het wordt zeker een decennium waarin we als mensheid als een soort Hercules aan de slag moeten. Bijna alle negatieve tendensen weten om te bouwen richting iets anders. Weg van het negatieve.
We kunnen voortleven met het idee dat we vrij zijn, we niets hoeven te doen, maar elk weldenkend mens weet dat dit een illusie is.
In bovenstaande tekst wordt Joris Luyendijk naar mijn mening terecht neergezet als een optimistisch mens. Niet naïef. Hij weet dat de mensheid in staat is tot grote, grootste dingen. Niet toevallig is hij dan ook betrokken bij een bundel artikelen die enkele maanden geleden verscheen: Hoop : 100 wetenschappers, kunstenaars en ondernemers vertellen wat hun hoop geeft.
Een uitgave van uitgever Maven. Jaarlijks brengen zij sinds een jaar of vijf in het najaar een bundel artikelen uit rondom een thema dat als het ware de tijdgeest spiegelt, dan wel er een klein beetje op vooruit loopt.
Dit artikel overlapt deels dit artikel: Op de rand van een nieuwe tijd (september 2019)
Artikelen
Bankiers : conformisten die zichzelf überhaupt geen vragen meer stellen over goed en kwaad. (22 februari 2015)
Citaat 618 (woensdag 6 november 2019)
Homepage Citaten 2019
