Remember Nick Drake

Dit najaar zullen er ongetwijfeld weer muzieklijstjes verschijnen. De beste platen (albums, cd’s) van 2019. Dit jaar is echter anders dan andere jaren, want de jaren tien lopen af en in sommige muziekbladen (en kranten, en op internet) zullen ook muzieklijstjes met de beste platen van dit bijna afgelopen decennium verschijnen.

Jelle van Baardewijk.
Toevallig werd ik daar gisteren aan herinnerd. Ik liep bij Femke van cultuurpodium Groene Engel in Oss binnen om te praten over een gezamenlijke activiteit. En hoe de kaartverkoop bij hen liep? Slecht. Evenals bij de bieb. Nul kaarten verkocht voor een lezing van filosoof Jelle van Baardewijk. Op zondag 24 november.

Teleurstellend, want hij is een van de drie auteurs van het boek Het goede leven en de vrije markt : een cultuurfilosofische analyse, dat dit voorjaar werd uitgeroepen tot het beste filosofieboek van 2018. Samen met mede-auteurs Govert Buijs en Ad verbrugge kreeg hij de zogenaamde Socrates wisselbeker. Blijkbaar is hij té onbekend, of wij hebben deze lezing verkeerd onder de aandacht gebracht.

Na wat heen en weer praten besloten we Jelle voor te stellen deze lezing af te gelasten en hem later nog eens terug te vragen. Hij is een goede spreker en kan over veel meer onderwerpen dan vrijheid iets zinnigs te berde brengen.

Een bekend gezicht
Tijdens het gesprek viel mijn oog op de pc van Femke en toen ze haar werk wegklikte zag ik in een flits een bekend gezicht. Een iconische foto van Nick Drake. Een grote held. Voor mij, en anderen. Maar bij het grote publiek is hij niet erg bekend. Komt bijvoorbeeld niet voor in de Top 2000, terwijl ik weet dat zijn muziek velen zou kunnen aanspreken.

Remember Nick Drake
Vrijdag 22 november betoont de Groene Engel onder de noemer Remember Nick Drake eer aan deze dit jaar vijfenveertig jaar geleden overleden Britse muzikant.

Hij werd niet oud. Maakt net geen deel uit van de club van 27. Hij werd achtentwintig en de deskundigen zijn er nog steeds niet uit: stierf hij door per ongeluk té veel kalmeringspillen te nemen of was het een bewuste keuze.

Femke meende het tweede, ik neig meer naar de eerste optie. Bad luck. Voor hem, maar vooral ook voor ons: muziekliefhebbers die graag luisteren naar melancholieke liedjes met prachtige melodieën en poëtische teksten. Én prachtig gespeeld.

Deze avond treden drie rasmuzikanten aan: Anne Soldaat, Emil Landman en Joris Dirks. Het concert begint om negen uur, maar eerst wordt de prachtige documentaire A skin too few van regisseur Jeroen Berkvens uit 2002 gedraaid. Vijfenveertig minuten om het mysterieuze genie een beetje beter te leren kennen.

Terug naar 1979
In 1979 werd – voor zover ik na kan gaan – slechts door een muziektijdschrift teruggekeken op de jaren zeventig, die toen afliepen. Dat wil zeggen: dat er een lijstje werd gepubliceerd. Dat was Muziekkrant Oor, het huidige Oor.

Muziekkrant Oor was – voorzover ik na kan gaan – het tweede muziektijdschrift dat met muzieklijstjes begon. In 1973 verscheen het eerste échte muzieklijstje in Oor dat voldoet aan de kenmerken van een muzieklijstje. Samengesteld door muziekprofessionals en in een tijdschrift opgenomen (gedrukt!). Veel later kwamen er ook interessante muzieklijstjes op het net (denk aan Pitchfork).

Alleen het Amerikaanse Village Voice was er eerder bij: in 1971. Dat was een idee dat ze een jaar later al weer lieten vielen. Maar toen ze merkten dat in Engeland de NME (New Musical Express) ook met een lijstje waren begonnen, pikten ze de draad op en gingen door tot 2017.

Oh ja, in 1969 en 1970 verschenen in het Nederlandse ‘undergroundblad’ Aloha ook jaarlijstjes, maar dat waren een soort eendagsvliegen.

Wat mij betreft was in onze contreien Muziekkrant Oor absoluut de eerste én trendsettend. Dat zal de toenmalige redactie zich niet hebben gerealiseerd. Inmiddels verschijnen er wereldwijd jaarlijks tientallen muzieklijstjes. Oor heeft het tot nu toe volgehouden. Bijna vijftig keer. In 2021 viert Oor trouwens haar vijftigjarig bestaan.

Nick Drake in 1979
Jaarlijks vragen hoofdredacteuren van muziektijdschriften hun medewerkers en vaak muziekprofessionals van buiten om voor een bepaalde deadline tien platen te noemen die zij in het bijna voorbije jaar belangrijk, dan wel ‘goed’ vonden.

Tel je die resultaten bij elkaar op dan heb je een muzieklijstje. Vaak overheerst de waan van de dag. Per definitie worden platen in zo’n jaarlijst opgenomen die na enkele jaren al weer vergeten zijn. En omgekeerd worden platen genegeerd, dus niet opgenomen, die later wél degelijk belangrijk, dan wel ‘goed’ blijken te zijn of worden geacht.

Dit argument gaat veel minder op voor een lijst die een langere periode, of genre, bestrijkt. Voor de deelnemers is het wel moeilijker, want ze mogen albums uit tien jaar noemen; of langer als het gaat om de beste folkalbums of de all-time hard rock platen. Het is ook hét moment voor deelnemers om over het hoofd geziene platen alsnog naar voren te schuiven.

Over het hoofd geziene platen
Iets dergelijks trof ik in het najaar van 1979 in de decenniumlijst van Muziekkrant Oor aan. Twee platen trokken mijn aandacht. Had nog nooit van de muzikanten en hun platen gehoord, maar omdat Muziekkrant Oor ook (per definitie) alle individuele lijstjes publiceert, werd ik toch alert.

Recensenten Bert van de Kamp en Geert Henderickx volgde ik al enkele jaren nauwgezet. Spelde hun recensies en artikelen, en ging vaak op hun oordeel af.

Beide heren noemden een naam waar ik nog nooit van had gehoord: gh droeg Townes Van Zandt aan, en bvdk noemde Nick Drake. Ik herinnerde me toen ook niet dat ik ooit eerder een recensie of zo over deze singer-songwriters had gelezen. Een raadsel. Wie waren het? Hoe zouden de door hen genoemde platen klinken?

Veertig jaar later ben ik hen nog steeds dankbaar. Voor die tips. Tegelijkertijd moet je stellen dat ik hen zonder enige twijfel later had leren kennen. Alhoewel ik ook in de buitenlandse bladen en muzieklijstjes Townes noch Nick ooit was tegengekomen, begon hun roem langzaamaan in de jaren tachtig, maar vooral de jaren negentig te groeien. En imiddels behoren ze beiden absoluut tot de muziekcanon. Zowel qua naam, als enkele albums. Keer op keer worden ze door muziekkenners genoemd als zij gevraagd worden ‘de balans’ op te maken.

De ultieme muziekcanon staat op acclaimedmusic.net

Fruit tree en Live at the Old Quarter
Bert van de Kamp (bvdk) nam Fruit tree van Nick Drake in zijn jaren zeventiglijst op.

Geert Henderickx (gh) kwam aanzetten met een liveplaat uit 1973, Live at the Old Quarter, Houston, Texas. Een plaat die in 1977 werd uitgebracht en door niemand werd gerecenseerd. Volstrekt over het hoofd gezien.

Fruit tree werd ook niet gerecenseerd, maar verscheen wel later, in het voorjaar van 1979. Het is het verzameld werk van Nick Drake. Drie LP’s in een doos, aangevuld met enkele restopnamen. Maar met Fruit tree had je wel in één keer alle muziek van Nick Drake te pakken. Zijn eerste, tweede en derde album: Five leaves left uit 1969, Bryter layter uit 1971 en Pink moon uit 1972.

De liveplaat van Townes wordt nog steeds door bijna iedereen die er toe doet gezien als zijn beste plaat. Terecht want Townes Van Zandt komt  vooral in live settings volledig tot zijn recht. Beter kwam. Hij overleed in 1997, op de sterfdag van Hank Williams (1 januari).

Nick Drake heeft daarentegen amper live opgetreden. Hij was er te bescheiden, verlegen, wie weet te schuw voor. Nick Drake is een ultieme studio artiest. Die met weinig begeleiders slechts een beperkt aantal liedjes heeft opgenomen. Bijna allemaal beauties.

Van Townes zijn bij leven tientallen platen verschenen, én vele na zijn dood. Nick werd niet uit, 28 jaar, en stierf onder verdachte omstandigheden.

Voor beiden geldt dat pas jaren na verschijning recensies van hun platen verschenen. Er is één uitzondering. In nummer 6 van 1971 werd in Muziekkrant Oor door ene Erik Kaper Bryter layter gerecenseerd. De aanleiding voor zo’n verlate recensie is altijd een heruitgave, op cd of zo.

Ook kun je aan muzieklijstjes, die een bredere periode omvatten, aflezen hoe naarmate de tijd verstreek anders tegen hen en hun belangrijkste albums wordt aangekeken.

Hieronder een deel van de receptie-geschiedenis voor de drie albums van Nick Drake uitgewerkt. Opgelet: het is een selectie! Op muzieklijstjes.nl is veel meer info te vinden.

Bert van de Kamp was er ‘vroeg’ bij, toen hij in 1979 Fruit tree – het verzameld werk van Nick Drake – opnam in zijn lijst van de jaren zeventig!

Five leaves left van Nick Drake uit 1969 (‘zijn beste’, volgens mij)

1993		NME		The 60’s		37
		NME		Writers top 100		74
1999		AD		Top 100 van de eeuw		71
		Colin Larkin		All-time top 1000 albums		197
		Guardian		Alternative top 100 albums ever		5
2003		NME		100 best albums		64
		Rolling stone		The 500 greatest albums of all time		283
2004		Observer		Top 100 British albums		16
		Rolling stone		Record guide (5-stars albums)
2006		Paul Morley		100 greatest albums of all time
		Uncut		The 100 greatest debut albums		29
		Mojo		Big bang! 100 records that changed the world		78
2007		Oor		Top 100 aller tijden
2016		Uncut		200 greatest albums of all time		183
2017		Uncut		The ultimate record collection, 1960s

Bryter layter van Nick Drake uit 1971

1987		Oor		Eeuwlijst
1993		NME		The 70s
1999		Colin Larkin		All-time top 1000 albums		118
		Guardian		Alternative top 100 albums ever		1
2000		Q		The 100 greatest British albums		23
2003		Q		50 best British albums ever!		25
		Rolling stone		The 500 greatest albums of all time		245
		Observer		Top 100 British albums		35
2004		Oor		50 jaar pop – 70 artiesten uit de jaren 70		56
		Oor		Top 100 allertijden		77
		Pitchfork		The top 100 albums of the 1970s		55
2016		NME		100 greatest British albums ever!		28
		Uncut		200 greatest albums of all time		50
2017		Uncut		Ultimate record collection, the 1970s

Pink moon van Nick Drake uit 1972

1999		Colin Larkin		All-time top 1000 albums		221
		Guardian		Alternative top 100 albums ever		80
2003		Rolling stone		The 500 greatest albums of all time		320
2004		Pitchfork		The top 100 f the 1970s		13
2006		Paul Morley		100 or more greatest albums
2010				Serie boeken 33 1/3 (nr. 7)
2011		NME		The 50 darkest albums ever made		7
2012		Rolling stone		Top 500 albums (ed. 2012)		321
2013		Uncut		The 50 greatest singer-songwriter albums		13
2016		Uncut		200 greatest albums of all time		126
2017		Uncut		Ultimate record collection, the 1970s

Een verzamelcd uit 1994 – Time has told
Iedere muziekfan kan zonder enige moeite regels uit favoriete songs oplepelen. Dat geldt natuurlijk ook voor mij. Ik ken beide heren nu pakweg veertig jaar en bijna elke noot en regel die ik hoor werkt als het spreekwoordelijk Madeleine-koekje van Marcel Proust.

A skin too few, de documentaire van Jeroen Berkvens, opent met flarden uit liedjes van Nick Drake. En daaronder hoor je die weemoedige melodieën en af en toe violen. Nick Drake had het geluk dat hij een begaafde arrangeur tegenkwam die hem aanvoelde:  Robert Kirby.

Time has told, not to ask for more.
Someday our ocean will find its shore.

Cliché’s? Deels, maar door zijn muziek en dat arrangement krijgt het een zweem van eeuwigheid. Alsof je uitkijkt over de wereld, de tijd, die achter én voor ons ligt.

Fruit tree is ook zo’n nummer.

Fame is but a fruit tree, so very unsound.
It can never flourish, till its stake is in the ground.

Natuurlijk, als je een appelboompje niet plant, dan kan het niet groeien, nooit appels dragen. Zo is het ook met roem, faam. Als artiest, mens, moet je geworteld zijn. Je gedragen voelen door mensen om je heen, die je (af en toe) bewonderen. Maar realiseer je als mens dat jouw roem slechts tijdelijk is. Niet eeuwig zal blijven bestaan: je zult een tijdje herinnerd worden, maar nooit lang.

Of Day is done, waarin hij mijmert over het ondergaan van de zon. Hoe snel een dag voorbij gaat. Het kost met die hemelse muziek (en – nogmaals: dat arrangement) geen enkele moeite om door die simpele woorden een link te leggen naar jouw eigen leven. Hoe kort het is, dat het niks voorstelt en in een oogwenk voorbij kan/zal zijn.

Klik hier om kaartjes te kopen bij (de) Groene Engel.
Zwaar aanbevolen voor iedere jongeman of -vrouw die een artiest voor het leven (40 jaar+) wil leren ontdekken!

Artikelen
Zullen we nou eens de echte grote singer-songwriters verantwoord op een rijtje zetten? (oktober 2013)
All I ask of you / is forever to remember me / as loving you (mei 2014)
Platen van de jaren zestig, per jaar (juli 2015)
Platen van de jaren zeventig, per jaar (juli 2015)
Luistercafé Noordkade #01 Ode aan Townes Van Zandt (december 2016)
Nagekomen liedje (juli 2017)
* (Blackstar), Lazarus of Ghosteen (oktober 2019)

Citaat 617 (donderdag 31 oktober 2019) Joost, ideetje voor Luistercafé Noordkade?

Homepage Citaten 2019