Wellicht heeft u het gehoord, maar de samenwerkende Noord Oost Brabantse Bibliotheken stoppen met het aanschaffen van cd’s. Na tweeëndertig jaar valt het doek.
In de loop van dit voorjaar zullen geen cd’s meer in de Bibliotheek Oss in de ‘open uitleen’ staan. De in 32 jaar opgebouwde collectie wordt verplaatst naar een voor publiek niet toegankelijk magazijn.
Deze cd’s kunnen echter door leden van de bibliotheek wel gratis worden gereserveerd en geleend. Nieuwe cd’s worden vanaf heden echter niet meer aan de collectie toegevoegd.
“Streaming heeft gewonnen!” zou je kunnen stellen.
Leden van de bibliotheek kunnen niet alleen terugvallen op deze magazijncollectie, maar vooral ook op de zeer grote achtergrondcollectie van Muziekweb, de Centrale Diskotheek in Rotterdam. Die hebben ruim zestig jaar lang in principe alle lp’s, cd’s en dvd’s aangeschaft die in Nederland uitkwamen. Honderduizenden titels. En – nog belangrijker – zij hebben van alle ooit aangeschafte titels minstens een exemplaar bewaard.
Zaterdag 29 februari 2020
Niet alle cd’s worden naar het magazijn verplaatst. Ongeveer vierduizend minder courante en belangrijke titels worden zaterdag 29 februari in de Bibliotheek Oss verkocht. We hebben bewust voor deze datum gekozen omdat we exact 32 jaar geleden met het uitlenen van cd’s begonnen. Dat was op een maandag, 29 februari 1988.
Het uitlenen van cd’s was in de eerste jaren zeer succesvol, maar de belangstelling daarvoor nam in de loop van de tijd af. Er zijn twee grote momenten, beter ontwikkelingen aan te duiden:
1. Het illegaal downloaden van muziek via bijvoorbeeld Napster
2. De komst van streamingdiensten
Voor die tijd ‘moest’ je cd’s bij de bibliotheek of een commerciële verhuurder lenen om een kopietje te kunnen maken; eerst op een muziekcassette. Later ging je thuis lekker cd’s ‘branden’. Maar met de komst van allerlei illegale internetsites nam die noodzaak voor steeds meer mensen af. In 2007 sloot de laatste commerciële cd-verhuurder in de regio Noord Oost Brabant. Artikel: The cult of the amateur (september 2007)
Vele jaren later kwam er een veel grotere ‘klap’ overheen: Spotify. Of andere varianten van muziekstreamingdiensten. Inmiddels maken miljoenen Nederlanders gebruik van deze diensten.
Een enquête
De afgelopen weken hebben tientallen mensen een door de samenwerkende Noord Oost Brabantse Bibliotheken samengestelde enquête ingevuld.
Ons doel was een beeld te krijgen van hoe mensen door de jaren heen met muziek en muziekdragers zijn omgegaan.
Klik hier voor deze enquête, die tot 28 februari ingevuld kon worden.
De belangrijkste resultaten, tot nu toe (maandag 17 februari)
Zowel mannen als vrouwen deden mee (52-48%). Ruim tachtig procent van de invullers is 35 jaar of ouder. Een op de vijf invullers woont niet in een van de vijf gemeentes die tot het werkgebied van de samenwerkende Noord Oost Brabantse Bibliotheken behoren (te weten: Bernheze, Landerd, Meierijstad, Oss en Uden).
Aankoop van muziekdragers
Bijna alle deelnemers hebben in het verleden regelmatig tot (zeer) vaak cd’s gekocht. Drie van de vijf invullers geven aan (in het verleden) regelmatig tot (zeer) vaak lp’s ‘en dvd’s te hebben aangekocht. Twee van de vijf kochten in het verleden regelmatig tot vaak videobanden. Een op de vijf geeft aan in het verleden regelmatig singletjes en (voorbespeelde) muziekcassettes te hebben gekocht.
Grote verzamelaars?
Onder de invullers zitten amper grote verzamelaars. Een op de vijf personen geeft aan thuis meer dan honderd lp’s te hebben staan. Drie van de vijf geven aan meer dan 100 cd’s thuis in de kast te hebben staan. Een persoon heeft thuis tussen de 200 en duizend singletjes. Een persoon heeft thuis meer dan duizend lp’s staan. En drie deelnemers stellen dat ze meer dan duizend cd’s gekocht hebben.
Verstoffen, en dan?
Eenmaal aangeschafte lp’s of cd’s staan op zeker moment te ‘verstoffen’. ‘Ze’ komen de kast niet meer uit, worden verplaatst naar een zolder. Anyway, er komt een moment dat eenmaal aangekochte spullen weg mogen. De belangrijkste reden om dat te doen is voor drie van de vijf het besef dat ze toch nooit meer ‘opgezet’ worden. Iets minder wordt genoemd dat ze (te veel) plek innemen. Streaming wordt amper als argument genoemd.
Opnemen en/of branden
Vier van de vijf deelnemers hebben in het verleden wel eens losse nummers of hele albums op muziekcassettes opgenomen. Dat is logisch gezien de leeftijd van de meeste invullers. Hetzelfde gaat op voor cd-tjes ‘branden’. Opmerkelijk is wel dat het aantal mensen die heel veel muziek op cd hebben opgenomen lager is dan degenen die muziekcassettes hebben ‘samengesteld’. Waarschijnlijk hadden sommigen al het gevoel dat ook het opnemen op een blanco cd een tijdelijk fenomeen zou worden. En daarin hebben ze gelijk gekregen. Ook blijkt dat de ‘dé’ iPod niet echt is doorgebroken; terwijl het toch zo’n handig apparaatje was (en in wezen nog is).
Grote ‘branders’?
Onder de ‘opnemers’ zitten slechts enkele fanaten, die tussen de twee- en negenhonderd muziekcassettes of gebrande cd’s hebben ‘bezeten’, dan wel bezitten. Het gros van de invullers hebben er tussen de 10 à 100 gemaakt.
Niet meer gebruiken, maar weggooien?
Voor veel invullers zijn opgenomen muziekcassettes en ‘gebrande’ cd’s wegwerpartikelen (geworden). Niet helemaal, want bij velen liggen die dingen nog ergens thuis. Maar ze worden amper meer gebruikt.
Lenen bij de bieb, of elders
De meeste invullers hebben incidenteel wel eens een cd bij of via de bieb geleend. Slechts één op vijf kun je kenschetsen als heavy users. Lenen bij een andere bibliotheek (bijvoorbeeld muziekweb) of een commerciële partij komt zelden voor. Heel af en toe wel via een kennis of familielid.
Illegaal gedoe
Onder de invullers zijn er slechts enkelen die al heel vroeg (vóór 1997) illegaal muziek via het net betrokken. Het overgrote deel van de deelnemers heeft dat niet gedaan; wist waarschijnlijk niet dat het bestond of kon het niet. Naarmate de jaren verstreken nam het aantal illegale ‘leners’ en downloaders wel toe. Maar na 2014 nam dat weer af. Streaming kwam op. Waarom zou je die moeite doen als je gratis of voor een tientje per maand in een ‘oneidige’ muziekzee kon gaan surfen?
Legaal digitale muziek kopen
Een enkeling heeft in de afgelopen dertig jaar wel eens legaal digitale muziek gekocht. Dat wil zeggen: een bestandje gekocht dat je vervolgens op je pc, iPod, iPad of walkmen kon afluisteren. Waarschijnlijk ging het om iTunes; maar die optie kon niet aangekruist worden. Achteraf begrijpelijk, want wat koop je als je bij iTunes een cd koopt. Je bezit niets, hebt zeker geen boekje en als je niet oppast verdwijnt het in the cloud. Het verschil tussen legaal en illegaal was niet erg groot.
To stream or not to stream
Drie van de vijf deelnemers nemen op dit moment een betaalde variant van een muziekstreamingdeinst af. Het gros gaat voor Spotify. Verder worden Apple, Deezer en Qobuz genoemd. Een op de vijf kiest voor een gratis variant.
Nieuwe muziek leren kennen
Drie van de vijf deelnemers geven aan nieuwe muziek te leren kennen via stramingdiensten. Hetzelfde gaat op voor de radio. Twee van de vijf mensen noemen ook Youtube als inspiratiebron. Geschreven teksten doen er slechts voor een op de vijf toe; zij noemen in volgorde van belangrijkheid kranten en muziekbladen. De tv komt er ietwat bekaaid af. Slechts 1 op de 5 geven aan regelmatig tips via een tv-programma te krijgen.
Vier stellingen
* Er is veel té veel aanbod. Ik weet niet meer wat voor mij interessant kan zijn
* Ik mis de leuke platenwinkels, met deskundig personeel
* De Bibliotheek in Oss kan beter de hele collectie afschrijven
* Ik weet dat in principe alle ooit verschenen cd’s en lp’s via de lokale bibliotheek bij Muziekweb geleend kunnen worden
Opmerkelijk dat de meesten het met de eerste stelling oneens zijn. Leven in de illusie dat ze (pakweg) dertig miljoen tracks kunnen overzien. Die illusie wordt waarschijnlijk niet gedeeld door degenen die in deze enquête als heavy users naar voren komen. Die weten dat er welk degelijk veel té veel aanbod is.
Drie van de vijf invullers missen in meerdere of mindere mate de leuke platenwinkels; met deskundig personeel. Nu mag je het allemaal zelf uitzoeken! Heerlijk, nietwaar?
Bijna vier van de vijf invullers willen dat de Bibliotheek Oss haar collectie cd’s handhaaft. Leuk om te horen. Steun in de rug. Waarschijnlijk weet iedereen in meerdere of mindere mate dat niet ‘alles’ op Spotify staat; en dat je soms ook behoefte hebt aan een cd-boekje (met stickers).
Wat is uw plaat van de laatste 32 jaar?
Is op zich een onzinvraag, maar niet alles in het leven hoeft zinvol te zijn. Vandaag beweer ik dat deze plaat mijn favoriete plaat is, en morgen zal ik waarschijnlijk iets anders noemen. Een op de vijf deelnemers antwoordden in die trant: Geen idee / Laatste 32 jaar geen lp gekocht / Te veel om op te noemen! / Kan echt niet kiezen. / Nvt / Dat is een lastige….? / niet één plaat. Verder werden onderstaande artiesten/platen genoemd:
The armed man – Karl Jenkins
Pearl jam – Ten
Queen- A night at the opera
Alles van Bruce Springsteen
Guns N’ Roses – Apetite for Destruction
Guillermo Portabales. El carretero
Simon & Garfunkel
Mother Earth – Within Temptation
Grace van Jeff Buckley
Elbow – The seldom seen kid
baggers banquet – rolling stones (!)
November Rain – Guns ‘n Roses
Adele – 25
Red Hat Area – Allan Holdsworth
Metallica – One
In welke muziekwinkels kocht u vroeger uw muziek?
Arons, Oss
Music store, Uden en Veghel
RamBam in Oss en Eindhoven
Rijkers, Nistelrode
Kroese, NIjmegen
Free record shop, Uden
Via Via in Os
Goosen & Swagerman, Den Bosch
Pieter van Os, Den Bosch
Van de Leest, Eindhoven
Studio 2000, Uden
De Waaghals, Nijmegen
Platenzaak Wil’m, Veghel
Concerto, Amsterdam
Elpee, Den Bosch
Sounds, Venlo
V&D, Den Bosch en Eindhoven
ECI, Eindhoven
Plato, Den Bosch
Sommige winkels werden meerdere keren genoemd.
Het wrange van deze vraag is dat alle genoemde winkels op vijf na niet meer bestaan. In de regio Noord Oost Brabant is geen fatsoenlijke platenzaak meer.
Onder fatsoenlijk versta ik dat een grote back catalogus aanwezig is; en dat de meeste courante titels ‘gewoon’ op voorraad zijn. En – nog iets – dat de medewerkers achter de balie niet raar opkijken als je een cd wilt kopen van bijvoorbeeld Kronos quartet (“Hoe spel je dat?), ze weten wat shoegaze is en zelf regelmatig naar concerten gaan.
Van dingen die voorbij gaan
Helaas, die mooie tijd is bijna voorbij. Iedereen die in de regio Noord Oost Brabant een fatsoenlijke platenzaak wil gaan bezoeken, die moet op reis. De ‘beste’ zaak in Nederland is (in mijn ogen) Sounds in Venlo; met als runner up Concerto in Amsterdam. En – iets dichterbij – doet Kroese nog steeds haar best in een té klein pand (maar dat is al jaren zo).
Weemoed overheerst. Zoals beschreven door Nick Hornby, al in 1995 in zijn roman High fidelity.
In 2001 verfilmde Stephen Frears het verhaal van een eigenaar van een platenzaak, met ‘bijzondere’ personeelsleden.
Voorbij, bijna voorgoed voorbij.
Laten we hopen dat we onze geliefde, lokale boekhandels overeind houden.
Troost, tot slot
De beslissing om de cd-collectie binnen onze regio overeind te houden (in een magazijn, maar toch) is binnen Nederland redelijk uniek.
Al jaren geleden besloten grote bibliotheken in steden als Tilburg, Eindhoven of Arnhem om hun prachtige cd-collectie volledig af te stoten. Onlangs sloot Utrecht (de vierde stad van ons land) zich bij dat illustere gezelschap aan. Zesentwintigduizend cd’s werden onlangs verkocht. Daarvoor was geen plaats meer in de herberg, sorry: de prachtige nieuwe bibliotheek aan het Neude. Artikel: Graaien maar! Voor een prikkie doet bibliotheek Utrecht cd-collectie (26.000 stuks) in de verkoop (AD, december 2019)
Troost, tot slot een tip
Voorlopig kunnen leden van de samenwerkende Boord Oost Brabantse Bibliotheken redelijk vlot pakweg 25 cd’s lenen waar dirigent/pianist Reinbert de Leeuw aan mee heeft gewerkt.
Ook zijn laatste meesterwerk: Im wunderschönen Monat Mai. Een ‘hertaling’ van evergreenachtige liederen van Robert Schumann en Franz Schubert.
Artikel: Im wunderschönen Monat Mai (september 2007)
Artikel: 32 jaar – Hoe onze omgang met muziekdragers door de jaren heen is veranderd. (december 2019)
Citaat 633 (maandag 17 februari 2020)
Homepage Citaten 2020
